SKRIFLESING: Matteus 13: 24 – 30 en Matteus 7:1 – 5 

Dieter is ’n middelklas besigheidsman wat gereeld per trein reis vir besigheid tussen Rotterdam en Amsterdam in Nederland. So was dit weer die Maandagoggend sy weeklikse treinrit. Dié week was dit egter anders. Op een van die stasies nog voor hulle uit Rotterdam weg is, klim ’n weird persoon op die trein en sit op die bank regoor Dieter.

Daar is nie ’n ander woord om die man te beskryf nie. Dit lyk en ruik of hy dae laas gebad, geskeer en skoon aangetrek het. Hy het ’n oorring aan, sowel as ’n ring deur sy neus en tong. Hy is vol tatoeëermerke. Verseker gebruik die man dwelms, dink Dieter. Dat hy nou oorkant een van die rotte van Rotterdam moes beland! Rotterdam is juis so vol  junkies. Hy soek ’n ander plek op die oorvol trein, want die trein het sekuriteitskameras en hy wil tog nie op ’n foto regoor die man afgeneem word nie. Maar daar is nie oop plekke op die trein nie. Hy bly maar sit, maar wroeg elke oomblik dat die man so voorbarig kon wees om naby hom te kom sit. Kon hy nie maar van ander vervoer gebruik gemaak het nie! Een vir een kom en gaan die stasies verby. Elke keer as die trein stop, wens Dieter die man wil liewer nou afklim, sodat hy salig verder kan ry. Maar nee, die man bly sit. “Ek hoop nie hy ry tot in Amsterdam saam met my nie,” dink hy. Later vra die eienaardige man vir Dieter wat die volgende stasie se naam is. Dieter antwoord hom nie eers terug nie. Hy wil nie met die vreemdeling ’n gesprek begin nie, want hulle is nie van dieselfde klas nie. Plaas hy het liewers besigheidsklas gereis, dan was hy nie nou in die nare posisie om regoor die man te sit nie. Dit sal hom leer om nie so suinig te wees nie.

Dan kom Amsterdam nader. Stadig beweeg die trein die besige Amsterdam-stasie binne. Die trein stop en die deure suis oop. Dieter gee die vreemde man eerste kans om te loop, want hy is te bang die man vat of skuur per ongeluk teen hom. Uiteindelik is die nare reis op ’n einde. Of so het hy gedink!

Toe gebeur ’n volgende nare ondervinding. Op die perron reg voor hom sak ’n meisie flou neer op die grond. Dadelik loop daar bloed by haar mondhoeke en neus uit. Dieter se gedagtes loop wye draaie. Het sy nie miskien “Kongo-koors” of een of ander tropiese siekte nie? Sê nou maar sy het Vigs. Onmiddellik loop hy ’n wye draai om haar en staan op ’n veilige afstand, nuuskierig, en kyk wat met haar gebeur.

Toe gebeur iets wat hy in sy wildste drome nie kon voorsien het nie. Die vreemdeling wat saam met hom gereis het, wat hy as ’n rot beskou het, snel sonder om te aarsel die meisie te hulp en vou haar met liefde in sy arms. Hy dink nie eers twee keer aan die bloedspatsels op sy klere en gesig nie. Hy praat rustig en vertroostend met haar en haal ’n half bottel warm Coke uit sy verslete sak en laat haar daarvan drink om haar bloedsuiker op te jaag. Hy kalmeer haar deur haar voorkop met liefde te streel. Toe sy klaar gedrink het, tel hy haar op en dra haar na die noodhulpkamer van die ondergrondse molstasie. So iets het Dieter nog nooit beleef nie. Die rot was beter as wat hy is. Die rot was eintlik ’n verskuilde engel. Hy kry skaam oor sy afkeurende houding teenoor die man. En dan was hy gister nog in die kerk! Toe skielik onthou hy gister se preek van die dominee. Daar is gepreek oor die onkruid en die koring. Hy wou nou die onkruid uittrek en het hom lelik misgis. Die rot was nie onkruid nie, maar lewende koring wat voluit soos Christus gegroei het.

In Mat 13: 24 – 30, 36 – 43 vind ons een van die agt Koninkryksgelykenisse van Mat 13. In die gelykenis van die onkruid en die koring word gepraat van “die koninkryk van die hemel”, in plaas van die Koninkryk van God. Mattheus het verkies om te praat van die “Koninkryk van die hemel”, om die onnodige gebruik van die woord “God” uit te skakel. Dit is gedoen uit die nodige respek vir die derde gebod en dit is so verstaan. As jy die totale gebruik van die naam van God kan beperk, is die kanse op misbruik baie minder.

Die gelykenis gaan oor ’n man wat koring gesaai het op die land en toe kom ’n vyand in die nag en saai onkruid (Grieks: zizania) tussen die koring. Dié tipe onkruid kom nie in Suid-Afrika voor nie, maar is algemeen bekend in die Midde-Ooste as “drabok” of die Engelse naam “darnell grass”. Die biologiese naam is Lolium temulentum.

In die vroeë stadium van ontwikkeling lyk drabok net soos koring. Drabok se saad is matig giftig. In die antieke tyd het dit dikwels gebeur dat vyande mekaar beveg het deur drabok in mekaar se koringlande te saai.  Daar was selfs ’n Romeinse wet wat die saai van onkruid in jou vyand se land as ’n misdaad geklassifiseer het en daarom ook strafbaar deur die Romeinse reg.

Die punt van die gelykenis is dat die Seun goeie saad saai, mense van die Koninkryk. Die Bose kom egter en saai onkruid, die aanhangers van die Bose. In die begin is dit baie verwarrend. Wie is goeie en wie is slegte mense? Wat is goed en wat is boos? Dikwels raak ons ongeduldig en wil sommer dadelik dat God die onkruid moet uitskoffel. Die slawe in die gelykenis wou ook sommer dadelik die skoffel inlê.

Waarom kan God nie sommer dadelik van al die slegte en bose mense en sommer van al die boosheid van die wêreld ontslae raak nie? Ons wens dikwels God wil die slegte mense uitroei. Waarom talm God so lank om te kom? Waarom is God so geduldig met die bose? Skoffel uit! Natuurlik is die ander altyd die “bose” en ek altyd die een wat veilig “bewaar en vergewe moet word”.

Daarom staan God se geduld hier regoor die mens se ongeduld.

Die Here kan die drabok nog verander in koring. Die Here is ’n genadige God wat genadetyd gee vir mense om tot bekering te kom van die bose. In 2 Petrus 3: 9 staan daar: “Die Here stel nie die vervulling van Sy beloftes uit nie, al dink party mense so. Nee, Hy is geduldig met julle, omdat Hy nie wil hê dat iemand verlore moet gaan nie.” Die Here wil die drabok verander in koring. Ons vergeet dikwels dat ons ook drabok was wat deur die Here in koring verander is.

Ons kan ons ook so maklik vergis met mense. Mense skinder van ander, sonder enige begrip en empatie. Volgens ons waardeoordeel en subjektiewe maatstawwe kan ons mense verkeerd opsom. Hoe dikwels maak ons nie foute met mense nie. Ons beoordeel mense op grond van die uiterlike en nie die innerlike nie. Somtyds verras mense ons deur hulle christelike optrede wat baie meer eg is as ons eie optredes. Dit is nie vir ons om die skoffel in te lê nie.

Ons ken nie ander mense se agtergrond, probleme en aanvegtinge nie. Ons het nie in hulle skoene geloop nie. Hoe kan ons hulle dan sonder meer oordeel?

Jesus het in Sy eie lewe baie geduld en empatie gehad met die drabokmense van Sy tyd. Hy het gemeng met sondaars, tollenaars, prostitute en randfigure. Eerder as om hulle uit te ruk het Hy hulle opgeroep om deel van Sy Koninkryk te word. Jesus het hoop gehad vir die mense vir wie ons geen hoop het nie.

Die fout wat ons ook dikwels maak, is dat ons vergeet dat die skeiding tussen koring en drabok dikwels deur ons eie hart loop. Die Russiese Nobelpryswenner Aleksander Solzhenitsyn skryf aangrypend hieroor. Hy skryf in sy boek The Gulag Archipelago die volgende woorde: “If only there were evil people somewhere insidiously committing evil deeds, and it were necessary only to separate them from the rest of us and destroy them. But the line dividing good and evil cuts through the heart of every human being. And who is willing to destroy a piece of his own heart?”

Die diepste moeilikheid is nie die boosheid van ander mense nie, maar die boosheid in my eie hart. En as ek dit gesnap het, kry ek meer begrip vir God se eindelose geduld met die drabok in hierdie wêreld.

Maar in die gelykenis is ook duidelik dat genadetyd nie vir altyd is nie. Daar kom ’n stadium in die groeiproses wanneer die drabok begin verskillend lyk van die koring. Jy sien dit veral in die saadontwikkeling. Die goeie en die bose dra immers nie dieselfde saad nie. Die werke van die goeie en die bose verskil hemelsbreed.

Dan sê Jesus sal die engele kom en kom oordeel tussen die goeie en die bose. Daarom eindig die gelykenis met die duidelike oproep: “Wie ore het, moet luister.” Daar kom wel ’n oordeel, en dit sal ons loon om nie God se goeie geduld, Sy duur genade en Sy vriendelike liefde te minag en onverstoord op ons onkruidpaaie aan te karring nie.

Juis daarom moet ons nie goedkoop omgaan met ons eie harte nie, maar dit gedurig ondersoek vir drabok. Ek moet meer begaan wees oor die drabok in my eie lewe as die drabokmense wat my grensloos frustreer en van wie ek ontslae wil raak.

In Matteus 7:1 – 2 staan: Moenie oordeel nie, sodat julle nie geoordeel word nie; met dieselfde oordeel waarmee julle ander oordeel, sal oor julle geoordeel word en met dieselfde maat waarmee julle vir ander meet, sal vir julle gemeet word.
Daar bestaan verskeie ander verwysings in die Bybel wat vir ons sê dat ons nie oor ander mag oordeel nie. So byvoorbeeld lees ons in Luk. 6:37: Moenie oordeel nie en oor julle sal nie geoordeel word nie. Moenie veroordeel nie en julle sal nie veroordeel word nie. Spreek vry en julle sal vrygespreek word.

Ook in Rom 2:1 sê Paulus: Daarom is daar vir jou geen verontskuldiging nie, vir jou, mens wat ’n ander veroordeel, wie jy ook al is. Deurdat jy oor ’n ander ’n oordeel uitspreek, veroordeel jy jouself, want jy wat oordeel, doen dieselfde dinge.

Daarom sê Mat 7: 1 – 5 die volgende: “Moenie oordeel nie, sodat julle nie geoordeel word nie. Want met die oordeel waarmee julle oordeel, sal julle geoordeel word, en met die maat waarmee julle meet, sal vir julle afgemeet word.  “Waarom sien jy die splinter in jou broer se oog raak, maar die balk in jou eie oog merk jy nie op nie? Of hoe kan jy vir jou broer sê, ‘Laat my toe om die splinter uit jou oog te haal,’ maar wat van die balk in jou eie oog? Skynheilige! Haal eers die balk uit jou eie oog, dan sal jy goed kan sien om die splinter uit jou broer se oog te haal.

Ons is altyd besig om ander mense se stories, splinters, foute en sonde uit te wys. Ons moet eerder die drabok in ons eie lewe ondersoek en uittrek.

Wyse mense is mense wat ander aanvaar net soos hulle is, sonder enige veroordeling. Hulle aanvaar ander met LIEFDE. Die apostel Paulus sê mos ook dat liefde die grootste van alle geestelike gawes is.

Net dwase mense sonder empatie veroordeel ander mense. Hulle is soos mense sonder begrip. Wyse mense kyk met begrip en empatie na ander mense, sonder enige veroordeling. Hulle is nie mense wat skinder of ander mense in die openbaar verneder nie. Hulle lewe met deernis, empatie en liefde. Hulle lewe soos die Here Jesus gelewe het, toe Hy nog vleeslik by ons was.   

Die oordeel kom ons nie toe nie. Die Here sal eendag oordeel. Dit is nog genadetyd, daarom moet ons alle mense met liefde, respek en deernis behandel, sonder enige veroordeling. Mense wat voel hulle word nie veroordeel nie, ervaar iets van die genade en liefde van onse Here Jesus Christus.       AMEN

(Ds. Paul Odendaal is leraar van die NG Kerke Adelaide en Fort Beaufort.)

 SKRIFLESING:  Genesis 6 – 9

Noag het geleef in ’n wêreld waar boosheid die norm geword het, waar mense hul rug op God gedraai het, en waar geweld en selfsug alledaags geword het. In daardie afvallige tyd het God egter na een regverdige man gekyk – Noag – en gesê: “Met jou wil Ek ’n verbond sluit”.

Volgens Genesis 6 – 9 het God besluit om ’n vloed oor die aarde te bring omdat die mense se boosheid te groot geword het. God wou die boosheid uitwis. Maar Noag was ’n regverdige man wat met God gewandel het. Die Here het vir Noag opdrag gegee om ’n ark te bou om vir hom en sy vrou en drie seuns  Sem, Gam en Jafet en hulle vroue en ’n verskeidenheid diere, van die komende vloed te red.

Terwyl Noag oor baie jare hierdie ark gebou het, het die mense met Noag die spot gedryf, asof hy mal was. Daar was geen meer, rivier of see naby nie en dit het selde gereën. Noag was in hulle oë heeltemal kranksinnig en hulle het met hom die spot gedrywe. Vandag word daar ook met Christene, gelowiges en mense wat die regte dinge doen, die spot gedrywe, asof hulle outyds is. Morele waardes en ’n liefde vir die reguit pad van God bestaan nie meer nie. Veral ons kinders en jongmense kry vandag swaar om hulle Christelike beginsels op skool, Universiteit en in hulle werksplek uit te dra, waar daar openlik met die Here gespot word.   

Dit is interessant dat die Here vir Noag en sy hele gesin asook sy familie gered het. Die Here het nie net vir Noag gered nie, maar almal in sy familie. Noag se hele familie was vir God kosbaar. Die ark was as’t ware die skuilplek vir Noag se gesin en familie teen die vloed wat gaan kom. Hulle het saam die ark binnegegaan, nie net as individue nie, maar as ’n gesinseenheid, ’n familie-eenheid – ’n oorblyfsel van die mensdom wat deur gehoorsaamheid en vertroue bewaar is.

Vandag leef ons ook in ’n wêreld van boosheid. Korrupsie, moord, geweld, onsedelikheid, drankmisbruik en dwelms is aan die orde van die dag. Die wêreld is besig om verlore te gaan in sonde. Vandag staan ons ook voor ’n wêreld vol storms – nie van water nie, maar van ’n erge verwydering tussen God en mens en tussen mense onder mekaar. Mense het geen liefde en respek meer vir God en vir mekaar nie. God se Woord en gebooie het oudmodies geword. Mense reageer deesdae spottend teenoor die Here, morele waardes en ander mense. Van liefde is daar geen sprake nie.

 En tog roep God ons steeds om ’n ark van gehoorsaamheid en geloof te bou. Nie van hout nie, maar van vertroue. Nie net vir onsself nie, maar vir ons gesinne, ons gemeenskappe, ons wêreld. Noag het nie net homself nie, maar ook sy gesin gered. Ons word geroep om ’n veilige plek te wees – ’n ark – vir diegene vir wie ons lief is.

Daarom is die eenheid van die huwelik, die gesin en die familie so uiters belangrik en ononderhandelbaar. Daarom moet ons geloof ons kinders, huwelike en families beïnvloed. Die ark is ’n simbool van geloof. Hierdie ark van geloof het Noag en sy hele familie gered.  Daarom moet daar altyd geloofsoordrag plaasvind in ’n verbondsgesin. Die voorbeeld van pa en ma en die grootouers moet ’n vormende invloed op ons kinders se lewens hê.

Daarom het die Here die verbondsdoop ingestel, omdat God nie net in die individu se redding belangstel nie, maar in die hele gesin van die verbondsouers. Deur die Woord, die Gees en die verbondsouer bewerk die Here die redding ook vir kinders van gelowige ouers. My ma het elke aand vir my uit die Kinderbybel gelees. Geleidelik het die geloof in my ontvlam.   Toe ek in Sub B was, het ek alreeds die roeping ontvang om ’n predikant te word. Verbondsouers speel ’n geweldige rol in die geestelike en morele groei van ’n kind.

 Johannes Calvyn het gesê dat die twee vernaamste elemente van geloofsopvoeding, liefde en strengheid moet wees. Liefde kweek geborgenheid en strengheid kweek sekuriteit. Met geborgenheid en sekuriteit het ’n kind alles om eendag ’n suksesvolle grootmenslewe te betree.

Die ark kon nie lekker geruik het nie. Daar moes beslis ook baie lawaai gewees het. Dit het ook heen en weer geskommel op die water. So is die gesinslewe as ’n ark nie altyd ideaal nie. Maar ons hou uit met mekaar, want die gesin is die enigste tuiste waarin ons werklik veilig is. Dit is die veilige tuiste wat God vir ons gegee het. Dit is nie gebou op ons gevoelens nie, maar op besluite om bymekaar te staan deur dik en dun.

’n Jong boompie moet ook konstant gesnoei word om vorm aan te neem. As ’n Kareeboom gelos word, word dit ’n bos. Wanneer ’n Kareeboom gedurig gesnoei word, word dit ’n pragtige boom waaronder jy kan sit en waaronder kinders kan speel. Daarom snoei die Here ons ook elke dag van ons lewe om Godsmanne en Godsvroue te word. Daarom moet ’n ouer ook bereid wees om die snoeiskêr in te lê, sodat hulle kinders eendag goedgevormde jongmense word. Daarom is dit baie belangrik om jou kind te tug, volgens die Bybel, veral in die Spreukeboek. Die gesin en familie is die plek waar kinders gevorm word. Dit is die heerlike voorreg van die ouers om hulle kinders (hulle kwekelinge) te kweek om egte kinders van die Here te wees. Ja, om hulle kinders ook goeie morele waardes te help aanleer.

Noag het nie net homself nie, maar ook sy gesin gered. Ons word geroep om ’n veilige plek te wees,’n ark, vir diegene vir wie ons lief is. Ons ark in hierdie lewe van storms moet nie wees materiële dinge, status, geleerdheid, sukses, gewildheid of enige wêreldse prestasies nie – maar eerder ’n kinderlik opregte geloof in die Here Jesus Christus. Met hierdie kinderlike opregte geloof in die Here Jesus, moet ons vir ons kinders rigtingwysers na die Here Jesus Christus wees. Daarom moet ons egte en opregte Christene wees, waar ons egte geloof ’n waarmerk van die geloof is wat God in ons geplant het deur sy Gees, waarin God ook ons kinders  insluit in Sy liefdesverbond.    

Wat opvallend is, is hoe gesinseenheid beklemtoon word te midde van die wêreld wat al meer van God wegbeweeg. Dit is ’n herinnering dat selfs wanneer dit voel of die wêreld en moraliteit uitmekaar val, die bande van familie – en geloof – ons daardeur kan dra.

Toe Noag en sy familie in die ark was met die sondvloed, het Noag ook ’n duif uitgestuur. Die duif het laatmiddag teruggekom. Met die geklap van vlerke het die duif ’n olyfblaar in sy bek gehad, wat die teken was van redding en ’n nuwe begin. So is die geklap van ’n duif se vlerke telkens in die Bybel ’n teken van redding en God se teenwoordigheid.

Met die doop van die Here Jesus het die Heilige Gees in die gedaante van ’n duif op hom neergedaal. So het die Here Jesus se bediening begin. Dit het begin met die geklap van ’n duif se vlerke. Christus het ’n nuwe begin aangekondig. Die Gees was op Hom om Sy werk op aarde te doen.

God wil altyd nuut maak. Hy het die hemel en aarde geskep uit die oerchaos. Hy het in Noag en sy familie ’n nuwe begin gemaak.   Hy het Sy volk Israel verlos uit Egipte, uit die huis van slawerny. Hy het Sy volk tekens uit ballingskap gered. Die Here doen altyd nuwe dinge.

So het die Noagitiese verbond tot stand gekom. Die verbond vind jy in Genesis 9: 8 – 17, waar God aan Noag en sy nageslag belowe: Hy sal nooit weer die aarde met ’n vloed vernietig nie. Die reënboog sal die teken van hierdie verbond wees – ’n simbool van vrede tussen God en die aarde. Dit wys op God se trou, selfs wanneer mense faal.

Die Hebreeuse woord qeset vir reënboog het ook ’n oorlogskonnotasie en verwys na die kryger se boog. Dieselfde Hebreeuse woord qeset kom ook voor in Ps 7: 13, Klaag 2: 4 en Hab 3: 9 – 11, waar dit verwys na die boog van die kryger wat gespan word. Daarom is die reënboog  in die antieke Hebreeuse tekste ook ’n simbool van God se toorn en oordeel. God span as’t ware Sy boog om met jou in oorlog in te gaan. Met die sondvloed het God Sy qeset (Sy reënboog) gespan en met die mensdom in oorlog gegaan. Verwoestend het dit 40 dae en 40 nagte gereën en alles vernietig behalwe almal wat in die ark was.  God is ook ’n toornige God, wat kwaad word oor sonde en Sy oordeel kan uitspreek oor sondaars. Ons misgis ons as ons dink God is net ’n God van liefde. God is liefde én regverdigheid. Waar God se regverdigheid vertrap word, stort God sy toorn uit oor die mens. Daarom moet ons nie van God ons speelmaatjie maak en sonde nie ernstig opneem nie. Baie mense dink God is net liefde, geen oordeel nie. Dikwels glo ons dit is God se werk om te vergewe. Maar dan dink ons naïef  oor God. God straf ook sonde. God straf die sonde van die enkeling en ook die sonde van ’n volk of van die mensdom. Daarom moet ons versigtig voor God lewe.

Maar God kan ook afstand doen van Sy toorn. God kan Sy toorn verruil vir vrede. So het God ook na die sondvloed vrede verklaar. Daar staan in Gen 9: 13 “My boog plaas Ek in die wolke. Dit sal dien as teken van die verbond tussen My en die aarde.” Wanneer God dus as’t ware die reënboog neersit op die aarde, sit Hy Sy oorlogsboog neer om vrede te maak met die mense en ’n vredesverdrag of -verbond met die mens te sluit. Daarom is die reënboog God se vredesteken en vredesverbond dat Hy nie weer die wêreld sal uitwis deur ’n sondvloed nie. Die Here het sy boog (reënboog) neergesit tussen die wolke as teken dat Hy sy wapen neergesit het en met die mense ’n vredesverbond gesluit het. So word die teken van die reënboog wat neergesit is, teken van God se trou. Die reënboog word gesien as ’n boog van vrede, nie meer ’n oorlogsinstrument nie.

Daar is iets soos post-traumatiese stres. Noag en sy nageslag kon maklik elke keer as die wolke saampak, die trauma herbeleef dat daar weer ’n sondvloed op pad is.

Daarom is die reënboog wat neergesit is, ’n teken dat God nie meer met hulle in ’n oorlog is nie. Dat God nie weer die aarde sal uitdelg met ’n sondvloed nie. Dit sou vir hulle berusting gee. Dit is nogal wonderlik om te weet dat die reënboog wat neergesit is, slegs sigbaar is wanneer daar ’n storm op hande is. God se trou is die duidelikste in die storms van die lewe.

Die reënboog wat neergesit is, is ’n eensydige verbond waar die inisiatief en verantwoordelikheid net van God kom, om die aarde nie weer uit te delg met ’n sondvloed nie.

So is die kruis ook ’n teken dat God afstand gedoen het van Sy toorn en dat Sy kruis die weerligafleier was van die hemelse donderweer. Daarom is die kruis in die aarde geaard. Daarom hoef ons ook nie aan post-traumatiese stres te ly en God se straf in alles wat in my lewe gebeur, te soek nie. Ook in die storms van my lewe kan ek weet dat God se kruis die simbool van vrede en berusting is.

God het Sy wapen, die reënboog, neergesit tussen die wolke en storms van my lewe, as teken dat God van sy toorn afstand gedoen het. God het sy wapens neergelê om in genade in ’n vredesverbond  met ons en ons kinders te lewe. 

’n Reënboog kom ná ’n storm, dus simboliseer dit hoop ná lyding en swaarkry. Sy veelkleurigheid weerspieël die diversiteit van die skepping, en moontlik selfs die veelkantigheid van God se genade, amper soos die verskillende vlakke van ’n diamant. As ’n boog wat hemel en aarde verbind, kan dit beskou word as ’n brug van versoening.

Sommige teoloë, soos Dorothee Sölle, sien dit as ’n ommekeer in God se verhouding met die skepping, ’n uitnodiging aan die mens om mede-skeppers van vrede te wees. Daarom word ons en ons kinders agente van vrede in hierdie bose wêreld met sy storms.

Die Noagitiese verbond het oorgegaan in die Abrahamitiese verbond. Die besnydenis is deel van die Abrahamitiese verbond, dat God Homself aan ons en ons kinders verbind, as ’n God van ewige liefde.  Dit het die nuwe verbond van die doop geword, waar ons as kinders van Abraham die teken van doop (sonder bloed) ontvang, omdat Jesus se bloed klaar gevloei het. Daarom plaas hy ons kinders en kleinkinders in die hande van verbondsouers, sodat ons vir hulle ’n ark van bewaring kan wees. Nico en Estie, mag ook julle huis ’n ark wees vir julle gesin. ’n Ark van bewaring, veiligheid en verbondsopvoeding.  Dan sal julle kinders geseënd wees.             AMEN

(Ds. Paul Odendaal is leraar van die NG Kerke Adelaide en Fort Beaufort.)

SKRIFLESING:  Eseg 34: 11 – 16, 20 – 24

Die afgelope dekades het ons weer geleer wat weerloosheid beteken. Politieke onsekerheid, misdaad, plaasmoorde, die rommelstatus van die Rand, regstellende aksie, politieke staatskaping, werkloosheid ensovoorts het ons weer weerloos gemaak. In die sewentigs en die tagtigs het die Afrikaner op die kruin van selfverwesenliking en mag gery. Nou het alles verander; ons besef deesdae ons eie weerloosheid. Ons wat eers sterk was, het nou swak, regtig swak geword. Ons het weerloos geword.

Ons was nog nooit so naby aan die Derde Wêreldoorlog as nou nie, beweer politieke en militêre kenners. Die hele wêreld is vol oorloë en dit eskaleer net. Rusland is al meer as drie jaar met Ukraïne in ’n oorlog gewikkel. Daar is die Midde-Oosterse oorlog wat daagliks eskaleer. Hamas het op 7 Oktober 2023 een van die mees verwoestende terreuraanvalle teen Israel geloods. Hierdie dag word algemeen beskou as die begin van die grootskaalse konflik tussen Israel en Hamas in die Gaza-strook. Daarna het Israel vir Hamas vergeld vir terreurdade en in die proses het baie Palestyne wat onskuldig was ook gesterf in die vernietigende oorlog, waar alles nou in Gaza platgeskiet is. Nou het daar ook oorlog uitgebreek tussen Iran en Israel.

Op 14 Junie 2025 het Iran vir Tel Aviv in Israel aangeval met dodelike missiel-aanvalle. (Sien foto). Israel veg nou hewig terug teen Iran en dit word ’n volskaalse oorlog, waarin Amerika al sy eerste vliegdekskip nader gebring het aan die Midde-Ooste. Gister, 21 Junie 2025, tydens die voorbereiding van die preek het Amerika strategiese kernaanlegte in Iran vernietig met hewige lugaanvalle, wat al Iran se kernaanlegte vernietig het. Gaan Amerika nou toetree tot die oorlog in die Midde-Ooste? Gaan Iran wraak neem? Die Midde-Oosterse oorlog eskaleer op ’n daaglikse basis.  Die wêreldstate wil nou met hulle “horings” teen mekaar baklei. En hierdie “horings” word al langer en die aggressie al meer. Dit is mense, politieke leiers en wêreldstate wat met hulle “horings” hulle politieke doelwitte wil bereik, maak nie saak hoeveel mense onskuldig sterf nie. Die wêreld en die wêreldmarkte leef in vrees vir die geklap van die “horings” van politici en ideologiese magte teen mekaar.

In Esegiël 34 lees ons ook van die volk Israel wat weerloos geword het, toe hulle verstrooid in ballingskap beland het. Al hulle ou sekerhede was weg. Hulle was uitgelewer aan die politieke leiers en korrupte godsdienstige leiers wat hulle uitgebuit het. Hulle vyand het dit ook vir hulle swaarder gemaak. Die ergste was egter dat hulle eie leiers en die invloedryke mense – hulle eie volksgenote – hulle uitgebuit het.

Weerloosheid laat mense verskillend optree. Sommiges kry horings. Hulle baklei vir hulself. Ander bly weerloos, sonder horings en word slagoffers van die mense met horings. Ons lees van die vet en sterk skape wat die maeres en die sieklikes verstoot om eerste by die gras en water uit te kom. Hulle trap as’t ware die gras plat en vertroebel die water.

Ja, in tye van weerloosheid gebeur dit so maklik dat elkeen net vir homself leef en die ander, die swakkes, met hulle lywe en skouers wegstoot.

Ekonomiese uitbuiting en ekonomiese globalisering laat die rykes nog ryker word en die armes nog armer. Die Arabiere kan maklik hulle olie terughou, sodat die olieprys per vat styg en ons ten duurste vir brandstof moet betaal; en dit vergroot net die armoede van die derde wêreld.

In tye van swaarte en skaarste kry mense horings en ons word aggressief met mekaar. Ons bestuur aggressief, ons rand mekaar verbaal aan, ons beskinder mekaar, ons word suinig, ons buit mekaar uit en so meer. Ons gun mekaar nie ’n plekkie in die son nie. Ons beveg mekaar.

Ons kry horings en die wet van die oerwoud geld: die sterkes sal wen. Ons werk nie meer koöperatief saam nie. Nee, elkeen doen sy eie ding. (In die outyd het mense saamgewerk en hulle goed met mekaar gedeel. Hulle was nie in kompetisie met mekaar nie.)

Vandag is almal met almal in kompetisie. Die sterkes, die mense met horings, seëvier oor die swakkes. Ons sê die swakkes het dit nie gemaak in die lewe nie. Wie sal tog vir die swakkes, die siekes en die moedverlorenes omgee? Wie sal tog die lammes en die kreupel skape optel? Wie sal na dié omsien wat geen horings het om hulleself mee te verdedig nie?

Somtyds verlang ons ook om horings te hê, om net ontslae te raak van hierdie gevoel van weerloosheid.

Maar dan lees ons in Esegiël 34 van ’n Herder wat juis gekom het vir die weerloses, die swakkes, die kreupeles, hulle wat geen horings het om hulle te verdedig nie.

Ons lees die volgende:

“Ek sal self my kleinvee soek …”  (vers 11)

“ … so sal Ek omsien na my kleinvee …” (vers 12)

“ Ek sal hulle tussen die ander volke uitbring … Ek sal hulle versorg op die berge …” (vers 13)

“ Ek sal vir hulle sorg vir goeie weiding …” (vers 14)

“Ek sal self my kleinvee se Herder wees …” (vers 15)

“Ek sal die soek wat weggeraak het …” (vers 16)

Dit klink so al na Psalm 23, na die goeie Herder wat vir Sy skape omgee.

Duidelik hoor ’n mens in Esegiël 34 van die toewyding waarmee die Herder na Sy skape omsien en hoe Hy self vir Sy kudde sorg. Hy red Sy kudde nie net van uitbuiting nie, maar ook van tuisteloosheid en ongeborgenheid.

Hy is die Herder wat saam met Sy skape loop in die nag en in die dag, in die koue en in die reën. Hy tel die swak en sieklike lammetjies op Sy skouers en dra hulle na veiligheid. In Sy hand het Hy ’n staf om die wilde diere weg te keer en die wat afgedwaal het terug te bring. In die nag slaap Hy voor die hek van die klipkraal om Sy skape op te pas. Die Here sê mos dat Hy die Weg en die Waarheid en die Lewe is.

Wat so wonderlik is, is dat die Herder die skape soek en nie omgekeerd nie. Ons is te verdwaal om die Here te soek. Ons is te swak om agter die Here aan te loop. Nee, dit is die goeie Herder wat ons soek en wat agter ons aan loop.

Daarom het Hy met Advent agter ons aangeloop, afgekom na die aarde en onder ons kom woon. Hy het ons kom soek en agter ons aan geloop.

Toe hulle hom op die Heilige Donderdagaand gearresteer het, het Hy nie horings gekry nie. Hy het Petrus opdrag gegee om sy swaard in sy skede te bêre. Toe Hy weerloos voor Pilatus en Herodus gestaan het, het Hy nie horings gekry nie. Toe Hy weerloos aan die kruis gehang het, het Hy nie horings gekry nie. Nee, Hy het gesmeek: “Vader, vergeef hulle want hulle weet nie wat hulle doen nie.” Hy was weerloos aan die kruis. Die Herder het soos een van Sy skape geword. Hy het die Lam van God geword wat die sonde van die wêreld weggeneem het. Sy kruis het die herderstaf geword waarmee Hy ons as Sy skape in genade nadergetrek het.

Die duiwel word in sketse voorgestel as die een met horings, want hy is die bakleier, die veglustige, wat vir homself baklei. Hy verlei ons om ook horings te kry, te baklei, aggressief te bestuur, op ander te trap, mekaar te beskinder en af te breek, sonder enige respek.

Ons tonge word die horings waarmee ons ander mense vertrap in die grond en ander mense se integriteit bevraagteken. Om jou tong te gebruik om ander mense in die openbaar of voor ander mense te verneder, vertel baie van hoe jou hart in die binnekant lyk. Om met jou tong openlik veglustig rassisties te wees, is soos ’n bul wat ander kulture wil vertrap. Spotprente of spotvideos van ander mense, soos onder andere van jou vyand of teenstaander, verwys neerhalend en minagtend na ander. Jou tong stig vuur en verdeeldheid. “Speel die bal, nie die man nie” moet jou motto in die lewe wees.   Jakobus praat nie verniet van die tong nie wat die hele wêreld aan die brand kan steek. Mense wat met hulle tonge ander mense vertrap voor jou, sal jou ook vertrap voor mense. Om spottend met mense om te gaan, is om hulle te vertrap.

Maar kyk na die goeie Herder wat geword het soos ’n lam sonder horings. Hy het Sy liggaam gebreek en Sy bloed laat vloei, sodat ons kan leef.

Sonder horings en ’n swaard het Hy oorwin en ons na veiligheid gelei. Julle moet as gelowiges ook sonder horings onder mekaar lewe. Julle moet mekaar nie wegstoot met julle lywe of elkeen vir homself die beste gras afvreet en die water vertroebel nie. Nee, leef in vrede met mekaar saam en gee vir ander ook ruimte in jou lewe.

Ons het nie horings nodig nie. Nee, ons het ’n Herder wat vir ons sorg, bewaar en beskerm.     AMEN

(Ds. Paul Odendaal is leraar van die NG Kerke Adelaide en Fort Beaufort.)

SKRIFLESING: Openbaring 3: 14 – 22

Die brief aan Laodisea is die sewende en laaste brief aan die sewe gemeentes in Klein-Asië.

Die drie sustergemeentes in Frigië was Kolosse, Laodisea en Hiërapolis. Hulle is waarskynlik gestig deur Epafras. Laodisea was ’n bekende handelstad in die hoogbloei van die Romeinse Ryk. Laodisea het die banksentrum van Klein-Asië geword. Die Jode en Christene het voordeel getrek uit die voorspoed van die stad.

Die voorspoed het gelei tot ’n misplaaste selfvertroue en die stad het ’n meerderwaardigheidsgevoel gehad. Die inwoners het in materiële voorspoed, met uiterlike swier en in goeie fisiese gesondheid geleef.

Die stad Laodisea was skatryk. Na die geweldige aardbewing in 60 n.C. het Laodisea sonder die hulp van Rome self hulle stad heropgebou. Die stad was selfs mooier na die aardbewing. As handelstad en banksentrum het Laodisea gefloreer.

Laodisea het ook in swier geleef. Die stad was wêreldbekend vir die kosbare materiale en klere wat daar gemaak is. Veral die donkerkleurige wolprodukte wat daar vervaardig is, het van Laodisea  elke seisoen ’n modesentrum met die nuutste modes gemaak.

Behalwe vir Laodisea se tekstielbedryf en bankwese, was die stad ook bekend vir die mediese skool wat daar gevestig was. Dié skool het veral uitgeblink in oogsalf en oogpoeier.

Die brief begin deur te verklaar dat Christus die AMEN is en die geloofwaardige getuie, wat alles sien. Daarom gee die inleiding gesag aan die brief, deurdat die brief inderdaad van God en Christus kom.

Dan skryf Johannes dat die gemeente van Laodisea gedink het dat hulle ryk is en niks nodig het nie, maar hulle is eintlik arm, blind en kaal. Die ryk bankwese, oogsalf en die duur wolprodukte kon nie opmaak vir hulle geestelike armoede, blindheid en naaktheid nie.

Die gemeente van Laodisea het egter twee tekortkominge gehad, naamlik die aardbewings, asook die voortdurende tekort aan water. Laodisea het ’n erge watertekort gehad. Hiërapolis het vuurwarm water gehad, as gevolg van die warmwaterbronne wat daar was.

Kolosse, weer, het heerlike koel water gehad.

Om Laodisea se waterprobleme op te los, is pypleidings gelê van Hiërapolis na Laodisea. Die water het oor ’n kalkkrans gestort en die louwarmwater het in Laodisea aangekom. Dit was egter amper ondrinkbaar weens die louwarm temperatuur en die hoë kalkinhoud in die water. Dit was net goed gewees om uitgespoeg te word.

Daarom dreig Christus om Laodisea uit te spoeg, want hulle was louwarm in hulle geloof. Was hulle maar soos die warm water van Hiërapolis of die koel water van Kolosse, maar nou was hulle lou.

Hulle word as’t ware aangemoedig om weer te “kook” vir die Here en hulle louheid in hulle godsdiens te laat staan.

As jy die Here wil dien, moet jy dit voluit doen en nie halfpad nie. Daardie gemeente is geknou deur ’n self-tevrede en selfgenoegsame ingesteldheid.

Die gemeente was soos ’n groen boom met blare, maar het glad nie meer geestelike vrug gedra nie. Die ergste was dat hulle nie eens besef het hoe ellendig en beklaenswaardig hulle was nie. Hulle was geestelik heeltemal veragter.

Dan word Laodisea opgeroep om drie dinge te doen om hulle te verlos van hulle armoede, blindheid en naaktheid.

Eerstens, hulle moes goud koop wat deur vuur gelouter is. Nie materiële rykdom nie, maar geestelike rykdom moes bekom word, selfs al moes hulle gelouter word deur die vuur van martelaarskap.

Tweedens moes hulle wit klere koop om hulle naaktheid te bedek. Nie die swart wolklere van Laodisea of die purperrooi wolklere van Kolosse of die pragtige gekleurde wolmateriaal van Hiërapolis moes hulle kleding wees nie.

Nee, hulle moes die wit klere wat Christus voorsien, aantrek om hulle naaktheid te bedek. In die Joodse kultuur was om naak te wees ’n skande. Christus wou hulle egter weer met waardigheid klee.

Derdens is die blindes aangemoedig om oogsalf aan hulle oë te smeer om geestelik te kan sien wat regtig in die lewe belangrik is. Hulle moes nie staatmaak op die oogsalf wat van verpoeierde Frigiese sandsteen gemaak is nie. Dit het die gemeente van Laodisea “blind” gemaak van selfvoldaanheid, sodat hulle nie hulle geestelike agteruitgang gesien het nie. Die Christene moes weer geestelike “wysheid” by Christus gaan koop om weer te kon sien wat regtig in die lewe belangrik is.

In vers 19 word daar gesê Christus bestraf en tug elkeen wat Hy liefhet. Die Here het die gemeente in Laodisea nog liefgehad. Daarom keer Hy nie Sy rug op die gemeente nie. Nee, Hy roep hulle op om hulle te bekeer.

Christus is voorgestel as dié Een wat klop, en die gelowige en die gemeente moes oopmaak. Dit beteken dat Christus buite die gemeente staan en verlang het om in te kom.

So kan ’n gemeente baie agendas hê wat Christus eintlik uitsluit uit sy eie eiendom, naamlik die gemeente wat Hy tot Sy dood liefgehad het. Christus wil inkom en saam met Sy gemeente feesmaal hou. Om saam te eet, beteken innige verbondenheid met mekaar en met Christus. Wie oorwin, sal saam met Christus op die troon sit. Dit beteken hulle sal saam met Christus oorwin en regeer.

Weereens kom die refrein, dat ook Laodisea moet luister na wat die Gees sê. Die Gees kan die bekering in die gemeente bewerk.                             AMEN

(Ds. Paul Odendaal is leraar van die NG Kerke Adelaide en Fort Beaufort.)

SKRIFLESING: Openbaring: 3: 7 – 13

Die sesde brief wat die apostel Johannes geskryf het van die eiland Patmos, was aan die gemeente Filadelfia gerig.

Die argitekte van Klein-Asië het ’n moeilike taak gehad. Hulle moes in al hul berekeninge voorsiening maak vir die moontlikheid van aardbewings. Dit het algemeen in Klein-Asië voorgekom. In die jaar 17 n.C. is elf stede van Klein-Asië, ingeslote Filadelfia, deur ’n aardbewing vernietig. Filadelfia is deur Keiser Tiberius vir vyf jaar van enige belasting vrygestel. Daarom het die inwoners die naam Neocaesarea tydelik as naam vir Filadelfia gegee.  Die naamsverandering van Philadelphia na Neocaesarea  ná die aardbewing van 17 n.C. was  ’n  teken van dankbaarheid teenoor die keiser en die naam Neocaesarea  beteken die “Nuwe stad van Caesar”. Hierdie verandering weerspieël die Romeinse invloed, maar ook ’n groter geestelike simboliek, omdat die gelowiges later in die ewige stad Jerusalem sal woon (vers 12).

In Openbaring 3:7 – 12 word Filadelfia geprys vir sy getrouheid ten spyte van uitdagings. Die tydelike hernoeming van die stad na Neocaesarea kan gesien word as ’n weerspieëling van aardse herstel, in teenstelling met die ewige stabiliteit wat aan gelowiges belowe is in Openbaring 3: 12. Daar word van die ewige Jerusalem gepraat wat nie vernietig kan word nie.

Daarom spreek vers 12 so bemoedigend: “Elkeen wat die oorwinning behaal, sal Ek ’n pilaar in die tempel van my God maak, en hy sal vir altyd daar bly …”. Geen aardbewing kan die geestelike pilare in God se tempel beskadig nie.

God borg stabiliteit vir elkeen wat in Hom volhard. As jy ’n geestelike pilaar is in die tempel en teenwoordigheid van God, sal God se naam op jou geskryf staan. Dit verwys na die heidense gebruik waar uitsonderlike mense wat ’n groot bydrae gelewer het aan die Griekse samelewing se name gegraveer is op die pilare wat spesifiek vir hulle gebou is in die Griekse tempel. So sal elke Christen ’n ewige pilaar wees in die tempel van God. Daar sal met ander woorde ’n naamsverandering kom. Die naam van Christus sal nou op die gelowiges as pilare van God se tempel geskryf staan.

Die stad Filadelfia wat “liefde vir die broer” beteken, was op die hoofroete tussen Europa en die Ooste. Filadelfia het duisende besoekers gelok na sy warmwaterbronne en mediese klinieke omdat die stad op die rand van ’n vulkaniese formasie geleë was. Daar was altyd spanning in Filadelfia: Wanneer kom die volgende aardbewing?

Die Griekse wyngod Dionusios is dan ook in die stad vereer. In 92 n.C. onder bewind van keiser Domitianus is ’n wet uitgevaardig dat die wingerde van Filadelfia vervang moes word met graanlande om kos vir die weermag te voorsien. Dit was egter eerder om Italië se wynbedryf te bevorder, ten koste van Klein-Asië. Dit was ’n ernstige ekonomiese terugslag vir die brose Filadelfia.

Filadelfia se Christelike gemeente was klein, swak en het nie groot aansien geniet nie. Diep onder die besef van hulle kwesbaarheid, was hulle egter onberispelik in hulle Christelike lewenswandel. Saam met Smirna, was dit die enigste twee gemeentes wat nie gewaarsku of tereggewys is nie. Hoe sê Paulus?: “As jy swak is, is jy sterk.” Daarom het hierdie gemeente geestelik uitgeblink as ’n getroue gemeente wat volhard het in die Christelike geloof en hoop. Waarskynlik was die medewerkers van Paulus verantwoordelik vir die stigting van die gemeente. Hierdie gemeente het hulle nie van stryk laat bring deur die Jode, Romeine of oorheersende heidense kultuur nie. Heelwat later toe die Islam in Klein-Asië begin floreer, het hierdie gemeente nog kragtig voortbestaan.

Tog het hierdie gemeente dit nie maklik gehad nie. Probleme met die Jode was ’n daaglikse probleem. Veral die Joodse gemeenskap het die Christene uit die sinagoges verdryf en hulle as ketters gebrandmerk omdat hulle in Christus geglo het. Dit het daartoe gelei dat die Jode die Christene beskinder en beswadder het by die Romeinse owerhede, wat op hulle beurt weer saam met die Jode die Christene mateloos vervolg het.

Daarom het die apostel Johannes, onder leiding van die Gees, geskryf dat God vir die Christene ’n ewige deur na Sy Koninkryk oopsluit. God self het die sleutel en is daarom die Sleuteldraer.

Die deure wat deur die Jode toegesluit word, sal vervang word met ’n oop deur na Christus se Koninkryk. Christus, wat die Seun van Dawid is, sal self hierdie deur vir die Christene oopsluit en niemand sal dit kan toesluit nie.

Nog ’n belofte wat aan die gemeente gemaak is, is dat God aan hulle die oorwinnaarskroon sal gee as hulle aanhou om te volhard op die goeie pad wat hulle reeds is. Hierdie beeld kom uit die atletiekwêreld, waar die wenner ’n oorwinnaarskroon ontvang het.

In Openbaring 3: 8 staan: “Ek ken jou dade. Kyk, Ek het voor jou ’n oop deur gegee, wat niemand kan sluit nie. Al is jou krag min, het jy vasgehou aan my woord, en het jy my Naam nie verloën nie”.

Hierdie brief aan die gemeente Filadelfia het vir elke gemeente wat nie groot of sterk is nie, die wonderlike vertroosting dat God nie oordeel op grond van die lidmaatgetalle of finansiële state nie.

God kyk na die geestelike rypheid en volharding van ’n gemeente. Daarom kan God ’n klein gemeente net so kragtig gebruik as wat Hy ’n makro-gemeente gebruik. Die gemeentes in die NG Kerk-familie hier in die Smaldeel is almal klein gemeentes. Daarom werk die Fort Beaufort- en Adelaide-gemeentes heerlik saam. In Bedford werk die NG Kerk Glen Lynden en die Presbiteriaanse kerk al 22 jaar saam. Al die VG Kerke in ons streek in Adelaide, Newtown (Fort Beaufort), Bedford en Hertzog het ook minder as 100 lidmate per gemeente. Somtyds voel ’n gemeente kragteloos, soos daar in Openbaring 3: 8 staan. Maar dan sê Johannes “Jy het vasgehou aan my Woord, en  jy [het] my Naam nie verloën nie.”

Vir Johannes in Openbaring is dit nie belangrik hoe groot die gemeente se getalle is nie. Dit gaan nie oor die kwantiteit nie, maar oor die kwaliteit van ’n gemeente se geloofslewe. Die gemeente moet vashou aan die Woord en nie die Here se naam verloën nie. Om aan te sluit by die “Missio Dei”, as God se gestuurde gemeente na die wêreld, is belangriker as lidmaatgetalle en erediensbywoning. Die Kerk se missie is nie die eie gemeente nie, maar ’n gerigtheid op die wêreld.

Ons tel die mense wat die erediens bywoon, terwyl God kyk na die kwaliteit van die gelowiges wat die erediens bywoon. Ons moenie siele tel nie, maar ons moet getoets word aan ons gehoorsaamheid aan die Woord.

Daarom moet ons ons nie vergelyk met groot en sterker gemeentes nie. Dikwels voel klein gemeentes minderwaardig. Maar ook gebruik die Here elke klein gemeente op ’n unieke wyse om ’n verskil in die wêreld te maak. Sodra ons getalle en groot bankrekeninge nastreef, dan kry ons ’n wêreldse gees van hoogmoed en “big is better”. Ons moet juis nie soos die wêreld wees nie.

Dikwels vind ’n mens in ’n klein gemeente ’n groter betrokkenheid as in ’n groot gemeente. In ’n kleiner gemeente gee gelowiges meer vir mekaar om. ’n Gemeente of lidmaat wat swak voel, is eintlik sterk, as daar na die Gees geluister word.

Daarom vier ons vandag Pinkster Sondag. Ons moet aan die Gees gehoorsaam wees. Die Gees gebruik ook die klein gemeentes met min krag, om verkondigers van Sy wonderbare Woord te wees.   

Hierdie brief sluit ook af met die woorde in vers 13: “Laat dié wat ore het, luister na wat die Gees aan die gemeentes sê.” Kom ons wees gehoorsaam aan die Pinkstergees.                                          AMEN

(Ds. Paul Odendaal is leraar van die NG Kerke Adelaide en Fort Beaufort.)

SKRIFLESING: Openbaring 3: 1 – 6

Die vyfde brief wat die apostel Johannes geskryf het van die eiland Patmos, was aan die gemeente Sardis in Klein-Asië, wat vandag as Turkye bekend staan. Die vernaamste handelsroetes het deur Sardis gegaan en daarom was dit ’n skatryk handelstad. Sardis het veral twee kenmerke gehad.

Eerstens was die stad baie ryk. Die legendariese Koning Kroesus, koning van Lidia (560 – 546 v.C.) was deel van Sardis se geskiedenis. Volgens ’n legende het alles waaraan hy geraak het in goud verander.

Die eerste muntstukke van Klein-Asië is ook in die tyd van Koning Kroesus gedruk. Sommige beskou Sardis as die oorsprong van die moderne geldstelsel van munte. Behalwe dat Sardis ’n vooruitstrewende landboustad was, het die stad ook ’n uitgebreide tekstielbedryf gehad. Wol is na Sardis gebring en verwerk in gesogte gekleurde wol. Dit was ’n kosmopolitiese bevolking met baie vreemde invloede.

Die tweede eienskap van Sardis was dat dit militêr strategies baie goed geleë was. Die Akropolis is gebou op ’n vertikale rotsgleuf, wat dit slegs van die suide toeganklik gemaak het vir die vyand. Later is die stad uitgebrei na die vrugbare vallei in die suide.

Desnieteenstaande die feitlik onmoontlikheid om die stad te verower, is dit twee keer in die geskiedenis verower, as gevolg van wagte wat geslaap het. Dit is in 546 v.C. deur die Perse en in 214 v.C. deur die Seleukiede Ryk verower.

Die Siriese koning het toe 2000 Joodse gesinne van Mesopotamië in Klein-Asië gevestig en daarom was daar ook heelwat skatryk Jode in Sardis. Volgens Josefus se geskrifte het die Joodse sinagoge jaarliks groot bedrae oorbetaal aan die tempel in Jerusalem.

Ook toe die stad in 17 n.C. deur ’n aardbewing vernietig is, is dit spoedig herstel, as gevolg van die rykdom van die stad.

Die feit dat Sardis baie ryk was en militêr feitlik onoorwinlik was, het dit die inwoners en ook die Christene van Sardis ’n valse gevoel van veiligheid gebied. Hulle het selfgenoegsaam en selfsugtig geword en het niemand nodig gehad nie.

Dit het veroorsaak dat die Christelike gemeente in Sardis skatryk was in materiële sin, maar geestelik dood was. Dit was en is ’n verskriklike ding om te sê ’n gemeente is dood. Maar Sardis was geestelik dood, morsdood.

Die beskermgodin van Sardis was Artemis. Sy was die Griekse godin van die maan, jag, wildernis, diere en kuisheid. Sy het beloof om altyd ’n maagd te bly. Sy was die tweelingsuster van Apollo, die songod en die dogter van Zeus en Leto. Artemis was bekend vir haar boog en pyle, en sy was  jong meisies en ongetroude vroue se beskermer.

Artemis se meer herkenbare simbole is die pyl en boog, die sekelmaan en die hert. Sy was ’n uitstekende jagter en kon enige dier jag. Haar boog sou altyd die teiken tref.

Daar is begin bou aan die tempel vir Artemis, maar dit is nooit voltooi nie. Daar is wel vir haar ’n tempel gebou in Efese, waarvan die murasies nog staan.

Johannes begin met die brief deur in vers 1 te sê: “So sê Hy wat die sewe Geeste van God en die sewe sterre het.”

Die sewe beteken die volheid van die Gees. Dit herinner ook aan Sagaria 4: 2 en 10 waar die kandelaar sewe tuite en sewe lamppitte het. Die 49 ligpunte (7 x7) is onuitblusbaar en gee ’n helder lig af, wat die teenwoordigheid van die Here simboliseer. Dit is in hierdie lig wat die Here vir Serubbabel gemotiveer het om die tempel te voltooi. Net so kan net die Heilige Gees in Sy volheid die sluimerende en dooie Sardis weer opwek. Christus en die Gees hou die sleutel vir die opwekking van Sardis.

In vers 2 spreek die Gees dan ook: “Word wakker …” Die gemeente van Sardis is soos die stad Sardis wat twee keer verower is deur die Perse en Seleukiede Ryk, toe die wagte geslaap het. Die stad moenie staatmaak op sy goeie strategiese ligging of sy rykdom nie. Sardis het sluimerend geestelik doodgegaan. Selfgenoegsaamheid maak dat jy nie meer waaksaam is nie.

Te veel voorspoed en rykdom kan jou stadig maar seker geestelik doodmaak. Dit is soos ’n padda wat in ’n kastrol koue water gegooi word en die water baie stadig verhit word. Die padda kom nie eers agter die water verhit nie. Lewend word hy dan stadig doodgebrand in die water wat verhit word. ’n Tydsgees kan jou ook stadig maar seker geestelik doodmaak. Juis daarom moet ons ekstra versigtig wees vir die tydsgees van die dag.

Die oplossing word in vyf bevelsinne uiteengesit:

• Word wakker. (Vers 3: 2a)
• Versterk wat nog by julle oorgebly het. (Vers 3: 2b)
• Onthou hoe julle die Evangelie ontvang en daarna geluister het. (Vers 3: 3)
• Hou daarmee vol. (Vers 3: 3b)
• Bekeer julle. (Vers 3: 3c)

Maar alles in Sardis is darem nie net sleg nie. Deur elke gemeente loop daar ’n breë én ’n smal pad.

Ook in Sardis was daar Christengelowiges wat nie afgodsvleis geëet het nie en nie onsedelikheid bedryf het nie; en nie gemeng het met die wat die leer van Isebel en die Nikolaïete aangehang het nie.

Hulle reinheid het hulle nog nie verloor nie. Hulle was soos die wit wol wat in Sardis aangekom het en nog nie verkleur is in gekleurde wol nie. Sardis het hulle nog nie besoedel en gekleur in die tydsgees van die dag nie. Hulle sou spierwit klere dra.

Die brief word afgesluit met die belofte dat hulle wat rein gebly het en nog geestelik lewe die wit kleed van oorwinning sal dra. Dit is die klere wat Christus deur Sy dood en opstanding verdien het. Hulle wat oorwin se name sal ook nie uit die boek van die lewe gehaal word nie. In die hellenistiese tydperk het elke stad ’n stads- of staatsregister gehad. Jou naam het dan in hierdie stadsregister verskyn as inwoner. As jou naam in die stadsregister was, het jy ook bepaalde burgerregte geniet. Mense wat gruwelike misdade begaan se name sou dan uit die stadsregister verwyder word.

Johannes gebruik die beeld om aan ons te toon dat elkeen wat die oorwinning behaal se naam in God se boek van die lewe opgeteken sal staan en sy of haar naam sal nooit uit God se naamsregister verwyder word nie. God sal self getuienis gee dat so ‘n gelowige aan Hom behoort.

Dan word die brief weer afgesluit met die bekende refrein, dat elkeen wat kan hoor, moet luister na wat die Gees vir die gemeente sê. Alleen die Gees kan heelmaak en nuutmaak. Daarom moet ons na die Gees luister.        AMEN

(Ds. Paul Odendaal is leraar van die NG Kerke Adelaide en Fort Beaufort.)

SKRIFLESING: Openbaring 2: 18 – 29

Tiatira was die vierde brief wat die apostel Johannes geskryf het van die eiland Patmos aan die sewe gemeentes in Klein-Asië. Hierdie is dan ook die langste van al sewe briewe. In 190 v.C. is Tiatira deur die Romeine verower en as ’n militêre stad uitgebou.

 Tiatira was veral bekend as ’n nywerheidstad, waarin vele ambagte bedryf is. Daar was tekstielwerkers, skoenmakers, werkers met gekleurde materiaal en bronssmede.

Die vakbonde was die spil van die sosiale, politieke en godsdienstige lewe van Tiatira. Die bekende Lidia, die purperverkoopster van Hand 16: 12 – 15, was van Tiatira afkomstig en het handel gedrywe in pers wolmateriaal.

Elke vakbond of gilde het ’n eie god of godin as beskermer gehad aan wie groot feeste gewy is. Wanneer Christene geweier het om aan die feeste deel te neem, is hulle toegang tot die gildes geweier. Hulle het dus twee keuses gehad. Of hulle het aan die gilde behoort en kompromieë met die heidense gode aangegaan of hulle het nie aan die gildes behoort nie, getrou gebly aan Christus, maar was arm en werkloos. Daarom was dit moeilik in ’n nywerheidstad soos Tiatira om ’n deurleefde Christen te wees.

Die songod Apollo, seun van Zeus (die hoofgod) is in Tiatira aanbid. Daar was egter nie ’n groot mate van keiserverering of aanbidding in Tiatira nie. Die grootste godsdienstige groep was die wat aanbidders van Apollo was.

Daar was ook ’n redelike sterk groep Jode in die stad.

In die inleiding van die brief staan Apollo as die seun van Zeus teenoor Jesus Christus as die Seun van God. Nie Apollo regeer nie, maar Jesus Christus. Die beskrywing van Jesus as Seun van God was ook gerig aan die Jode, wat nie Christus erken het as Seun van God nie. Die seun van God wie se oë vuur vlam en wie se voete soos geelkoper is, herinner dat niks God se aandag ontsnap nie. Geelkopervoete simboliseer standvastigheid en duursaamheid. Veral die kopersmede van Tiatira sou die beeld duidelik verstaan het.

God se vlymskerp oë wat soos vuur vlam, het die gemeente van Tiatira se liefde, geloof, diensvaardigheid en volharding raakgesien. Dit is ’n positiewe getuienis van die kwaliteit van hulle geloofslewe. Die gemeente van Tiatira het geweet van die liefde as vertikale verhouding met God, maar ook horisontaal met die medegelowige en die wêreld. Die grootste kompliment wat die gelowiges in Tiatira ontvang het, is dat hulle geestelike grafiek ’n opwaartse lyn gehad het. Dus het hulle ten spyte van ’n heidense omgewing geestelik gegroei en nie uitgesak nie. Teenoor Efese het Tiatira gevorder en gegroei; en nie uitgesak in die geloof nie. (vers 19b)

Maar Tiatira het ook ’n donker kant gehad. Daar was ’n geraamte in die kas van Tiatira. Daar was sommiges wat waarskynlik ’n vroulike leiersfiguur in die gemeente aangehang het en op ’n sinkretistiese manier die gemeente van Tiatira ondergrawe het.

Die vals leer en heidense dwaling word verbind aan die vrou Isebel, wat ons ook leer ken het uit die Ou Testamentiese boeke 1 en 2 Konings.

Sy was die Fenisiese vrou van koning Agab, wat die Noordryk tot afgodery en die Kanaänitiese god Baäl verlei het. Afgodery en onsedelikheid het hoogty gevier in dié heidense praktyk. Hierdie heidense praktyk het ook die gemeente van Tiatira en die sakelui van die gildes infiltreer. By die gildes se feeste is afgodsvleis geëet en onsedelikheid bedryf. Daar het Isebel met haar listigheid die sakelui verlei. Isebel het as’t ware ontug gepleeg teenoor God, deur God se kinders te verlei.

In vers 22 – 23 word geskryf dat aanhangers van die dwaling swaar gestraf sal word. Vir Isebel wag daar ’n fatale siekbed. Op die bed waarop sy haar onsedelikheid pleeg, sal sy ook sterf. Haar meelopers sal deur dodelike lyding en pessiektes getref word.

In vers 23 word die stelling gemaak dat God die gedagtes (letterlik die niere) en die begeertes (letterlik die hart) deurgrond. Die nier is die setel van emosie en gevoel; en die hart is die setel van die intellek en denke. So “oudit” Christus as’t ware die diepste wese van die mens.

Vir hulle wat in Tiatira hulself nie skuldig maak aan die dwaling van Isebel nie, word geskryf dat hulle met volharding moet vashou aan die goeie leer. Hulle wat die oorwinning behaal, sal saam met Christus regeer.

Hulle sal ’n ystersepter kry wat eerder ’n herderstaf was, wat met yster beslaan is en waarmee die herder die skape teen die wilde diere en bedreigings beskerm het. Saam met Christus sal hulle regeer en alle teenstand en weerstand sal soos kleipotte uitmekaar geslaan word. Die Christene sal saam met die oorwinnende Christus, alle vyande vermorsel.

In vers 28 word belowe dat elkeen wat die oorwinning behaal, die môrester sal ontvang. Na die donker nag van vervolging en swaarkry, sal God se kinders saam met Christus deel aan die Môrester, die aankondiging van ’n nuwe dag en ’n nuwe era. Die môrester simboliseer oorwinning en gemeenskap met Christus, wat uiteindelik die ware lig en heerskappy bring.

Die brief word afgesluit met die bekende woorde wat in elke brief voorkom, naamlik dat die gemeente moet luister na die Gees. Die sewe gemeentes van klein Asië, maar daarmee saam alle kerke oor die wêreld, moet leef vanuit die kragveld van die Pinkster Gees. AMEN

(Ds. Paul Odendaal is leraar van die NG Kerke Adelaide en Fort Beaufort.)

SKRIFLESING: Openbaring 2: 12 – 17

Die derde brief wat Johannes van Patmos geskryf het aan die sewe gemeentes in Klein-Asië was dié aan Pergamum. Dit was ’n Romeinse hoofstad.

Die bekendste argitektuur in die stad was die Akropolis wat in die tweede eeu voor Christus gebou is saam met ’n tempel ter ere vir Atena, ’n reuse-altaar vir Zeus en ’n biblioteek van 200 000 boekrolle.

Dit was dan ook ’n sentrum van geleerdheid. Die stad Pergamum kry sy naam van die perkamentrolle wat in die stad vervaardig is en die destydse wêreld van skryfmateriaal voorsien het.

Pergamum was ook die godsdienssentrum van Asië. Die tempels, altare en heiligdomme was langs mekaar ingeryg. Daar was heiligdomme van Zeus (die hoofgod), van Dionusius (beskermgod met die bul as simbool) en Asklepius (die god van genesing met ’n slang as simbool.)

Die Asklepion was ’n wêreldberoemde geneeskundige sentrum wat mense van heinde en verre getrek het. Jy moes daar tussen die nie-giftige slange oornag.

Sou ’n slang aan jou raak, was dit ’n teken dat Asklepius jou gaan gesond maak. Die volgende oggend het jy jou behandeling gekry en dan moes jy die deel van jou liggaam wat siek was, namaak met klei en die kleifiguur aan Asklepius offer.

Vandaar die slang wat vandag nog gebruik word op mediese embleme. Hipokrates, die vader van die moderne geneeskunde, het ook met sy opleiding begin by die geneeskundige sentrum van Asklepion in  Pergamum.

Teenoor die bygelowige genesende krag van Asklepius, staan Christus as die ware groot Geneesheer.

Op ’n hoë terras het die pragtige altaar van Zeus as baken van die stad gestaan. Daar is ook ’n tempel gebou ter ere van keiser Augustus en daarom was die stad ook die hoofsentrum van die keiserkultus. Christene is deur die Romeine “Christiani” genoem, wat ’n spotnaam was. Die Jode het weer van die Christene gepraat as “Nasareners”.

Die Christene is mateloos vervolg. Om te weier om aan die keiserkultus toe te gee, was ’n teken van burgerlike ongehoorsaamheid. In die brief word melding gemaak van Antipas wat die hoogste prys betaal het deur op die altaar van Zeus te sterf.

Daar word geglo dat Antipas, ’n Christelike biskop van Pergamum, aan die einde van die eerste eeu n.C. gemartel is. Dit was omtrent die tyd, so glo baie Bybelgeleerdes, dat die boek Openbaring geskryf is. As jy die “goddelikheid van die keiser” verwerp het, dan was dit gelykstaande aan die verwerping van die stad Rome, en gelowiges is hiervoor doodgemaak.

Antipas is ter dood veroordeel op die altaar van Zeus. Bo-op die altaar was ’n hol bronsbul, ontwerp vir menslike offerandes.

Dit was ’n reuse-bronshouer met ’n bulkop. Die persoon wat tereggestel word, is in die pot vasgemaak, met sy kop by die kop van die bul. ’n Groot vuur is onder die pot aan die brand gesteek. Wanneer die slagoffer dan van pyn skree, het daardie onderaardse geluide deur die pype van die pot gegalm.

Dit het kompleet geklink of die beeld lewendig geword het en self die onderaardse geluide maak. Die Griekse geskiedskrywer Eusebius noem ook onder andere die volgende bekende getuies wat op dié wyse doodgemaak is naamlik Karpus, Papulus en Agatonike.

In die brief word egter ook genoem dat sommige van die Christene kompromieë met die wêreld gesluit het, en sodanig afvallig geword het. Hulle het die leer van Bileam en die leer van die Nikolaïete aangehang. Die leer van die Nikolaïete kom daarop neer dat jy die Here Jesus aanbid, maar kan sondig met jou lyf. Daar word geglo dat hulle ’n leerstelling van morele losbandigheid en kompromie met afgodery bevorder het, insluitend die eet van afgodsoffervleis en die beoefening van onsedelikheid. Daardeur kon hulle soos ’n verkleurmannetjie hulle kleur verander om ’n Christen te wees, maar ook om die afgode te aanbid. Sodoende het hulle nie in die moeilikheid gekom by die Romeine nie. In kort kom die afvalligheid neer op afgodery en onsedelikheid. Hulle was soos tweegat jakkalse wat in twee gate wou bly. Met die een voet in die kerk en met die ander voet in die wêreld. So is daar gate in die geestelike heining van Pergamum toegelaat, waardeur die klein jakkalsies sluip en verwarring gebring het in die gemeente.

Tereg skryf Johannes dat Christus met die tweesnydende swaard van sy mond hulle veroordeel. God se woord sny twee kante toe. Christus oordeel positief oor hulle wat ten spyte van vervolging getrou bly aan die Here, maar Hy spreek ook negatief teenoor hulle wat afvallig geword het en die leer van Bileam en die Nikolaïete aanhang.

Daarom word daar in vers 16 gesê dat die afvalliges hulle moet bekeer. Hulle moet luister na die Gees en weer terugkeer na die suiwere aanbidding van Jesus, sonder enige kompromieë. Kerk en wêreld kan nie dieselfde bed deel nie.

As beloning vir hulle wat volhard, word aan die oorwinnaars die volgende twee beloftes gemaak. Eerstens sal hulle van die verborge manna eet. Hulle sal met ander woorde deel hê aan die groot Messiaanse maaltyd wanneer Christus kom. Hierdie geestelike manna is weggesteek vir die ongelowige, maar vir die gelowige is dit die brood wat lewe gee. God sorg dus vir hulle wat nou swaarkry en ly vir die Evangelie.

Tweedens sal die volhardende gelowiges ’n wit steentjie ontvang, met ’n nuwe naam daarop gegraveer. Daar is verskeie interpretasies van hierdie wit steen:

Regterlike gebruik: In die Romeinse regstelsel is ’n wit steen soms gegee aan iemand wat onskuldig bevind is, terwyl ’n swart steen ontvang is as ’n teken van ’n persoon se skuld. Dit kan dus dui op die regverdiging van die gelowiges deur Christus. In Christus kry ons die vryspraak en ontvang ons die wit klippie as teken  dat ons vrygespreek is deur Christus.

Toegangsteken: In die antieke wêreld is wit klippe soms gebruik as toegangsbewyse tot feesmaaltye en spesiale geleenthede, asook toegang vir ’n vriend tot jou huis as jy nie tuis was nie. Jou vriend het vir jou ’n wit klippie gegee, met sy naam daarop. As jy by sy huis kom, het jy net vir die slawe die wit steentjie gewys en hulle het jou toegelaat om in jou vriend se huis te oornag en te eet, terwyl die eienaar van die huis nie tuis was nie.   Dit kan simboliseer dat die oorwinnaars toegang tot die hemelse feesmaal van Christus sal hê.

Persoonlike identiteit: Die nuwe naam op die steen dui op ’n unieke en persoonlike verhouding met Christus, wat ’n nuwe identiteit en bestemming vir die gelowige bevestig.

Daar was destyds ’n gewoonte om ’n hangertjie van klip, hout of ivoor om die nek te dra. Op so ’n hangertjie is dan ’n geheime naam (dikwels van ander gode) gegraveer wat die draer daarvan moes beskerm. Dié heidense gebruik is met nuwe betekenis gevul deurdat daar nou ’n nuwe naam (natuurlik dié van Christus) daarop gegraveer is. Christus word dus ons beskermer in ’n wêreld van vervolging en martelaarskap. Die wit steentjie verwys na Christus se vryspraak oor ons. In Openbaring 2:17 word die wit steentjie genoem as ’n simbool van oorwinning en ’n nuwe identiteit vir die gelowige.

Interessant is dat die tempel van Zeus in 1913 van Pergamum verskuif is en gerestoureer is in Berlyn se Pergamum-museum. Hitler was een van die eerste bewonderaars van die tempel van Zeus in Berlyn. Omdat hy baie belanggestel het in argitektuur was die tempel van Zeus waarskynlik die inspirasie vir sy eie verhoog wat hy gebruik het as Duitse Kanselier. Natuurlik weet ons dat Hitler een van die wreedste diktators was in die moderne geskiedenis. Is dit blote toeval? 

Daarom is die sentrale boodskap van die brief aan Pergamum dat die kerk nie mag toelaat dat die wêreldse gees die kerk moet invloei nie. Die wêreld moet nie in die kerk inspoel nie. Eerder moet die kerk die wêreld inspoel. Die kerk moet Geesvervuld lewe. Die begin van die dwaling is om klein jakkalsies in die kerk groot te maak. Later verslind dit die gelowiges en lei tot die verwatering van die Christelike geloof en getuienis.

Daarom moet ons die Here nie dien met ’n verdeelde hart nie. Een deel van ons hart behoort aan die Here en die ander deel aan die wêreld. Ons moet die Here liefhê met ons HELE HART, siel en verstand.

AMEN

(Ds. Paul Odendaal is leraar van die NG Kerke Adelaide en Fort Beaufort.)

Die hawestad Smirna (die huidige Ismir) was 56 kilometer van Efese geleë. Die bynaam van die stad was “Die eerste in Asië” en het 100 000 inwoners gehad. Tempels vir die godin Roma, die god Asklepius, keiser Augustus, en die keiser Tiberias, en Zeus het die stad versier. Dit was die hoofsentrum van die keiserkultus, waar die keisers as gode verklaar en vereer is.

Tydens die Romeinse tydvak was Smirna ’n sentrum van goeie wyn, wetenskapsbeoefening en die mediese wetenskap.

Smirna het ’n groot Joodse bevolking gehad. Hierdie Jode was die Christene nie goedgesind nie en het gereeld die Christene by die Romeinse owerheid verkla. Dit het daartoe gely dat die Christene gereeld vir hulle geloof vervolg is. Die Christene is ook deur die Jode as ketters gebrandmerk en uit die Sinagoges verban.

Die Christene van Smirna moes oorleef in tye van swaar vervolging. Die gemeente in Smirna is gestig deur Joodse pinkstergangers wat teruggekeer het van Jerusalem en was bekeerlinge tydens Paulus se derde sendingreis.

Die brief begin in vers 8 met Christus wat voorgestel word as die Eerste en die Laaste, wat dood was en weer lewend geword het. Teenoor Smirna wat bekend was as “Die eerste in Asië”, word Christus bekend gestel as die EERSTE. Slegs Christus kan die Eerste wees.

Die Christene van Smirna het geweet wat dit beteken om te sterf en weer lewendig gemaak te word, want die stad is drie keer herbou, nadat dit elke keer totaal vernietig is. Net so het Christus letterlik gesterf en het Hy letterlik uit die dood opgestaan. Hy was die tempel wat in een dag afgebreek is en in drie dae weer opgebou is.

Die sogenaamde Romeinse vrede of “pax romana” het die inwoners van Smirna skatryk laat word. Die Jode het in hierdie weelde gedeel en het belangrike posisies in die samelewing beklee. In Smirna was daar vir die verskillende ambagte gildes. Jy moes tot die gilde behoort om jou ambag te kon bedryf. Daarteenoor het die Christene verarm, want hulle is nie toegelaat om deel van die gildes (vakbonde) te word nie. Die Christene was die randfigure van Smirna en het baie swaar gekry. Smirna se Christene was gekenmerk deur drie eienskappe, naamlik verdrukking, armoede en kwaadstokery.

Tog het die lyding van die Christene en hulle armoede veroorsaak dat hulle in solidariteit met Christus geleef het. Daarom staan daar dat hoewel die Christene ekonomies en fisies arm was, hulle tog geestelik ryk was. Dit staan teenoor die brief aan Laodisea, waar die Christene ekonomies ryk en geestelik arm was.

God was aan die kant van die vervolgde Christene en het die Joodse sinagoges ontbloot as die sinagoges van die Satan. Hulle is Satanskinders genoem omdat die Jode teenstaanders van Christus was. Eintlik was die Jode net so erg as die Romeine met hul keiserverering. Beide die Jode en die Romeine het die Christene van Smirna vervolg.

Die Christene van Smirna word daarop voorberei dat die vervolging nog erger sal raak en dat hulle in tronk gegooi sal word en vir tien dae baie sal ly. Die tien dae was ’n afgemete tyd, bedoelende die lyding sal ook verbygaan. Inderdaad het die lyding van Smirna se Christene toegeneem. Die bekendste verhaal was Polikarpus, wat as biskop van Smirna vir sy geloof vervolg is en in die tronk gegooi is. In 155 n.C. is hy doodgemaak deur hom lewend te verbrand op ’n brandstapel. Hy het geweier om vir Jesus te verloën. Die Jode het op die Sabbat gehelp om vuurmaakhout bymekaar te maak om die Romeinse owerheid te help om Polikarpus te verbrand.

Daarom roep die brief die Christene van Smirna op om getrou te bly tot die dood toe. As beloning sal die Christene nie die tweede dood sterf nie, maar vir altyd saam met Christus lewe.

Die naam van die stad Smirna is afgelei van die woord “mirre”, wat in Arabies “bitter” beteken.

Dit het ’n bitter smaak, en kom van die gomhars van die struik Commiphora myrrha. Dit was een van die drie geskenke wat die Jesus-kind sou kry. Dit proe bitter, maar as jy dit kneus of brand, gee dit ’n lieflike geur af. So sou Jesus ook die bittere pad van die kruis loop. Omdat Hy soos mirre aan die kruis gekneus is, het Hy ’n lieflike geur versprei vir die hele wêreld. Die Christene van die stad Smirna het ook hewige vervolging van die Jode en die Romeine ervaar. Hulle is met bitterheid vervolg. Hulle het dit bitter onder die Jode en Romeine gehad.  Hulle is as’t ware gekneus. Maar omdat hulle gekneus is, het hulle ’n lieflike geur in die gemeenskap versprei. Dit is ook die enigste van die sewe gemeentes wat nie negatiewe opmerkings van Johannes ontvang nie. Hulle lyding en gekneusdheid het hulle getuienis gesuiwer om ’n suiwer getuigskrif te lewer van Christelike toewyding wat soos ’n lieflike geur versprei het in Klein-Asië .      

Lyding kom nie uit die hand van God nie, maar God kan lyding gebruik tot ons voordeel. So het die lyding van Smirna die gelowiges se geloof veredel. Soos wat goud uit ystererts ontgin word deur dit aan buitengewone hoë temperature bloot te stel, so is die geloof van Smirna se gelowiges veredel. Hulle geloof was so suiwer, dat niks negatiefs gesê kan word van die gemeente in Smirna nie.

Daarom kan die skopus van die brief aan Smirna as volg saamgevat word: Veredelde geloof uit lyding.

Wanneer ’n vrugteboom of ’n wingerd aan stres blootgestel word deur dit byvoorbeeld te snoei, dra dit meer vrug. Daarom het Jesus ook die beeld van die wingerd wat gesnoei word gebruik, om aan ons te toon dat lyding en stres die beste in ons kan voortbring.

Christene wat lyding verduur se geloof word getoets. Soos Eugene Peterson dit stel, “to come at the end of your rope”, beteken dat niks anders oorbly as om in AFHANKLIKHEID van God te leef nie.

Die Christelike kerk het in die eerste eeue dramaties gegroei. Vervolging het die kerk net sterker gemaak. Daar word tereg verwys na die bloed van die martelare as die saad van die Evangelie. Toe Konstantyn die Christelike geloof tot staatsgodsdiens verklaar het, het die Christene se geloof begin verflou. ’n Wêreldse gees het begin insluip in die Christendom, wat baie meer skade aangerig het aan die kerk as toe die kerk in martelaarskap was.

Jesus Christus is ook verneder en verag toe Hy na hierdie wêreld gekom het. God het in Jesus Christus die wêreld liefgehad tot die uiterste aan die kruis, maar die mensdom het Hom verwerp. Tot vandag toe is daar nog baie mense wat spot met godsdiens en met die Here Jesus. Jesus se naam word ook elke dag as ’n skelwoord en vloekwoord gebruik. Tot vandag toe nog verag die meeste mense Jesus Christus en spot met Hom.

Omdat ons navolgers van Jesus Christus is, moet ons ook bereid wees om deel te hê aan Jesus se lyding. As Christene moet ons ook dikwels lyding verduur, omdat ons anders leef, praat en doen. Wie Christus leef en verkondig, sal deur baie mense verag en bespot word. Daarom moet ons bereid wees as Christene om baie dikwels uitgestoot te word, omdat ons Jesus Christus bely as Seun van God.

Daar word baie gesê oor die Christelike geloof wat uit skole gehaal word. Dit is nie noodwendig ’n slegte ding nie. Die Christelike geloof het dit nie nodig om deur wetgewing beskerm te word nie. Die Christelike geloof word juis verdiep wanneer dit nie in watte toegedraai word nie. Voorspoed was nog nooit goed vir die kerk nie. Voorspoed bring verwatering van geloof mee. Voorspoed kweek naam-Christene en nie ware dissipels nie.

Veredeling deur lyding is ’n suiwerende proses, wat mense tot geestelike groei en dieper insig lei. Dit is ’n tema wat dikwels in die Bybel voorkom, waar beproewings en swaarkry as ’n manier gesien word om geloof te versterk en karakter te vorm.  Lees byvoorbeeld in Jak 1: 2 – 4: Beskou dit as ’n groot vreugde, my broers, wanneer allerhande versoekings julle oorval, omdat julle weet dat, as julle geloof getoets word, dit volharding meebring. Maar julle volharding moet tot volledige ontwikkeling kom, sodat julle volmaak en sonder gebrek kan wees, en in geen opsig tekort skiet nie.  Dink byvoorbeeld aan Moses, Josef, Job, Paulus en nog vele ander Bybelfigure, wat deur hulle lyding gevorm is om besondere volgelinge van die Here te wees.

Smirna was as gemeente vlekkeloos voor God. Hulle geloof was veredel deur hul lyding. Dit bring vir ons troos as ons ook soms moet ly vir Christus. AMEN

(Ds. Paul Odendaal is leraar van die NG Kerke Adelaide en Fort Beaufort)

SKRIFLESING: Openbaring 2: 1 – 7

Die sewe briewe aan die sewe gemeentes in Klein-Asië is ook vir ons ’n herinnering en ’n oproep om wakker te word en God met nuwe toewyding en oorgawe te dien.

Die eerste van die sewe briewe is geskryf aan die gemeente Efese. Dit was in die eerste eeu v.C. die tweede grootste stad in die Romeinse Ryk en ook die tweede grootste stad in die wêreld met ’n getal van 250 000 inwoners.

Dit was ’n bekende hawestad in die westelike deel van Klein-Asië, waar die Kaisterrivier in die Egeïese See invloei. Daarom was die stad ook op drie belangrike handelsroetes van die antieke tyd.

Efese was bekend vir sy Tempel van Artemis, die Celsus-biblioteek en die amfiteater wat 44 000 mense kon huisves. Efese het nie net op ekonomiese en administratiewe gebied uitgeblink nie, maar het ook op godsdienstige gebied ’n leidende rol gespeel.

Die tempel vir die vrugbaarheidsgodin Artemis (die Romeinse Diana) het duisende priesters, priesteresse en prostitute gehuisves. Afgodery en sedeloosheid het hoogty gevier.

Ook die keiserkultus het gedurende die bewind van Domitianus gefloreer en daar is selfs ’n tempel vir Domitianus opgerig. Efese het ook ’n belangstelling in die toorkunste geopenbaar. Die Joodse bevolking was ook ’n belangrike faktor vir die Christene van Efese.

Die bekende Celsus-biblioteek het op ’n stadium 12 000 perkamentrolle gehad. Dit is in 125 n.C. gebou met leeskamers wat na die ooste kyk, sodat die kamers die beste oggendlig gekry het.

Efese was in die 50’s n.C. ’n belangrike sentrum vir die vroeë Christendom. Priscilla en Akwila het die gemeente gestig en Apollos het hulle gehelp. Vanaf 52 – 54 n.C. het Paulus in die stad gewoon en met die gemeente gewerk en sendingwerk gedoen. Aanvanklik het Paulus in die sinagoge gepreek, maar na drie maande het hy gefrustreerd geraak met die Joodse kunstenaars wat hul brood en botter verdien het deur beelde van Artemis te maak en dan in die godin se tempel verkoop het. Hy het toe na die saal van Tirannus verskuif. Tussen 53 en 57 n.C. het Paulus die brief 1 Korintiërs vanaf Efese geskryf. Dit was moontlik in die Paulus-toring, naby die hawe waar hy ’n kort rukkie gevange gehou is. Later, terwyl hy in Rome in die tronk was, het hy die brief aan die Efesiërs geskryf.

Die Evangelie van Johannes is moontlik omstreeks 90 – 100 n.C. in Efese deur Johannes geskryf. Efese was so prominent in Klein-Asië dat dit een van die stede was wat deur Johannes in Openbaring aangespreek word.

Daar word ook beweer dat Johannes in Efese begrawe is, vandaar die Johannes-basilika wat in die sesde eeu n.C. in Efese gebou is.

Met dit as agtergrond het Johannes sy eerste brief aan die gemeente in Efese geskryf. Hy begin sy brief met die volgende woorde: Hy wat die sewe sterre in sy regterhand vashou en wat tussen die sewe goue lampe rondgaan. Die sewe sterre beteken die sewe leraars en die sewe goue lampe beteken die sewe gemeentes aan wie die briewe gerig is. Sewe is hier die volmaakte getal en beteken dat al die gemeentes en leraars in Klein Asië, in die beskermende hand van God self is. Christus self is in beheer van sy gemeentes en daarom praat ons van Christologie. Nie wette of tradisies mag die gemeentes bepaal of beheer nie, maar Christus self.

Dan verwys Johannes heel eerste na die positiewe in die gemeente van Efese. So is God altyd. Hy sien altyd heel eerste die goeie raak voor Hy die slegte raaksien. Die gemeente van Efese het hulle ingespan en volhardend die goeie gedoen en hulle nie laat mislei met die dwaalleringe wat in daardie tyd hoogty gevier het nie. Die slegte mense van wie Johannes hier praat, is die vals profete en die Nikolaïete. Hulle het die waarheid dat Jesus die Messias en Verlosser is, verdraai. Die Nikolaïete stam af van Nikolaus, een van die sewe diakens van Handelinge 6: 5. Nikolaus het gnosties geword, wat met ander woorde ontken het dat Jesus Christus mens geword het. Die Nikolaïete was soortgelyk aan die navolgers van Bileam en Isebel. Die wandade van Bileam en Isebel het gefokus op afgodery en onsedelikheid. So het hulle sinkristies aansluiting gevind by die heidense leefstyl en keiserkultus.

Ons moet ook so die dwaalleer van ons tyd beveg en volhard in die goeie leer. Vandag is daar ook mense wat die maagdelike geboorte of opstanding van Jesus bevraagteken. Ons moet dit uitwys as dwaling en daarop konsentreer om vas en volhardend die gesonde leer te bevestig met ons woorde en dade.

In vers 4 skryf Johannes dat die gemeente van Efese die Here nie meer lief gehad het soos in die begin nie. Hulle het waarskynlik hulle eerste wittebroodsliefde vir die Here verloor en hulle liefde vir hulle naaste het plek gemaak vir ’n gerigtheid na binne. Hulle was ywerig in die handhawing van die ware leer, maar die suiwer liefde vir God het ontbreek. Efese was missionaal strategies geleë op die belangrikste handelsroetes in Klein-Asië. Maar die wittebroodspassie en -liefde het ontbreek. Hulle het begin gewoond raak aan die Evangelie. Hulle het ywerig, maar passieloos, die Here aanbid.

Daarom word hulle opgeroep om hulle te bekeer en weer die dinge te doen wat hulle eerste gedoen het toe die gemeente pas gestig is. Hulle moes met oorgawe en passie vir God liefhê. Goeie gewoontes is goed, maar gewoontes kan die passie doodmaak.

Die gemeente van Efese het die Here net uit plig en goeie gewoonte gedien en nie meer met ’n vurige wittebroodsliefde nie. Wanneer ’n vrou haar man of ’n man sy vrou net uit plig ondersteun, maar daar is nie meer egte liefde nie, dan is die huwelik dood.

Die passie kan alleen terugkom as die Gees van God weer sy plek in die gemeente kry. Smeulende kole word vinnig opgevlam as die wind daaroor waai. Net so moet ons ook deur die wind van die Gees ontvlam word om weer knetterend vir die Here te brand. Dan sal ons die ander dooie kole ook kan laat brand. Dan word ons ‘n brandende gemeente vir die Here. Daarom moet ek bid dat die Here eers my hart aan die brand kan sit vir Jesus, dan sal die hitte wat ek uitstraal ook die ander kole (lidmate) brandend maak. Daarom sê vers 7 dat elkeen wat kan hoor moet luister na wat die Gees sê. ’n Geesvervulde gemeente is ’n passievolle gemeente wat met passie die Evangelie missionaal uitdra na die wêreld.

Die gevolg van ’n passielose volg van Christus word so uitgespel: Die gemeente sal as lamp verskuif en weggevat word. Dié taal was bekend aan die inwoners van Efese, want hulle stad is drie keer verskuif, onder andere toe die hawe toegeslik en versand het.

Godsdiens uit gewoonte laat die passie verflou en laat jou godsdiens “versand”. As die passie eers verflou het, verloor ’n gemeente sy energie en kan die lamp weggevat word, sodat die gemeente nie meer die lig van God is nie. Volgens die geskrifte van die vroeë kerkvaders het die gemeente van Efese hulle egter reggeruk en weer ’n inspirerende gemeente in die vroeë kerk geword.

Dan word die brief afgesluit met die wonderlike versekering dat vir elkeen wat die oorwinning behaal, God te ete sal gee van die “boom van die lewe” in die middel van die tuin, wat in die paradys van God is. Dit verwys na die ewige en volmaakte saamwees met God. Die paradys is ’n Persiese woord wat “omheinde tuin” aandui en wat beteken om deel te wees van God se nuwe Jerusalem as die ewige bestemming.

Die sentrale boodskap van die brief aan Efese is dus dat ’n mens korrek en uit gewoonte en met leersuiwerheid die Christelike godsdiens kan lewe. Dit beteken egter nie dat ’n mens passievol is nie. Goeie gewoontes kan die passie doodmaak. Dan is godsdiens net kopkennis en nie hartservaring nie.

Alleen as ’n mens weer na die Gees van God luister, sal die passie en die hartservaring terugkeer, sodat God se gemeente oorwinnend kan lewe.  Mag dit ook waar wees van Adelaide en Fort Beaufort se gemeentes, dat ons die Here met passie en liefde sal dien, soos met wittebroodsliefde. Mag ons die Here met ’n ewige wittebroodsliefde dien.      AMEN

(Ds. Paul Odendaal is leraar van die NG Kerke Adelaide en Fort Beaufort.)