NG Kerk Adelaide

SKRIFLESING:  1 Samuel 8:7 en Mat 5: 4 en Psalm 16: 6

Skuil daar ’n Groenoog-monster in jou geestelike lewe?

Die essensie van afguns of jaloesie is om die goeie lewe wat God my gegee het te verwerp en obsessief te wees oor wat God vir iemand anders gee.

“Jaloesie of afguns het die vermoë om my hart en verstand af te lei van die daaglikse brood wat God elke oggend in my hande sit, en my eerder te laat fokus op die gawes, status, talente en vreugdes wat God aan ander gee. Dit is nie net ’n verwerping van die goeie wat God aan my gegee het nie; dit is ’n begeerte om iemand te word wat ek nie is nie, nooit gemaak is om te wees nie, en dit nie sal geniet om te word as my jaloesie ooit sou slaag nie.” (JV Cook)

Thomas Aquinas beskryf afguns of jaloesie as hartseer (tristitia) oor die goed wat ’n ander besit en van God ontvang het.

Toe die volk in die beloofde land was, het hulle ’n Teokrasie gehad, wat beteken God is die alleen-Koning oor Israel. Maar die volk het gesien die omliggende volke het almal konings. Toe word hulle jaloers. Hulle wou ook soos die ander volke ’n koning hê. Hulle is gewaarsku dat konings maklik hulle magte misbruik en belasting vra. Die volk Israel het egter jaloers gebly en by Moses gemurmureer. Dan sê die Here in 1 Samuel 8: 7 vir Samuel:  “Luister na die volk in alles wat hulle vir jou sê, want dit is nie jou wat hulle verwerp het nie, maar My het hulle verwerp om oor hulle koning te wees.”

Dit is ’n uitstekende voorbeeld in die Ou Testament waar ’n hele volk jaloers is op iets wat ander volke het. In dié geval wou hulle ’n koning kry. Hulle eerste koning is Saul, wat later opgevolg is deur Dawid en Salomo en vele ander. Die meeste van Israel se konings was nie Godvresend nie en het die volk verkeerd gelei. Die volk het later hulle identiteit verloor. Die Ryk het in twee geskeur en die volk het selfs in ballingskap gegaan omdat die aardse konings hulle verkeerd gelei het.

Dink aan die eerste koning van Israel, wat jaloers was op die opgang wat Dawid gemaak het as die toekomstige koning van Israel. Hy het met sy hele weermag  vir Dawid agtervolg. Baie van koning Dawid se Psalms wat hy geskryf het, het hy geskryf in sy benoudheid toe hy vir Saul se jaloesie gevlug het.

Dink terug, aan die begin van die skepping was Eva jaloers op God. Sy wou soos God wees. So het die duiwel haar versoek. Sy het geëet en ook vir haar man Adam gegee en hy het geëet. Hulle jaloesie het veroorsaak dat hulle uit die Paradys verban is. Die hele skepping en mensdom het toe in sonde en gebrokenheid verval, as gevolg van die afguns wat Eva en Adam openbaar het teenoor God.

Jakob was op Esau se geboortereg jaloers. Daarom steel hy dit deur hom te verlei vir ’n pot lensiesop. Dan bedrieg hy ook sy pa om die eersgeborene se reg te kry.  Oor sy jaloesie word hy ook uitgeban en moes hy vlug vir die toorn van Esau.   

Dieselfde jaloesie veroorsaak dat Rusland die Oekraïne binnegeval het en die oorlog duur nou al meer as 90 dae. Vladimir Putin wil die Oekraïne inpalm vir sy siek ideologiese filosofie en vir die ekonomiese voordeel wat dit vir Rusland inhou. Jaloersheid veroorsaak altyd oorloë.

“Afguns is ’n dodelike sonde omdat dit ons inspireer om vir God te sê: “Die lewe wat U vir my gegee het, is net nie goed genoeg nie.” (JV Cook)

Sokrates het afguns “die kanker van die siel” genoem. Dit is die enigste dodelike sonde wat niks anders as pyn bied nie.

In die gelykenis van die boer wat vir hom werkers gehuur het om in sy wingerd te werk, kan ’n mens duidelik die jaloesie raak lees. Die boer het vroegoggend vir hom werkers gekry. Na ’n paar uur nog werkers. Later het hy nog werkers gehuur. Die laaste werkers het hy kort voor uitvaltyd gehuur. Toe dit uitvaltyd is, het hy almal dieselfde dagloon betaal. Die wat eerste begin werk het, was toe jaloers op die wat later begin werk het en dieselfde dagloon gekry het. Die boer was vrygewig en wou gehad het almal moet versorg wees. Hulle was nie bly oor die boer se vrygewigheid nie. Die boer het toe in Mat 20: 14 – 16 gesê: “ ‘Neem wat joune is en gaan. Ek verkies om vir hierdie laaste een dieselfde te gee as vir jou. Mag ek nie met my goed maak wat ek wil nie? Of is jy afgunstig omdat ek goed is?’ So sal die laastes eerste wees, en die eerstes laaste.”

So is ons ook dikwels jaloers as die Here ander mense meer seën as vir ons.

Nie lank nadat Jesus die storie van die werkers in die wingerd vertel het nie, het die ma van twee van Jesus se dissipels met hom kom praat. Haar versoek was in Mat 20: 20 en verder as volg: “ Toe het die moeder van die seuns van Sebedeus met haar seuns na Hom gekom. Sy het gekniel om Hom iets te vra. Hy het vir haar gevra: ‘Wat wil jy dan hê?’ Sy antwoord Hom: ‘Beveel dat in u koninkryk hierdie twee seuns van my, een aan u regterhand en een aan u linkerhand, sal sit.’” Kan ’n mens glo dat iemand so arrogant en jaloers is om die beste plekke te kry! Dit is as’t ware nepotisme wat hier kop uitsteek.

Onder die sewe doodsondes beklee jaloersheid of afgunstigheid, ’n unieke posisie: dit is die enigste sonde wat nooit genotvol is nie. (Untangling Envy, p36).

“Wanneer ons nederig is, erken ons ons plek in die hiërargie van God se heelal. Ons besluit nie wie watter spesifieke gawes, talente, vaardighede, deugde, prestasies of suksesse ontvang nie.” (V Kevin)

As jy bid vir die persoon op wie jy jaloers is en vir die Here dank vir die seën wat Hy uitgestort het op die persoon, sal jy ervaar dat jy jou afguns en jaloesie kan teenwerk. Miskien is die mees praktiese teenmiddel teen afguns “grootheid van hart”. Grootheid van hart is ’n teenmiddel teen afguns en jaloesie.

Die beste manier om jaloesie te beveg is om nie na mense te kyk wat meer as jy het nie, maar na mense wat minder as jy het. Die mense wat minder as jy het, is by verre meer as hulle wat meer as jy ontvang het. Daarom, deur te treur oor dié wat minder as jy het, word jy genees van jaloesie. Daarom is die tweede saligspreking in Mat 5:4 as volg: “Gelukkig is dié wat treur, want hulle sal vertroos word.” Oscar Wilde het geskryf: “Where there is sorrow there is holy ground.” Daar waar daar getreur word oor ander, verskuif die fokus weg van jou jaloerse gedagtes na die een wat minder as jy het. Dan word jy genees van afguns en jaloesie.

Waarmee ek my altyd vertroos om nie jaloers te raak nie, is die pragtige woorde van Psalm 16: 6 wat so lui: “Die meetsnoere het vir my in lieflike plekke geval,  ja, my erfenis is vir my mooi.”

Wat kan ’n mens meer vra. Dan is daar mos nie plek vir jaloesie en afguns nie.  AMEN

(Ds. Paul Odendaal is leraar van die NG Kerk Adelaide.)

BRONNELYS

Cook, Jeff V. Seven: The Deadly Sins and The Beattitudes. Zondervan. Kindle Edition.

Socrates (469-399 BC), in Stobaeus, Greek Anthology III.38.48.

Kevin, Vost. Sewe Doodsondes. Sophia Institute Press. Kindle uitgawe.

Cunningham, Lawrence S.. The Seven Deadly Sins: A Visitor’s Guide. Ave Maria Press. Kindle uitgawe.

Crusius, J and Mussweiler,T.  Untangling Envy

Arlen, Rob. Spiritual Growth: Seven Deadly Sins – Understanding their origins and how you can turn vices into virtues. Christian, Book 1. Unknown. Kindle Edition.

Oscar Wilde, De Profundis (1905; repr., Mineola, N.Y.: Dover, 1997), 38.

Cook, Jeff V.. Seven: The Deadly Sins and The Beattitudes. Zondervan. Kindle Edition.

Bible Society of South Africa; Bible Society of South Africa. Die Bybel 2020-vertaling met Deuterokanonieke boeke (Afrikaans Edition). Bybelgenootskap van Suid-Afrika. Kindle Edition.