NG Kerk Adelaide

SKRIFLESING: Gen 39: 1 – 23

Die hele lewe gaan oor keuses. Elke dag, elke oomblik maak ons keuses. Elke keuse het ’n gevolg. Wanneer ek ’n verkeerde keuse maak, het dit altyd ’n negatiewe gevolg in my lewe. Elke regte keuse word beloon met voorspoed.

Josef is ’n uitstekende voorbeeld van iemand wat te alle tye die regte keuses in sy lewe gemaak het. Wanneer dit goed gegaan het, het hy regte keuses gemaak. Wanneer die lewe vir hom verkeerde kaarte gegee het, het hy ook die regte keuses uitgeoefen. Daarom het die Here altyd vir Josef geseën, in goeie en slegte tye.

Josef se verhaal begin waar hy drome gedroom het. Sy broers was jaloers op hom omdat hy as jongste voorgetrek is. Hulle gooi hom toe in put en verkoop hom later as slaaf aan die Ismaeliete. Die Ismaeliete verkoop hom toe aan Potifar, ’n vername man in Egipte. As slaaf in Potifar se huis, seën die Here hom in alles. Hy vind guns in die oë van Potifar en word aangestel as hoof van Potifar se huis. Met uitnemendheid verrig hy sy taak. Maar toe kom daar ’n kinkel in die kabel. Potifar se vrou vind vir Josef baie aantreklik en wil hom verlei om saam met haar te lê en die onbetaamlike te doen. Josef is net ’n man. Maar dan maak hy die regte keuse om nie aan haar versoek te voldoen nie. Hy vlug weg van die versoeking. Elke dag het sy hom probeer verlei en elke keer het hy die regte keuse gemaak om nie aan haar versoek te voldoen nie. Eendag toe sy en Josef alleen in die huis is, pak sy vir Josef aan sy kleed en dring daarop aan dat sy by hom moet kom lê. Josef vlug weg, maar Potifar se vrou het Josef se kleed in die hande gekry.

Die slinkse vrou van Potifar het toe vir Josef gaan verkla by die huiswerkers en by haar man Potifar. Sy het valslik die Hebreeuse man beskuldig deur te sê dat Josef by haar toenadering sou gesoek het om haar seksueel te vermaak. Josef se kleed het sy as bewysstuk voorgehou.

Potifar was so kwaad dat hy vir Josef in die tronk, waar die koning se gevangenes aangehou is, gegooi het. Josef was dus nie in die gewone gevangenis nie. (Die Here het dit so bewerk, want die tronk sou hom later kontakte gee na die Farao self.)

Omdat Josef die regte keuse gemaak het, het die Here hom ook in die tronk geseën. Weer het Josef hom opgewerk, sodat die hoof van die gevangenis vir Josef aangestel het oor al die gevangenes.

’n Tydperk later het hy die kelner en bakker se drome uitgelê. Hul drome het waar geword. Die kelner is vrygelaat en het weer sy posisie aan die hof van die Farao opgeneem. Toe die Farao drome droom, het die kelner vir Farao vertel van Josef in die tronk. So het dit gekom dat Josef ook die Farao se drome uitlê en aangestel word in die tweede hoogste posisie in die Egiptiese ryk.

Al Josef se regte keuses bring vir hom die seën van die Here oor sy lewe.

Toe die hongersnood uitbreek en Egipte se skure oorloop van graan, het Josef se broers Egipte toe gereis om graan en brood te soek. Josef het hulle herken, maar hulle het hom nie herken nie. Josef het toe die mag gehad om sy broers dood te maak, omdat hulle hom destyds verkoop het as ’n slaaf. Maar weer maak Josef die regte keuse. Hy laat sy broers lewe en laat hulle en sy pa na Egipte trek, waar daar oorgenoeg kos is. So red hy sy gesin. Hy kon gekies het om weerwraak te neem, maar nee, hy kies om te vergewe. Deur Josef se regte keuses, kon God se verbondsvolk gered word van hongersnood en uitwissing.

Die uitkoms van jou lewe word nie bepaal deur omstandighede nie, maar deur die keuses wat jy maak, selfs al is die omstandighede nie goed nie.

Josef het die verlies van ’n gesin ervaar toe hy verkoop is. Hy het, as slaaf, verlies aan vryheid ervaar. In die gevangenis het hy verlies aan vrye beweging ervaar. Hy het verlies aan menswaardigheid ervaar.

Verlies is nie maklik nie. In veral oorlogstye verloor mense baie goed in ’n kort tydjie. Victor Frankl het as Joodse psigiater in Auschwitzkamp ’n fyn waarneming gemaak van hoe mense reageer in tye van verlies. Die Jode het alles in die konsentrasiekampe verloor. Hulle het hul vryheid, geliefdes, vriende, gesondheid, besittings, beroepe, besighede, status in die samelewing, hul hoop, hul menswaardigheid en nog ’n klomp ander dinge verloor. Sommige het selfs hul geloof verloor. In sy boek “Search for meaning” beskryf Frankl hulle menslike reaksies.

Sommige het soos “varke” geword en was net ingestel op hul persoonlike behoeftes. Ander het weer soos “engele” geword en die swaarkry het ’n bonatuurlike goedheid in hul na vore laat kom. Hulle was inderdaad soos wandelende engele wat hul persoonlike behoeftes opsy gestoot het, vir die nood van ander. Hulle het gekies om die beste in hulself na vore te laat kom. Hulle het gekies om hul eie persoonlike behoeftes op te offer vir beginsels wat baie groter as hulself is. Hulle het gekies om engele te wees. Hulle het gekies om nie soos “varke” op te tree nie.

Frankl vertel in ’n persoonlike ervaring van hoe ’n Duitse SS-wag hom geterroriseer het. Op ’n stadium het die soldaat Frankl se brilletjies van sy kop afgeslaan en die bril knersend stukkend getrap  met sy soldaatstewels. Frankl wou woedend word. Toe besluit hy hy gaan nie vir die soldaat sy sin gee nie. Hy gaan nie vir hom kwaad word nie. Hy gaan wys hy is in beheer. Toe ontdek hy dat ’n mens se diepste vryheid daarin geleë is dat ’n mens die vryheid het om te kies hoe jy in ’n bepaalde situasie wil en gaan optree. Dit is jou diepste keuse en niemand kan hierdie VRYHEID van jou af wegneem nie.

Frankl skryf dat ook die Duitse wagte verskillend opgetree het. Party het ook soos “varke” opgetree en was vernederend teenoor die Jode. Sommige wagte het weer soos “engele” opgetree en geweldig baie gedoen vir die Joodse gevangenes. Sommige het selfs hul kos met die Jode gedeel. So was daar die “bad” en die “good” aan albei kante. Persoonlike keuses het bepaal of jy “good” of “bad” was.

Op die ou end ís en wórd mense hulle keuses. Jou keuses vertel watter tipe mens jy is en die tipe mens wat jy wil wees. Hierdie vryheid om te kies wie jy wil wees, kan niemand van jou af wegneem nie. Nie eens jou grootste vyand nie!

Josef het die regte keuses in sy lewe geneem en die Here het hom geseën. Wie verkeerde keuses in die lewe neem, moenie die Here of die lewe blameer nie. Elke keuse het ’n gevolg. Daarom moet ons ook die gevolge van ons keuses dra.

Somtyds kom swaarkry oor jou lewe, as gevolg van omstandighede buite jou beheer. Dikwels is dit die gevolge van ander mense se verkeerde keuses. Maar die meeste ellende wat ’n mens oorkom, bring jy oor jouself.

Daarom moet ons nie wanneer ons in slegte omstandighede is, gedurig die verlede blameer nie. Ek kan keuses maak om bo my slegte omstandighede uit te styg, soos wat Josef deur die regte keuses homself opgehef het, tot die tweede magtigste man van Egipte.

Jy is nooit die slagoffer van jou omstandighede nie. Wanneer jou omstandighede teen jou tel, moet dit die lanseerbasis wees waarvandaan jy jou na ’n beter lewe uit lanseer. Josef het dit reggekry.

Keuses maak die man. Keuses maak die vrou. Maak jou keuses reg soos wat Josef gedoen het en jy sal geseënd wees.                                                      AMEN

(Ds. Paul Odendaal is die leraar van die NG Kerk Adelaide.)