Geseënd is die vredemakers …  (Mat 5: 9)

Wanneer laas het ons werklik vrede gehad? Die laaste keer was in die tuin van Eden gewees. In die Paradys, voor die sondeval was Adam en Eva in volkome harmonie met mekaar gewees. Hulle was naak, maar was nie vir mekaar skaam gewees nie. Hulle was ook in volkome harmonie gewees met God, want God het hulle elke aand in die aandwind opgesoek. Toe gebeur die sondeval. Dit was die begin van konflik en onvrede. Dit was ook direk daarna dat Kain vir Abel doodgemaak het omdat hy op hom jaloers was. Sedertdien leef ons ‘n wêreld van konflik en onvrede. Op Golgota het Jesus Christus die groot Vredemaker geword, wat mens en God versoen het en ook mense met mekaar versoen het. Wanneer hy weer kom met die wederkoms as die “Prins van vrede” sal  die werklike vrederyk aanbreek.

Maar hier tussen die vrede van die Paradys en die vrede van die vrederyk wat nog kom, leef ons in ‘n tyd van konflik, oorlog en stryd tussen mense. Dit is die gevalle engele en die sondige mensdom wat die konflik en oorlog veroorsaak. God is nie in konflik en oorlog met die mens of die gevalle engele nie.   Dikwels word God blameer in oorlogstye vir die ellende van oorloë. Maar God is nie die Een wat oorloë veroorsaak nie. God het mense nie programmeer as robotte nie. God het vir die mens die keuse gegee om in elke stuasie te kies. Maar ons kies gewoonlik die slegte, die konflik, die onvrede en die oorlog.

Die vrede wat die mens skep is dikwels soos sandkastele, wat met die eerste teken van hooggety weggespoel word. Dit is so vir politieke vrede, ekonomiese vrede, sosiale vrede en huishoudelike vrede. Washington DC het ‘n klomp vredesmonumente, wat gebou is na elke oorlog. In 1945 is die die Verenigde Nasies gestig om toekomstige oorloë te verhoed. Desnieteenstaande was daar nie ‘n enkele jaar, waar daar nie êrens in die wêreld ‘n oorlog gewoede het nie. Vir die mens om vrede op aarde te vestig is dagdromery. Elke verhouding waarin die mens staan is broos en breekbaar.

Dan kom ons by die sewende saligspreking, waar Jesus sê: “Geseënd is die vredemakers ….” Die Hebreeuse word “sjalom” is ‘n sentrale begrip in die Ou Testament. Dit is ‘n word wat die volheid en omvang van God se bedoelde heil vir mens en wêreld die beste beskryf. Dirkie Smit skryf: “Sjalom gaan oor die heel maak, die herstel van die totale wêreld wat God gemaak het en vandag nog onderhou omdat Hy dit liefhet met ‘n groot en verterende vuur.” Daarom gaan die sjalom nie net oor die verlossing van siele nie, maar die herstel van die hele aarde.

Gavin Reid sê tereg dat ons nie sjalom moet verstaan as iets wat weggeneem moet word om vrede te veroorsaak nie, maar eerder iets wat toegevoeg moet word om vrede te veroorsaak. Dit neem nie noodwendig al die stryd weg nie, maar dit verander die situasie deur die toevoeging van liefde, sorg en hulp.  Vredemakers skep ‘n positiewe lewensruimte vir ander mense, sodat almal gelukkig onder God se son van genade kan leef.

Wanneer ons oor politieke vrede praat moet ons versigtig wees. Sommige mense maak politieke vrede die alfa en die omega van die sjalom. Dan kan jy jou maklik vasloop in bevrydingsteologie. Dit is dieselfe verwagting wat die Jode van Jesus gehad het. Jesus moet hulle net verlos van die Romeinse oorheersing. Jesus word dan ‘n tipe van ‘n politieke Messias. Dit is baie gevaarlik, want dan verskraal jy die Evangelie. Maar ‘n mens kan ook die fout maak, om te dink dat die sjalom niks te doen het met politieke lewe. Natuurlik het die Evangelie inplikasies vir die politiek, menseregte en geregtigheid.

‘n Goedkoop vrede sonder geregtigheid is ook nie ware vrede nie. Daarom vra vrede dat die geregtigheid herstel moet word.

Soms kan ons Jesus se vrede ook verskraal, deur net bereid te wees om net met sekere mense in vrede te lewe. Jy kan van jou volksidentiteit so ‘n afgod maak, dat jy nie bereid is om met alle ander nasies, kulture en volkere in vrede te lewe nie.

Die heel gevaarlikste is as ons vredeliewende mense verwar met vredemakende mense. Vredeliewende mense soek vrede, solank dit net nie iets van hulle vra nie. Vredemakende mense sal hulle moue oprol, in die situasie inloop en vrede bewerk, selfs ten koste van hulself, terwille van die Evangelie. Kodjak sê dat vredemakende mense bereid is om persoonlke opofferings te maak ter wille van Christus. Jy kan eers ‘n vredemaker wees as jy die die vorige 6 saligsprekinge ingeoefen het. Om ‘n vredemaker te wees kom nie vanself nie. Jy moet kan treur oor die wêreld, jy moet sagmoedigheid aanleer en soek na geregtigheid. Jy moet barmharig en rein van hart wees. In die inoefening van die saligsprekinge, kan jy ‘n vredemaker word.

Dirkie Smit skryf dat ons moet waak teen ‘n “negatiewe” Christendom wat teen alles en almal is. Ons soek as’t ware vir ons vyande uit. Dit is nie wat die Evangelie van ons vra nie. Ons moet eerder die wêreld verander met Jesus se liefde. Ons moet op ‘n positiewe wyse die Evangelie van Jesus verkondig aan hulle wat ver is en aan hulle wat naby is.   

Om vrede te maak is ‘n voorwaarde van ware dissipelskap. Hoor wat sê Jesus in Mat 5: 23 – 24: “Maar Ek sê vir julle: Elkeen wat vir sy broer kwaad is, is al strafbaar voor die regbank. Verder, elkeen wat sy broer uitskel vir ‘n gek, is strafbaar voor die Joodse Raad; en wie hom uitskel vir ‘n idioot, is strafbaar met die helse vuur. As jy dus jou gawe na die altaar toe bring en dit jou daar byval dat jou broer iets teen jou het, laat staan jou gawe daar by die altaar en gaan maak eers vrede met jou broer en kom dan en bring jou gawe.”

Maar somtyds gebeur dit dat jy alles moontlik doen om vrede te herstel, maar die ander party wil in vyandskap bly leef. Solank jy jou deel gedoen het om die vrede te herstel is dit goed. Hoor wat sê Rom 12: 17 – 18: “Moenie kwaad met kwaad vergeld nie. Wees goedgesind teenoor alle mense. As dit moontlik is, sover dit van julle afhang, leef in vrede met alle mense.” 

Somtyds kan ‘n situasie so toksies wees, dat enige bydrae wat jy maak net die situasie sal vererger. Dan is dit beter om weg te stap om nie verder skade te veroorsaak nie. Jy kan op die agtergrond die situasie ontlont deur die toevoeging van liefde, sorg en hulp. Jy kan bid dat die situasie sal verander.

William Jennings Bryan vertel ‘n sprokie oor vrede: “Vertel my wat is die gewig van ‘n sneeuvlokkie” het die mossie aan die wilde duif gevra.Die duif het geantwoord: “Niks meer as niks.” “In daardie geval gaan ek vir jou ‘n wonderlike verhaal vertel.” Het die mossie gesê: “Ek het op ‘n tak gesit terwyl die sneeu. Dit was nie ‘n storm nie. Dit het net so saggies gedriesel, sonder enige geluid of klank. Ek het die sneeuvlokkies getel wat op die tak geval het. Dit was 3 741 962. Niks meer as niks – soos jy gesê het – toe breek die tak.” Die mossie het toe weggevlieg. Die duif wat ‘n outoriteit op vrede is sedert Noag se tyd het hieroor nagedink. Hy het tot die slotsom gekom: “Miskien kom net een mens se stem kort om vrede op aarde te laat kom.”

Pous Johannes Paulus het gesê: “ Vrede word nie in raadsale of deur ooreenkomste gesluit nie. Vrede is ‘n blom wat in die harte van mense wat deur die Gees aangeraak is, begin groei.”

AMEN

BRONNELYS

MacArthur, John. The Only Way To Happiness (Foundations of the Faith). Moody Publishers: Kindle Edition.

Smit, Dirkie 1989. Vreemde geluk. Goodwood: Nasionale Boekdrukkery.

 Ds. Paul Odendaal

PASTOR LOCI

Geseënd is dié wat rein van hart is …….    (Mat 5: 8)

Dikwels verstaan mense die 6 de saligspreking  baie negatief. So asof  jy ‘n klomp goed nie mag doen nie. Beteken dit om rein van hart te wees, om ‘n “nerd” te wees?

Die ou Joodse reinigingswette in Deuternomium het baie bepalinge en regulasies gehad oor die aanraking van dooies, siekes,  melaatses, onrein diere en so baie meer. Wanneer ‘n vrou byvoorbeeld menstrueer was sy vir ‘n paar dae onrein. So was daar honderde wette wat bepalings gehad het, wanneer jy rein is of wanneer jy onrein is.

Dit verklaar ook waarom in die gelykenis van die barmhartige Samaritaan, die priester en die profeet wat op pad tempel toe was, verby die man gestap het wat beroof was. Veronderstel dat die beroofde man dood was en hulle het hom aangeraak, dan kon hulle nie in die tempel ingaan nie.

Daarom was reinheid in die Ou Testament veral ‘n uitwendige handeling. Daar teenoor het Jesus in die Nuwe Testament klem gelê om innerlike reinheid. Daarom sê Jesus in  Mat 23:26 en 27: “Blinde Fariseër, maak eers die binnekant van die beker skoon, dan sal sy buitekant ook skoon wees.  Ellende wag vir julle, skrifgeleerdes en Fariseërs, huigelaars! Julle is soos witgeverfde grafte, wat van buite mooi lyk maar daarbinne vol doodsbene en allerhande onsuiwerheid is.” Jou hart, jou innerlike moet aan God veranker wees.

Eintlik gaan dit oor ‘n totale “commitment” aan die Here! Om die Here met ‘n onverdeelde hart te dien. Daarom as koning Dawid bid: “Here, gee vir my ‘n rein hart”, bedoel hy ‘n  onverdeelde hart wat net aan die Here behoort. Ons harte kan dikwels verdeel wees tussen baie afgode. Calvyn het gesê ons hart is ‘n afgodefabriek. Ons produseer gedurig vir ons nuwe afgodjies wat ons aanbid. Ons kan verskillende wêreldse goed hê, wat vir ons afgode word. Ons hunker na nog goed, na nog iets in die lewe. Ons harte word onrein van te veel goed in ons harte. Te veel goed wat ons aandag aflei van die Here.

Daarom sê die eerste gebod: “Jy moet die Here jou God liefhê met jou hele hart en jou hele siel en jou hele verstand.” Daar moet nie plek wees vir verdeeldheid met ander afgode nie. Anders word jou hart onrein van die afgode. 

Ons is so gejaagd, soos ‘n muis op een van hierdie ronde wieletjies wat in die rondte hardloop. Hoe meer ons hardloop, hoe minder kom ons êrens. Hoe kom ek los van al hierdie afgode en gejaagdheid na wind?

Dit kan alleen plaasvind deur ‘n baie ingrypende vereenvoudiging van ons lewe. So kan my hart weer rein word.

Daar is ‘n uitdrukking “Less is more!” Ek moet weer leer om op die regte goed te konsentreer. Ek moet my lewe herprioriseer, sodat ek met die belangrikste goed besig is.

Daar is die bekende Paretto beginsel. Dit gaan daaroor dat ‘n mens jou dikwels kan besig hou met 80% onbelangrike goed en slegs ‘n uitset van 20% kry. Maar as jy slegs 20% tyd spandeer aan die belangrikste goed het jy ‘n uitset van 80%.

Die eerste Christine het ‘n baie eenvoudige lewe gelewe. Hulle het ‘n sobere lewe gehad. Hulle het die basiese belangrikste 20 % gedoen en die wêreld verander. Daarom het Richard Foster ‘n boek geskryf met die bekende titel “Freedom of simplicity”. Die kern van sy boek gaan oor minimalisme. Ons moet ons lewens vereenvoudig. Ons kan met minder goed, ‘n baie eenvoudiger lewe voer. Hoe eenvoudiger, minder stres, minder foute, minder ingewikkeld, minder gejaagd en ‘n minder komplekse lewe.

Daarom gaan  ‘n werklike diep en rein verhouding met die Here, altyd gepaard gaan met eenvoud. Reiniging van die hart ‘n pynlike operasie is, omdat ‘n hele klomp van ons ydel begeertes, wense en drome moet sterf in die proses. Wat is die wins: Dat ons God helder kan sien.

Moeder Theresa het ten spyte van haar roem eenvoudig gelewe. En as ‘n mens na haar kyk, kan jy in haar oë sien dat sy in haar eenvoud – regtig gelukkig en tevrede is. 

BRONNELYS

Smit, Dirkie 1989. Vreemde geluk. Goodwood: Nasionale Boekdrukkery.

 (Ds. Paul Odendaal is leraar van die NG Kerk Adelaide)

Geseënd is dié wat barmhartig is ……. (Mat 5: 7)

Die beste nuus wat ‘n mens van God kan hoor, skryf Dirkie Smit is dat God nie ‘n masjien of ‘n beginsel is nie, maar ‘n Persoon met ‘n hart.

Daarom is God, ‘n God van barmhartigheid. Dit is waaroor die vyfde saligspreking gaan, naamlik om barmhartig te wees. Die teoloog Antonie van Ruler beskryf barmhartigheid as drie uitkringende sirkels. Barmhartigheid sê hy is mildheid, ontferming en vergewing.

Die eerste is mildheid. Dit beteken om ruimte vir ander mense te maak. Om vir ander mense ook vreugde en blydskap te gun. Daarom moet ons in barmhartigheid ruimte  maak vir almal in die land. Daar moet ruimte wees en ruimte gemaak word vir swart, wit, bruin en Indiërmense.  Daar is nie plek vir haatspraak teenoor ander nasies nie.

Ontferming, weer beteken om betrokke te raak by mense wat my nodig het en te help waar ek kan. Selfs minderhede is geroepe om ‘n verskil te maak in Suid Afrika. Dit is ons Godgegewe roeping.

Vergewing, is waar mense vir hulle eie ellende verantwoordelik is en ek nogtans help, omdat ek hulle vergewe het.   Ons vind talle insidente van vergewing in die Bybel. Dink aan Josef wat sy broers vergewe het, wat hom as ‘n slaaf verkoop het aan slawehandelaars. Later toe hy die tweede magtigste man in Egipte is red hy sy broers en sy pa van ‘n gewisse hongersnood.   Moses het vir  Miriam vergewe wat teen hom in opstand gekom het. Toe sy melaats word, bid Moses vir haar gesondmaking. Dawid het twee keer Saul se lewe gespaar, al het Saul gesoek om Dawid dood te maak. Barmhartigheid is om mekaar in die land te vergewe.

Ten tye van Jesus se prediking van die Saligsprekinge, was die Romeinse owerheid die heersende wêreldmag. Dit was ‘n wêreldmag waar dapperheid, dissipline, mag en wreedheid die botoon gevoer het. Een Romeinse filosoof het barmhartigheid as ‘n siekte van die siel beskryf of as ‘n teken van swakheid. Wanneer ‘n kind gebore is het die Romeinse vader die reg van  “patria potestas” gehad. Hy kon sy duim optel en die kind leef of sy duim afhou en die kind word dadelik verdrink. ‘n Romein kon as dit sy wil is, sy slawe laat doodmaak, sonder dat daar enige regsimplikasies was. ‘n Romeinse man kon selfs sy vrou laat doodmaak. Dit was ‘n wrede, harde en ongenaakbare stelsel.

Selfs die Jode is die tyd van Jesus het die wet slaafs nagekom sonder om die gees van die wet, naamlik geregtigheid, barmhartigheid en betroubaarheid na te kom soos in Mat 23:23 beskryf word. Daarom het Jesus gesê dat die Joodse Farisieërs is soos witgepleisterde grafte. Buitekant wit, maar binne vol doodsbeendere. Of soos ‘n beker, aan die buitekant skoon, maar aan die binnekant vuil. Dit was te midde van die twee hartelose sisteme, waar die Jode en die Romeine vir Jesus gekruisig het.

In die 5 de saligspreking gaan dit oor mense. Martin Luther het in sy beroemde geskrif oor die Vryheid van die Christenmens dit so helder gesê: “ ‘n Gelowige is vry van reëls en wette, nooit vry van die naaste nie.” Daarom is die Christendom anders as ander godsdienste. Dit gaan nie oor reëls nie, maar om mense.  

Maar wie is my naaste? Alle mense! In ‘n sekere sin kan jou eie vriende nie regtig die egtheid en diepte van jou naasteliefde en barmhartigheid toets nie. Want selfs die goddeloses het hulle eie vriende lief. Eers as jy dié liefhet wat verder van jou staan, slaag jy die toets van ware barmhartigheid. Jou naastes – in – nood is diegene wat op die moment, die naaste aan jou is, wat honger en dors is, wat siek is, wat sonder klere is of in die gevangenis is. Jou naaste is dié mense wat jou nodig het, sonder dat jy hulle nodig het.

Barmhartigheid moet natuurlik ook aan die vyand betoon word. Dit is die heel moeilikste. Daar staan in  Mat 5:43 – 45: “Julle het gehoor dat daar gesê is: ‘Jou naaste moet jy liefhê en jou vyand moet jy haat.’ Maar Ek sê vir julle: Julle moet julle vyande liefhê, en julle moet bid vir dié wat vir julle vervolg, sodat julle kinders kan wees van julle Vader in die hemel. Hy laat immers sy son opkom oor slegtes en goeies, en Hy laat reën oor dié wat reg doen en oor dié wat verkeerd doen.  Daarom kan ons praat van grenslose barmhartigheid, wat nie aan bande gelê word deur politieke of sosiale  afkeure of voorkeure nie.

Vader Kestell het in die Anglo Boere Oorlog vir Boer en vyand gehelp. Toe hy na ‘n veldslag ‘n Engelse soldaat gehelp het, het die man vir Vader Kestell gesê dat hy sy beste preek gelewer het.

Jesus Christus was en is die groot Barmhartige. Hy het uitgereik na siekes, malaatses, randfigure, tollenaars, kinders, prostitute, die hongeriges, die owerspelige vrou, die Samaritaanse vrou by die put van Sigar, na vroue, die ongehoorsame dissipels, na sondaars en almal wat Sy pad gekruis het.

Ons moet ook barmhartigheid teenoor die natuur beoefen. Die natuur is onder geweldige stres as gevolg van besoedeling en aardverwarming. Daarom moet ons ook teenoor die natuur en die ekologie met baie barmhartig optree en probeer om die natuur te herstel, om weer gesond te kan word.

Ek sluit met die ware verhaal uit die kinderdae van Ds. Walther Lüthi wat appels wou afpluk, maar toe is sy arms te kort. Die appelboom was egter op die buurman se erf. Die buurman het hom gesien, maar was nie kwaad vir hom nie. Hy het vir Walther afgepluk tot hy later te veel gehad het. Toe hy wou begin keer sê die buurman: “Kom, ek gee vir jou regtig genoeg, sodat jy jou trommeldik kan eet en daar nog oorbly vir jou broers en susters ook …”         AMEN

BRONNELYS

MacArthur, John. The Only Way To Happiness (Foundations of the Faith). Moody Publishers: Kindle Edition.

Smit, Dirkie 1989. Vreemde geluk. Goodwood: Nasionale Boekdrukkery.

 (Ds. Paul Odendaal is leraar van die NG Kerk Adelaide)