NG Kerk Adelaide

SKRIFLESING:  Daniël 3 en Mat 5: 3

Die storie word vertel van ’n man wat ’n droom gehad het waarin ’n engel vir hom twee deure gewys het. Op die een deur het gestaan HEL en op die ander deur HEMEL. Nuuskierig wou die man weet hoe lyk dit in elkeen van hierdie vertrekke. Die  man het heel eerste na die deur gegaan wat die Hel was. Die deuropening was ook baie breed, want daar gaan baie mense in. Binne sien hy ’n skokkende ongelukkige gesig. Uitgeteerde mense het om vure gesit met drie-poot potte, waarin daar heerlike sop was. In hulle hande was daar baie lang lepels wat nie hulle monde kon bykom nie. Die lepels was ook swaar en lomp. Al die kos het op die grond beland. Almal in die vertrek was brandmaer en uitgeteer, want hulle kon nie hulle kos na hulle mond bring nie.  Diegene in die hel kon nooit eet van die smaaklike sop in die drie-poot potte nie. Die engel het verduidelik dat die mense in die hel lang ure spandeer het om hulself te voed, maar keer op keer misluk het. Dit was ’n marteling. Hierdie mense het geen hoop gehad nie.

Hy draai toe om en maak die deur ongemerk toe. Hy gaan toe na die deur waarop geskryf gestaan is: HEMEL. Dit was maar ’n baie nou deur. Jy kom met moeite daar in. Weer het hy mense gesien wat sit by dieselfde drie-poot potte, ook met heerlike sop daarin. Ook was daar die vreeslike lang en swaar lepels wat nie by jou mond kon uitkom nie. Maar in hierdie kamer was daar ’n vreugde anders as enigiets wat die man nog ooit gesien het. Hy en die engel was vasgevang in die lag. Daar is selfs gesing en vir lang ure is daar gevier terwyl die sop voor hulle gestaan en kook het. Die hemel is gevul met vreugde en die hel was ’n tronk van ellende. Toe hy na die engel kyk, het die dromer gevra waarom diegene in die hemel gelukkig was terwyl diegene in die hel dit nie was nie. “Diegene in die hemel het geleer om mekaar te voed, deur die lepel in die ander se mond te sit, ” het die engel gesê.

Die koninkryk van die hemel is altyd diens wat na ander gebuig is. Die gesindheid van die hel is dat alles net vir my bestaan, en as’t ware ingebuig is na my ​​– om my te dien, my te bevoordeel – omdat ek kwansuis so betekenisvol is. Dit noem ons hoogmoed.

John Milton se klassieke “Paradise Lost” begin met Satan wat uit die hemel, uit die teenwoordigheid van die Here, in ’n donker wêreld val. Terwyl hy rondkyk, bevestig hy sy teenwoordigheid deur te sê: “Dit is beter om in die hel te heers as om in die hemel te dien.”

“Hoe het die Christelike tradisie daarby uitgekom om hoogmoed so negatief te beskou? Waarom het Lucifer—die engeldraer van Lig—die paradigmatiese figuur van hoogmoed geword? Sekerlik, ’n deel van die antwoord is te vinde in die feit dat die hoogmoedige persoon totaal toegewyd is aan die self, of, om dit anders te stel, die hoogmoedige persoon staan buite die gemeenskap van ander, totaal aangewese op die self. Daardie totale vertroue in die self is perfek vasgevang in Lucifer se kreet van ‘non serviam!’—‘Ek sal nie dien nie!’” (LS Cunningham)

Hoogmoed is om altyd op te eis wat sogenaamd joune is. Dit is ’n inwaartse sieklike gekeerdheid na jouself en jou eie trots. Hoogmoed is die natuurlike liefde vir myself en ’n minagting vir ander. Beheptheid met die “self” is die uitstaande kenmerk van ’n disintegrerende siel. Ons maak van onsself eintlik ons eie god.

Soos die kindersprokie met die woorde: “Spieël, spieël aan die muur, wie is die mooiste in die land?” In eenvoudigste terme is hoogmoed die sonde van ’n persoon wat glo dat hy/sy beter is as ander mense op alle denkbare maniere.

Hoogmoed lei ons altyd in isolasie, want ’n mens kan nie liefhê as jy alleen is nie. ’n Liefdelose lewe is ’n lewe van hel. Jesus het die hel dikwels gekenmerk as ’n plek van alleenheid. En alleenheid is die teenpool van die koninkryk van die hemele.

Net soos ’n klein dosis gif ’n rot sal doodmaak omdat knaagdiere nie kan opgooi nie, so sal ’n klein giftige geloof in my eie “ek” en trots ook my menslike siel doodmaak. Hoogmoed maak ons alleen (ons het niemand nodig nie) en ons is nie gemaak om alleen te wees nie.

Vir Jesus gaan die koninkryk van die hemel altyd daaroor dat mense bymekaar moet kom. Daarom bely ons: “Ek glo in die gemeenskap van gelowiges.” Ons het mekaar nodig.

Jeff Cooke skryf aangrypend: “The life of heaven focuses on the good of others. It picks up the spoon not to fill its own belly but to offer a bite to the other starving stomachs in the room. This is the best life possible because it is the very type of life that is going on within God. The Father gives us his Son. The Son gives us his life. The Spirit gives us understanding of all that is true and praiseworthy. This reckless self-giving is the activity of heaven.”

Die Bybel is vol voorbeelde van die doodsonde van hoogmoed. Die beste voorbeeld vind ’n mens in Daniël 3 van koning Nebukadnesar van Babilonië wat vir hom homself ’n beeld van goud gemaak het met die volgende mates, naamlik 27 meter in lengte en 2,7 meter in breedte. Die hele koninkryk moes voor die beeld buig. Hy het aan narcisme, ’n verhewe hoogmoed en selfliefde gelei. Hy het na die hele stad Babilon met al sy briljante bouwerk gekyk en vir homself gesê, dit is sy werk. Nebukadnesar het toe ’n aaklige droom gekry. Daniël het die droom vir hom uitgelê. Nebukadnesar het ’n geestelike ineenstorting gekry waarin hy voor God verneder is. Hy het onder andere soos ’n dier geword en gras geëet, sodat hy hom moes bekeer van sy hoogmoed.

Ons sal maklik sê: “Maar ek is nie hoogmoedig nie”. Maar elkeen van ons het ’n stukkie hoogmoed in ons. Dikwels kan ons dagdroom van iemand wat ons graag wil wees, sodat die ander mense ons kan bewonder. Dikwels is ons selfbeeld gekoppel aan hoeveel “Likes” ek op sosiale media kry. Ek kan oor my plaas uitkyk en soos Nebukadnesar spog dat dit alles my werk, my koninkryk, is. Ek kan maklik hoogmoedig raak oor my besittings, my status, my geld, my geleerdheid, my kinders, my kleinkinders of oor die leer van die lewe wat ek self uitgeklim het en waarvan ek ’n sukses gemaak het.

Jesus het ons geleer dat daar geen deug of beloning is om vrome dade te verrig om deur ander gesien te word nie. Dit is soos om vir armes te gee en op die trompet te blaas dat almal kan sien hoe vroom jy is. Dit is hoogmoedig. (Matteus 6:2)

Jesus het gewaarsku oor die verleiding van begeerte om spesiale erkenning te soek. Lukas skryf van Jesus by ’n bruilofsfees en let op die gejaag van die mense na die mees gesogte plekke. (Luk. 14:8–11).

Om van die hoogmoed van die Fariseërs en die skrifgeleerdes in Jesus se tyd nie eers te praat nie. Hulle het neergekyk op die siekes, die armes, die sondaars en die mense wat in erge sonde verval het. Jesus het die Fariseërs en skrifgeleerdes beskryf as witgepleisterde grafte. As ons ook enigsins neerkyk op enige persoon, maak ons ons ook aan die doodsonde van hoogmoed skuldig.

En dan die ander teenpool is die voorbeeld van Christus se eie nederigheid voor God en mense. Jesus het met alle mense gemeng en was ’n vriend van die tollenaars en sondaars. Jesus het hom so gemeng met die sondaars en laer stand, dat hulle Hom genoem het ’n “vraat” en “’n wynsuiper.” Hy het Sy dissipels se voete gewas deur die gedaante van ’n slaaf aan te neem.

 Die persoon wat deur ydelheid versoek word, is altyd kwesbaar vir teleurstelling as hulle die eer wat hulle gesoek het, nie verkry het nie.

Vir Evagrius (die monnik wat die doodsondes gelys het) is hoogmoed die mees voor die hand liggende gevolg van ydelheid, en die gevaarlikste versoeking van almal, aangesien dit die siel van God skei. Daarom moet ons oë altyd op God gerig wees. Ons moet as’t ware in God tot ruste kom, dan eers sal ons hoogmoed oorkom.

Daar is ’n verskil tussen “hoogmoed” en “trots.”  Jy kan trots wees op jou werk. Jy kan trots wees op jou kinders. Jy kan trots wees op wat jy bereik het in die lewe. Maar hoogmoed en ydelheid is as jy op ander mense neersien en van hulle minder dink as jouself.

Die teenoorgestelde van trots is nederigheid. “Nederigheid is die aantreklikste van deugde. Om nederig te wees, is om te verstaan dat ’n mens nie heeltemal selfversorgend is nie, dat jy afhanklik is van die aanmoediging van ander en van hul liefde en dat jy in staat is om dankbaar te wees. Inderdaad, die wonderlikste gevolg van nederigheid is dankbaarheid. Om nie dankbaar te kan wees nie, is ’n gepaste beskrywing van die een wat hoogmoedig is. Eenvoudig gestel, die hoogmoedige persoon is ’n ongelowige.” (LS Cunningham)

“Soms is dit nie ’n vloek om te weet dat jy arm en leeg is nie. Soms is dit ’n seën. Die Saligsprekinge begin juis hier. Jesus het nie die uitnodiging aan sy gehoor begin met ’n boodskap om ‘vol’ te maak nie”. Jesus het eerder diegene wat arm en leeg was op die mees betekenisvolle manier denkbaar bevestig: “Gelukkig is die armes van gees, want aan hulle behoort die koninkryk van die hemele.” (Mat 5: 3) Dit was nie ’n aanmoediging om arm van gees te word nie; dit was gerig aan diegene wat reeds arm van gees was, wat hulle tot die hoogste status moontlik verhef het.” (JF Cook)

Ek het een keer met ’n swart manlike psigiatriese pasiënt (hy was groot en sterk gebou) in St Marks in Oos-London gesels. Hy het gesê nou verstaan hy wat dit beteken “om arm van gees te wees.” Dit is om leeg te wees en net na God te kyk vir hulp. Dit is om afhanklik te wees van die aanmoediging van ander pasiënte.

Soos Eugene Petersen Mat 5: 3 dit vertaal:  “You’re blessed when you’re at the end of your rope. With less of you there is more of God and his rule.”

Teenoor hoogmoed en ydelheid, staan ’n diep afhanklikheid van God en van ander mense. Arm van gees staan teenoor ydelheid van gees!                AMEN

(Ds. Paul Odendaal is leraar van die NG Kerk Adelaide.)

BRONNELYS

Cook, Jeff V. Seven: The Deadly Sins and The Beattitudes. Zondervan. Kindle Edition.

John Milton’s classic Paradise Lost begins Cook, Jeff V. Seven: The Deadly Sins and The Beatitudes. Zondervan. Kindle Edition.

Tilby, Angela. The Seven Deadly Sins: Their origin in the spiritual teaching of Evagrius the Hermit. SPCK. Kindle Edition.

Arlen, Rob. Spiritual Growth: Seven Deadly Sins – Understanding their origins and how you can turn vices into virtues (seven deadly sins, envy, procrastination, anger … mindfulness, pride, Christian, Book 1). Unknown. Kindle Edition.

Cunningham, Lawrence S.. The Seven Deadly Sins: A Visitor’s Guide. Ave Maria Press. Kindle Edition.

Kevin, Vost. Seven Deadly Sins (Kindle Location 1723). Sophia Institute Press. Kindle Edition.

Bible Society of South Africa; Bible Society of South Africa. Die Bybel 2020-vertaling met Deuterokanonieke boeke (Afrikaans Edition). Bybelgenootskap van Suid-Afrika. Kindle Edition.”

Peterson, Eugene H.. The Message: The Bible in Contemporary Language. The Navigators. Kindle Edition.”