NG Kerk Adelaide

DIE CHRISTEN EN PROTES

Suid Afrika is ‘n land met ‘n lang geskiedenis van protes en stakings en burgerlike ongehoorsaamheid. Die wit deel van die bevolking, wat voorheen die bevoordeeldes was van die onderdrukkende stelsel van apartheid, het nog selde aan protes deelgeneem. Dinge het verander.

Op Maandag, 30 Oktober 2017 het die wit gedeelte van Suid – Afrika, hoofsaaklik boere deelgeneem aan ‘n grootskaalse protesoptrede teen die hoë moodsyfer op boere in Suid – Afrika.

Dit het groot media belangstelling getoon in Suid Afrika, asook wêreldwyd.

Die vraag aan die kerk is, hoe protesteer Christene, wanneer hulle voel hulle word verontreg?

Onmiddelik moet ‘n mens sê, dat Christene moet en mag protesteer teen enige vorm van onreg. Die Bybel is vol voorbeelde van protes. Veral die profete van die Ou Testament het gereeld geprotesteer teen onreg. Die profeet Amos het byvoorbeeld geprotesteer teen die sosiale ongeregtigheid wat in sy tyd bestaan het. Die profeet Hosea (Hosea 1) het met ‘n prostituut getrou om te protesteer teen die afvalligheid van die volk Israel op sosiaal-politieke en kultiese terrein. Hosea het uit protes getrou met Gomer. Die eerste kind, ‘n seun is genoeg Jisreël wat voorspel het dat God die koningskap in Israel tot niet gemaak gaan word . Die twee kind, ‘n dogter is gebore met die naam “Sonder ontferming”, want die Here gaan Hom nie meer oor Israel ontferm nie. Die derde kind, ook ‘n dogter is genoem ” Nie-my-volk-nie”, ook ‘n aanduiding van God se oordeel oor sy volk.

Jesaja het drie jaar sonder klere en skoene rondgeloop as ‘n getuie teen Egipte (Jes 20: 2 – 3).

Esegiël het weer voor ‘n baksteen gelê wat die beleëring van Jerusalem voorgestel het.

Esegiël mos ook kos gaarmaak op droë menslike uitwerpsel of beesmis, om aan te toon dat die volk ook onrein kos gaan eet tussen die nasies waaronder hulle verstrooi gaan word oor hul ongehoorsaamheid (Esegiël 4: 9 – 15).

In Jeremia 28 word weer verwys na die houtjuk wat Jeremia rondgedra het as voorspelling dat die volk in ballingskap gaan oor hulle sonde (Jeremia 28).

Daniël het hom weer in Koning Darius se tyd skuldig gemaak aan burgerlike ongehoorsaamheid, deur nie die koning te aanbid nie, maar drie keer ‘n dag soos sy gewoonte was in die dakkamer die lewende Here te aanbid. As straf oor sy burgerlike ongehoorsaamheid is hy in die leeukuil gegooi. Maar God het hom gered van die kake van die leeus (Daniël 6).

In die Nuwe Testament lees ons hoedat die Jesus Christus geprotesteer het teen die skynheilige geloof van die Farisiërs en Skrifgeleerdes. Hy het by die tempel in Jerusalem geprotesteer oor die handelaars wat van die tempel ‘n rowerspelonk gemaak het. In Jesus se gelykenisse het Hy ook geprotesteer teen sosiale ongeregtigheid in die samelewing.

Die hele Christelike lewe gaan oor protes. Elke dag moet ons protesteer teen sonde in jou eie lewe sowel as strukturele sonde wat in die samelewing is.

Vyfhonderd jaar gelede het gelowiges onder leiding van Martin Luther, Johannes Calvyn en nog ander geprotesteer teen die dwalinge in die Rooms Katoliee kerk. Spoedig het hulle die naam gekry van Protestante.

Daarom moet ons ook protesteer teen enige vorm van onreg in die samelewing. Die kerk en die gelowiges moet protesteer teen plaasmoorde, teen die bendegeweld op die Kaapse vlakte, teen die hoëvlakke van geweldsmisdade, teen korrupsie of doodeenvoudig waar ons sien daar word teenoor ‘n indiwidu onreg gepleeg.

Daar word vertel van ‘n fabriekskantien in London in die depressiejare. Dit was in die hartjie van die winter gewees. Dit het so swaar gegaan dat die kantien net aan die werkers sop en brood verkoop het. Die verteller vertel hoe hy vir sy sop en brood betaal het en gaan sit het tussen die honderde ander fabriekswerkers. Dit atmosfeer was somber, want dit was moeilike tye. Na ‘n rukkie kom daar ‘n vrou, met ‘n kindjie op haar arm binne. Sy het nie geld gehad nie en smeek toe net vir ‘n bietjie sop vir haar en haar kind. Die kok wou haar al vloekende uit die kantien verjaag. Skielik het ‘n doodse stilte oor die kantien toegesak. Almal het ophou eet. Ritmies het hulle hul lepels teen die blikbekers geslaan. Die kantieneienaar het so skaam gekry dat hy vir die vrou en haar kind sop en brood gegee het en hulle genooi het om ook aan die tafel te sit. Die verteller vertel dat die sop en brood, skielik geproe het soos die wyn en brood by die Nagmaalstafel.

Christene mag protesteer, maar Christene protesteer altyd waardig. Die etiese vraag is dus nie mag Christene protesteer nie, maar eerder hoe moet hulle protesteer. Natuurlik moet Christene nie uit selfsugtige redes protesteer nie, maar om die regte redes. Dit moet gaan oor die uitwys van sosiale onreg en onregverdigheid in die samelewing. Die goue reël is die Bybelse reël, dat jy so moet protesteer dat jy nie ander se regte aantas nie. Die Woord sê moes “Jy moet jou naaste liefhê soos jouself”.

Heidene protesteer op ‘n barbaristiese wyse. Hulle brand buitebande, steek busse en voertuie aan die brand, hulle gooi klippe en intimideer. Hulle gooi brandbomme na geboue en vernietig eiendom.

   Hulle jaag rassehaat aan en polariseer rassegroepe van mekaar. Hulle steek skole en universiteitsgeboue aan die brand. Hulle steek Uber taxis aan die brand met die bestuurder nog binne die voertuig. Hulle tart die die polisie en veiligheidspersoneel. Hulle steek mense lewend aan die brand. Wie anargie stig, speel in die hand van die duiwel.

Met die protesoptrede van die boeregemeenskap op 30 Oktober 2017, was daar geen intimidasie of geweld of enige eiendom beskadig nie. Daar was geen brandende buitebande of konfrontasies met die polisie nie. Dit is ‘n pluimpie in die hoed van die boeregemeenskap van Suid Afrika.

Tog is dit kommerwekkend dat die sommige boerdery gemeenskappe paaie geblokkeer het en alle verkeer tot stilstand gebring het. Dit is heeltemal verkeerd en nie die manier waarop ‘n Christen protes aanteken nie. Deur paaie te blokkeer ontneem jy ander mense se regte.

Veronderstel ‘n matrikulant kon nie by die eksamenlokaal uitkom nie en jy verwoes sy kanse om betyds toelating by ‘n Universiteit te kry. Of iemand is laat vir ‘n werksaansoek, omdat die paaie geblokkeer is.

Of ‘n ambulans kan nie betyds by ‘n hospitaal uitkom nie. Tien dae later het die taxis ook paaie geblokkeer. As dit die reël word van protes, benadeel ons die land se ekonomiese groei. In protesaksie, mag jy nooit ‘n ander persoon se regte van hom of haar wegneem nie.

Op sommige plekke is ook die ou Suid – Afrikaanse landsvlag vertoon en ook die Vierkleurvlag. Dit maak die protesoptrede ‘n politieke vertoon wat nie goed is vir goeie rasseverhoudinge in Suid Afrika nie. Dit is heeltemal onnodig en uittartend. Ons moet bou aan die toekoms en nie terug verlang na die verlede, wat vir baie mense verdrukking beteken het nie. Baie mense het ook fobnuus versprei deur die sosiale media, wat ook rassepolarisasie veroorsaak het.

Veronderstel dat die boeregemeenskap (en hulle plaaswerkers) saam met die bruin mense van die Kaapse vlakte geprotesteer het teen die hoë moordsyfer op plase en op die Kaapse vlakte. Dink net watse kragtige boodskap het dit nie uitgedra in Suid Afrika nie en in die buiteland nie.

Suid Afrika is ook bekend vir sy stakings wat deur verskillende vakbonde georganiseer word. Wanneer stakers hulle werkgewers benadeel deur stakings, versteur dit goeie werkgewer en werknemers verhoudinge. ‘n Beter opsie sal eerder wees om in etenstye vreedsaam te protesteer en sodoende die respek van die werkgewer te behou en nie skade aan die ekonomie en maatskappy te doen nie.

Een van die beste maniere om te protesteer is om deur die regstelsel, herstellende aksie af te dwing. Agri Suid Afrika is bekend daarvoor dat hulle al tientalle hofsake gewen het in die hof om geregtigheid te herstel.

Dit is ‘n vreedsame manier om aandag op jou probleem te vestig.

Om onreg deur protesaksie onder die aandag van die buiteland te bring, het nog altyd in die geskiedenis goeie gevolge gehad.

Daarmee saam is ondersoekende joernalistiek altyd die vriend van die verontregte. Jacques Pauw het in sy boek “The President’s Keeper” protes aangeteken teen die korrupsie wat in Suid Afrika hoogty vier. Daarom is die pen, altyd ‘n magtige swaard.

Belasting weerhouding is nie altyd ‘n goeie manier van protes nie. Veronderstel die Munisipaliteit betaal nie hulle Eskom rekening nie en Eskom onderbreek kragtoevoer op sekere tye van die dag. Om belasting of kragrekeninge nie te betaal nie vererger die probleem. Daar kan eerder deur protesaksie gedwing word om die Munisipaliteit onder administrasie te sit, sodat verantwoordelike mense kan seker maak die Munisipaliteit betaal hulle Eskom rekeninge.

Lydelike verset, sonder geweld is altyd die beste opsie. Gandhi het deur geweldlose lydelike verset Indië se onafhanklikheid van Britse kolonialisasie verseker.

Somtyds moet ‘n Christen homself skuldig maak aan burgerlike ongehoorsaamheid, as die staatswette indruis teen die Woord van God. Wanneer ‘n dokter weier om ‘n aborsie in ‘n staatshospitaal te doen, is hy burgerlik ongehoorsaam. Maar sy gewete is skoon voor God.

As die staat lyfstraf deur ouers ‘n kriminele oortreding maak, mag ‘n ouer sy kind tugtig met lyfstraf omdat die Woord van die Here swaarder weeg as die humanistiese wette van die staat.

Daarom soos in Daniël se geval is burgerlike ongehoorsaamheid aanvaarbaar.

Ten slotte, kan gebed as die heel beste vorm van protes beskou word. Koning Dawid het in die Psalmboek telkens sy protes uitgespreek teenoor die mense wat soek om sy dood te veroorsaak.

Natuurlik verwys hy na Koning Saul wat sy dood soek. Deur gebed kan God onregverdige stelsel laat kantel en mense vrymaak van verdrukking. Daarom is gebed die magtigste vorm van protes in die lewe van ‘n Christen.’n Christen kan en moet protesteer teen enige vorm van onreg. Maar Christene doen dit met waardigheid en in ooreenstemming met die liefdesgebod.  AMEN

(Ds. Paul Odendaal is leraar van die NG Kerk Adelaide)