SKRIFLESING: Spreuke 6: 16 – 19, Spreuke 13: 20,  Spreuke 16: 28, Spreuke 17: 17 en Prediker 4: 9 – 12

Ons ken almal die portret of die skildery van die biddende hande. Dit hang in ons huise, dit is op boekmerke en kom selfs dikwels op begrafnisbriewe voor. Maar ken u die geskiedenis van die agtergrond van die biddende hande? Die oorsprong van die biddende hande lê opgesluit in die verhaal van ’n aangrypende vriendskap tussen twee vriende.

Aan die einde van die vyftiende eeu het twee leerjongens, Hans en Albrecht, in die houtsneebedryf in Frankryk studeer. Albei wou baie graag ook in die skilderkuns gaan studeer, maar nie een van die twee het geld gehad nie. Hulle besluit toe op die volgende oplossing. Een van hulle sal eers gaan werk en genoeg geld maak sodat die ander een van die inkomste kan studeer.

Wanneer die eerste een dan klaar gestudeer is en ryk en beroemd geword het, sal hy weer geld voorsien vir die ander om te studeer.

Die vraag was natuurlik net: Wie sou eerste gaan studeer? Uiteindelik het hulle ’n geldstuk opgeskiet om te besluit en Albrecht het gewen.

Terwyl Albrecht in Venesië gaan studeer het, het Hans as ’n grofsmid gaan werk. Elke maand wanneer hy sy salaris gekry het, het hy ’n groot deel daarvan vir sy vriend se studies aangestuur.

Die maande het jare geword en uiteindelik was Albrecht behoorlik gekwalifiseer. Hy het na Duitsland, sy geboorteland, teruggekeer en as meesterskilder begin naam maak. Nou was dit sy beurt om sy vriend Hans finansieel te help met sy studie.

Die twee het ’n blye weerontmoeting gehad, maar toe Albrecht na sy vriend se hande kyk, het hy trane in sy oë gekry. Toe eers kon hy werklik die omvang van sy vriend se opoffering begryp. Die baie jare van brute hande-arbeid as grofsmid het Hans se sensitiewe hande gekneus en vol eelte gelaat. Sy hande was nou so grof dat dit nooit weer die fyn kwas van ’n skilder sou kon hanteer nie.

Die dag toe hy aan sy vriend die skildery van die “biddende hande” oorhandig, het hy nooit geweet dat die simbool van vriendskap en opoffering eendag aan miljoene mense oor die wêreld heen bekend sou raak as ’n simbool van gebed nie.     

In nederige dankbetoon vir die jare van opoffering wat dit vir hom moontlik gemaak het om ’n groot skilder te word, het Albrecht Dürer ‘n portret geskilder van sy vriend Hans se beskadigde hande – die hande wat so hard en so getrou gewerk het sodat Albrecht sy talent kon ontwikkel.

Henry Wadsworth Longfellow sê: “Hoe onvergelyklik goed voel dit om die bekende hand van ’n getroue vriend in jou eie te neem!”

Vriende speel ’n geweldige belangrike rol in ’n mens se lewe. Sonder vriende is ’n mens inderdaad arm. Natuurlik kan vriende jou bou of vriende kan jou afbreek. Juis daarom waarsku Salomo in die boek Spreuke vir ons om die onderskeid te ken tussen goeie en slegte vriende. Goeie vriende bou jou en slegte vriende breek jou af. Een slegte tamatie steek die hele kissie aan en al die tamaties word vrot. ’n Slegte vriend kan jou afbreek, maar ’n goeie vriend kan die beste in jou na vore laat kom.

Salomo waarsku in Spreuke 6: 16 – 19 veral vir ons van sewe eienskappe in vriende wat God haat en waarvoor ons moet oppas:

• Oë wat straal van hoogmoed. (Ek is beter as jy.)
• ’n Tong wat lieg. (Vriendskap ken net die waarheid, nie leuens nie.)
• Hande wat met bloed bevlek is. (Om iemand te oorheers, te manipuleer.)
• Gedagtes wat met komplotte besig is. (Dinge agter jou vriend se rug te doen.)
• Voete wat net een koers ken, die van die kwaad. (Met verkeerde goed besig is wat teen die gewete indruis.)
• ’n Getuie wat lieg. (Skindertong … ken geen vertroue nie.)
• Iemand wat rusie stook tussen broers. (Humeurige mens wat gou kwaad word.)

Die vriend wat by jou skinder, sal van jou ook skinder. Die vriend wat nie skinderstories by jou aandra nie, sal ook nie van jou skinder nie.

Al my woorde moet van liefde getuig. Daarom moet ek ook kan stilbly oor die kwaad in my vriend se lewe. 1 Korintiërs 13 sê mos die liefde bedek alles, ook my vriend se foute.

My vriend moet op my vertroue kan reken. Daar is niks wat so seer maak soos as ’n mens se vertroue geskaad word nie. My vriend se geheime moet by my veiliger wees as die goud in die Reserwebank.

Ons almal het vriende nodig. Die moderne samelewing maak dat ons dikwels so gejaagd is dat ons verleer om vriende te wees vir mekaar. Ons jaag so na wind, dat ons verleer het om te kuier. Daarom lewe ons in die era waarin die mens nog nooit so alleen gevoel het as juis in hierdie tyd nie. Die moderne tegnologie maak ons net nog eensamer.

Hoe stadiger die vervoermiddels was, hoe meer het mense in die verlede by mekaar uitgekom. In die outyd het die mense al langs die pad van die plaas tot in die dorp gekuier. Op pad terug plaas toe het hulle ook weer al langs die pad terug gekuier. So ’n tog kon maklik oor drie dae strek.

Die vriendskap tussen Dawid en Saul se seun, Jonathan, is een van die mees roerende stories van vriendskap in die Bybel. Ondanks die feit dat Saul Dawid as ’n bedreiging gesien het, het Jonathan Dawid ondersteun en beskerm. Hulle het mekaar met onselfsugtige liefde en lojaliteit bygestaan. Dikwels het Jonathan ook Dawid se lewe gered, op grond van die verbond tussen die twee jongmanne. Selfs ná Jonathan se dood het Dawid sy belofte nagekom deur goed te wees vir Jonathan se nageslag, deurdat hy gesorg het vir Jonathan se seun, Mefiboset.   (1 Samuel 18:1– 4; 1 Samuel 20)

Dit is wonderlik as jou beste vriend nog boonop ’n familielid is. Ek onthou vir Oom Jan van Wyk van Strydenburg. Ek het hom leer ken as ’n jong predikant en toe was hy alreeds in sy negentigerjare. Hy was ’n man van vlekkelose karakter. Rondom 1913 was hy en sy broer baie arm, as gevolg van die “verskroeide aarde” beleid van die Engelse in die Anglo-Boereoorlog. Daar was baie arm blankes. Een uit elke vier Afrikaners was in daardie tyd arm blankes.  Oom Jan van Wyk en sy broer was brandarm. Hulle het ’n paar skape gehad wat hulle laat wei het op huurgrond. Toe kom die groot droogte van 1913 en die weiding raak op en hulle moes met hulle skape trek na Kenhardt se wêreld. Hulle het die skape laat wei al langs die pad en die heinings. Hulle het nie eers geld gehad om iewers te oornag nie. Hulle het in die nag saam met hulle skape in die veld geslaap. Maar hulle karakter is gevorm deur die swaarkry. Later het dit beter gegaan, hulle het grond gekoop en uitgebrei en mettertyd selfs ook welgesteld geword. Die twee broers het alles saam gekoop, die eerste motorkar, die eerste trekker, hulle grond en landbou-implemente. Hulle het nooit vasgesit nie. Hulle het letterlik alles gedeel, behalwe hulle vrouens. Op 65-jarige ouderdom het die prokureur hulle raad gegee om hulle goed te verdeel, ter wille van die boedel eendag. Hulle het ook toe nooit gestry oor aardse goed nie. Oom Jan was later burgemeester van Hopetown. Almal het hom gerespekteer. Hy het soveel respek en karakter uitgestraal dat hy ’n hele gemeenskap se standpunt oor moeilike kwessies kon draai. Die twee broers se vriendskap is deur swaarkry en deur voorspoedige tye getoets en hulle vriendskap het die toets van die tyd deurstaan.   

Natuurlik moet ’n mens nooit kla en sê ek is alleen nie. Die vraag is of ek ’n vriend vir ’n ander een is? Ralph Waldo Emerson sê: “Die enigste manier om ’n vriend te hê, is om ’n vriend te wees.” In ons gemeente het ons juis ’n besondere geleentheid om na mekaar uit te reik.

Natuurlik moet ’n mens op ’n vriend kan reken soos die volgende verhaal aantoon: “Luitenant, my vriend het nie uit die gevegstoneel teruggekeer kamp toe nie. Ek dink hy is gewond. Ek vra verlof om hom te gaan haal”. “Versoek geweier, manskap. Ek wil nie hê een van my manne moet hulle lewe onnodig in gevaar stel nie. Die kanse dat jou vriend nog lewe, is byna nul.” Maar die soldaat het die bevel verontagsaam en tog sy vriend op die slagveld gaan haal. Op pad terug, met sy kameraad se dooie liggaam in sy arms, word hy self ernstig gewond.

Die offisier was woedend. “Ek het  jou mos gesê jou vriend is dood. Nou het ek julle al twee verloor! Maar sê vir my (gaan hy met ’n bietjie deernis voort), was dit die moeite werd om jou lewe te waag, net om ’n lyk uit te bring?” Die sterwende soldaat se antwoord was: “O, ja Luitenant! U sien, toe ek by hom kom, het hy nog gelewe. Toe sê hy vir my: ‘Ek was seker jy sou kom’.”

Epicurus skryf: “Dit is nie werklik ons vriende se hulp wat ons help nie, maar die rustige wete dat hulle ons sal help …”

Daar is natuurlik altyd die mooiweersvriende, maar daar is ook vriende wat tot in die uiterste by jou sal staan. Soos Cicero gesê het: “In goeie tye ken ons vriende ons; in slegte tye ken ons ons vriende.”

Die Prediker sê: “Twee vaar beter as een. Hulle inspanning kom tot iets. As die een val, kan die ander hom ophelp.”

Jesus Christus is natuurlik ons grootste Vriend. Soos die ou Gesangevers lei: “Wat ’n vriend het ons in Jesus.”

AMEN  

(Ds. Paul Odendaal is leraar van die NG Kerke Adelaide en Fort Beaufort.)

SKRIFLESING: 1 Petrus 1: 13 – 21 en 1 Pet 2: 9 – 10

Hoe sal u voel om twintig jaar op ’n platform op ’n paal deur te bring? Dit het inderdaad gebeur met ’n groep mense wat heilig wou lewe.

Hulle wou hulle nie besmet met die sondige aarde nie en het toe op platforms op pale gebly. Die ander mense moes vir hulle kos bring deur ’n klein deurtjie in die platform. Hulle het geglo dit is baie moeilik om op ’n paal te sondig. So het baie mense deur die loop van eeue probeer om ’n heilige staat te verwerf sodat hulle heilig kon word.

Eers het hulle ongetroud in kloosters saamgekom en hulle net met die godsdiens besig gehou. Hier en daar het hulle liefdesdiens toegepas. Partykeer was hulle heel goed georganiseerd soos byvoorbeeld die klooster-orde van Clugny wat letterlik duisende mense gehelp het. Maar meestal het hulle die kloosters op afgesonderde plekke gebou, soos onder andere in woestyne. Want so het hulle geredeneer: In die woestyn is daar net sand, geen versoekings nie.

Maar wat kan ’n donker afgesonderde klooster vir ’n stad soos Johannesburg met sy wolkekrabbers en fabrieke beteken of vir ’n plattelandse gemeenskap soos Adelaide of Fort Beaufort? Wat kan ’n paalchristen vir ’n verlore gaande sondaarmens sê? Want die paalchristen sit op ’n paal en die sondaar in ’n sonde moeras op die aarde.

Dan die boodskap vanoggend: Om heilig te word – om soos Jesus te word, beteken nie ek moet ’n paalchristen word nie – maar ’n “op die aarde, elke dag Christen”.

Maar wat beteken die woord “heilig” of “heiligmaking”?

Die Hebreeuse woord wil sê om “af te sonder”, soos wat die stam van Levi afgesonder was. Daar is twee Griekse woorde. Die een beteken: “Om apart te sit vir ’n heilige doel” en die ander beteken “om tot voltooiing of om tot volmaaktheid te bring.”

Die woord heiliging wil dus eintlik sê: Om myself af te sonder van die sonde, sodat ek algaande tot die volmaakte beeld van Christus groei. Maar hoe word ek heilig? Die Rooms Katolieke Kerk leer dat jy heilig word deur goeie werke, die mis gereeld te beoefen en om ’n ekstra myl te stap soos om byvoorbeeld ongetroud te bly, en ’n monnik of ’n non te word.

As Protestante glo ons egter vanuit die Skrif dat heiligmaking eintlik ’n geskenk is. Dit is ’n geskenk van God. Dit word aan my gegee met my wedergeboorte. As ek wedergebore is, dan weet ek, ek is heilig – ek is ’n nuwe mens.

Want luister wat staan in verse 18 en 19: “Julle weet tog dat julle nie met verganklike middele soos silwer of goud losgekoop is in julle oorgeërfde sinlose bestaan nie. Inteendeel, julle is losgekoop met die kosbare bloed van Christus, die Lam wat vlekloos en sonder liggaamsgebrek is.” Met die implikasie daarvan in Hoofstuk 2: 9: “ Julle daarenteen is die uitverkore volk, ’n koninklike priesterdom, vir God afgesonder, die eiendomsvolk van God …”

Kortom gestel, Adelaide en Fort Beaufort is heilige gemeentes. Jy is heilig, jy is wat Christus van jou gemaak het: ’n Heilige. Jy hoef dit nie nog te word nie. JY IS HEILIG! LEEF DAN HEILIG!” Moenie op ’n paal gaan bly nie, maar leef heilig “op die aarde, elke dag”.

Maar hoe leef ek elke dag heilig? Lees wat staan in vers 13: “Wees verstandelik wakker.” Die ou vertaling lees: “Omgord julle lendene.” Wat beteken dit? Petrus gebruik ’n beeld uit sy tyd. In die destydse Romeinse Joodse wêreld het mans almal lang rokke gedra. Wanneer hulle egter begin werk het, het hulle hul rokke opgetrek en met ’n gordel vasgebind. Dan was hulle gereed vir inspanning. Maar Petrus sê ons moet ook ons verstand inspan. Want die Christelike godsdiens is meer as net emosies, gevoel en belewenis. Dit is ook ’n redelike godsdiens. Dit moet nie net my hart en my siel aanspreek nie, maar ook my verstand. Dit beteken “bedink” en “oordink” die tien gebooie. Bedink wat jy was en wat jy nou is in Christus Jesus.

Maar Petrus sê ook in dieselfde vers: “Wees nugter.” Moenie dat julle verdoof en bedwelm word deur hierdie wêreld nie. Want ’n wêreldgees verdoof en bedwelm baie mense. Eintlik sê Petrus: Julle asems moet nie ruik na materialisme, na uitspattigheid en onkuisheid nie. Vers 14 sê ons moet nie ons lewens inrig volgens ons sondige begeertes nie. Ons moet anderste mense word, met anderste begeertes. Ons andersheid beteken ons is vreemdelinge en reisigers op hierdie aarde. Christene is tentbewoners. Alhoewel ons in hierdie wêreld is, is ons nie van hierdie wêreld nie. Ons het ’n aardse paspoort en ’n hemelse identiteitsdokument. ’n Aardse paspoort met ’n werkspermit om in hierdie wêreld te leef en te werk. En ons het ’n hemelse identiteitsdokument van die Koninkryk van God. Ons behoort in die hemel, maar ons werk op die aarde. Ons het dus ’n tydelike paspoort om God se opdrag uit te voer, naamlik die uitbreiding van God se Koninkryk. God wil ons nie opsluit in ’n donker muwwerige ou klooster nie. Die klooster wat God ons gee, staan in vers 15. U hele lewenswandel, u hele lewe, die hele wêreld is u klooster. Leef heilig en afgesonderd van die sonde – binne-in die wêreld.

My werksplek, my huisgesin, my ontspanning, my sosiale lewe, my vriendekring is een stuk kloosterlewe.

My lewe en my werk moet afgesonderd wees vir Christus. Maak nie saak hoe sekulêr u werk is nie. Want Anglo-American die multi-miljoen maatskappy; Shell die oliereus; De Beers-myne; Iskor wat in die nag soos ‘n melkweg lyk; die fabrieksreuse met hulle fabrieksrook, derduidende werksmense en digitale klokmasjiene; die groot winkelsentrums met hul reklame, promosies en uitverkopings; die magtige staatsdiens met sy vorms en nogmaals vorms, wat jou van amptenaar tot amptenaar stuur, is alles Koninkryk van God.

Die skool, die winkel, die slaghuis, die bank en besighede en elke plaas, is alles Koninkryk van God. Die manier waarop jy werk, die manier waarop jy optree en praat, moet soos ’n kerkklok die liefde van God uitbeier.

Christus is Koning op my plaas, in my besigheid, in die skool, in my beroep en in die staatsdiens. Jy is God se verteenwoordiger. Daardie roetine-werk moet soos die gebeier van ’n kerkklok al harder en harder lui – Aan God al die eer, aan God al die eer!

In die klassieke Rooms-Katolisisme het Rome geglo dat winkeliers en bankiers reguit hel toe gaan, want hulle vra wins en rente. Toe kom Calvyn op die toneel en hy sê: Bankiers en winkeliers is met ’n hoog-heilige taak besig. Billike rente en billike wins het ’n hoër doel, dit moet ingespan word om my medemens te dien.

Of jy ’n dokter, onderwyser, klerk, boer, predikant, sekretaresse, verpleegster, prokureur, winkelier, bankier, of kassier is of sitrus of avokado’s toedraai – jy het ’n heilige beroep. Want God verwag dat jy jou werk op ’n anderste wyse sal doen.

Ook jou huislike lewe moet staan in die teken van “Ek en my huis, ons sal die Here dien.”

Ook jongmense moet afgesonderd vir die Here leef – jy moet anders as die ander jongmense leef.

Sommige terreine is nie meer heilig as ander nie. Die kerk is net so heilig soos die skaapkraal en die winkelvloer. Die mens voor die kasregister se werk is net so heilig soos die man wat op die kansel staan.

Die Rooms Katolieke denke, maar ook die meeste van ons se denke is vasgevang in ’n twee-terreine leer. Daar is ’n heilige kant en ’n onheilige kant. Mense praat van geestelik en beestelik. Maar dit is ’n verkeerde manier van dink. Christus het die hele kosmos gered. Alles op hierdie aarde is aan Christus onderwerp.

Baie klassieke skilders het vir Jesus en Maria geskilder in ’n ligkol. Vir Josef en die skaapherders skilder hulle in die skaduwee. Jesus en Maria is heilig, daarom word hulle in die ligkol geskets. Josef en die herders is onheilig, daarom word hulle in die skaduwee geskets.

Dit is egter verkeerde teologie. Christus het nie halwe werk gedoen nie; Christus het alles in beginsel heilig gewas in Sy bloed. Op alles moet Christus se lig val.

U sien, kortom is my hele lewenswandel, elke dag, elke minuut, elke jaar, elke plek, elke geleentheid heilig met ’n heilige opdrag. Koop dit uit! U sien dus, die leraar is eintlik maar net die toeruster van die gemeente. U is die eintlike prediker! U preek wel nie in die kerk nie, maar wel by die werk. Nie soseer met woorde nie, maar met die manier waarop u werk en getuig. U moet so werk, so praat, so dink en so getuig dat u hele lewe een stuk preek word. Ja, een groot stuk verkondiging van God se liefde en genade in u lewe.

“The man must be the best sermon his friends and enemies ever see or hear.”

U hele lewe, van Sondagoggend in die kerk tot Saterdagaand by die partytjie moet nuut wees, moet ’n nuwe heiligheid weerkaats. Om elke dag heilig te leef op die aarde is een van die moeilikste toetse vir ware Christenskap.

Maar heiliging is ’n voortgesette proses. Die Griekse werkwoord wat hier in vers 16 gebruik word vir “wees heilig” is in die toekomende tyd in ’n bevelsin geskryf. Dit wil soveel sê as dat heiliging nie ’n bushalte is nie, maar ’n pad is waarop ek stap. Want hoe heiliger ek word, hoe meer ontdek ek hoe onheilig ek is.

• Hoe meer ek vrede maak met my medemens, hoe meer ontdek ek hoe ek in onvrede met my medemens lewe.
• Hoe meer ek bid, hoe meer ontdek ek dat ek nie kan bid nie.
• Hoe meer sedelik ek leef, hoe meer ontdek ek hoe onsedelik ek leef.
• Hoe meer ek liefde aanleer, hoe meer ontdek ek hoe liefdeloos ek is.

U sien dus ek moet groei in heiligheid. Ek moet wees wat ek reeds in Christus is. (Ek kan dit nie word nie, want ek is dit alreeds in Christus Jesus.)

Die rede waarom ek heilig moet wees, lees ek in vers 16: “Want Ek, die Here jou God, is ’n heilige God.” Daarom begin ons elke erediens met ’n aanbiddingsgesang, want God is heilig. Brakwater pas nie by ’n vars fontein nie. Net so pas onheilige skepsels nie by ’n heilige God nie. Jy is heilig gemaak. Wees dan heilig, nie op ’n paal nie – maar op die aarde, elke dag.           AMEN

(Ds. Paul Odendaal is leraar van die NG Kerke Adelaide en Fort Beaufort.)

SKRIFLESING: Gen 21: 8 – 21 

Abraham is die vader van die geloof. Die verhaal van God se bemoeienis met die mens begin by Abraham. Die Here het vir Abraham uit Ur van die Galdeërs laat trek na ’n vreemde land sonder enige sekuriteite. Slegs met die belofte van ’n land en ’n baie groot nageslag. Abraham en Sara het oud geword en hulle was kinderloos.

Sara het toe maar op haar eie ’n plan gemaak. Sy het voorgestel dat haar man by haar Egiptiese slavin Hagar gaan slaap, sodat Hagar ’n kind kan verwek wat sy haar eie kind kan noem. So is Ismael gebore. Tot op die dag, toe die drie besoekers by Abraham se tent by die groot bome Mamre opdaag en voorspel dat Sara oor ’n jaar haar eie kind sal hê. Dit was dan ook so. ’n Jaar later is Isak gebore en het Sara haar eie bloedkind gehad.

Skielik was Hagar nie meer vir Sara slegs ’n slavin nie, maar “die ander vrou, wat anders is”. Daar het jaloesie begin ontwikkel tussen die twee vroue. Hulle het in mekaar ’n bedreiging begin sien.

Toe Hagar eendag vir Sara gelag het, was die vonk behoorlik in die vuur en kon Abraham nie meer vrede handhaaf tussen Sara en Hagar nie. Sara wou van hierdie “ander vrou” ontslae raak deur ’n onbillike versoek tot Abraham te rig dat Hagar en haar kind weggestuur moet word. Abraham se erfporsie moet na Isak gaan en nie na Ismael nie. Abraham was voor ’n onmoontlike keuse, maar die Here het hom verseker dat God self sal kyk na Hagar en die kind Ismael. Met ’n swaar hart het Abraham die kind Ismael, met kos en ’n velsak water, op Hagar se skouer getel en haar weggestuur na die dodelike Berseba woestyn.

Vir Sara was Hagar “die ander vrou”, die vyand, die bedreiging. Sy was immers boonop ’n Egiptiese vrou en het daarom nie ingepas by haar nuwe status as moeder van die verbondskind Isak nie. Maar God oordeel anders oor Hagar, “die ander vrou”. God sien nie haar “andersheid” raak nie.

Hy sien haar radeloosheid en nood raak. Toe Hagar se water opraak, het sy die seun Ismael onder ’n struik neergesit en so ver gaan sit soos wat ’n pyl uit ’n boog skiet. Sy wou hom nie sien sterf nie. ’n Mens kan jou indink in hierdie “ander vrou” se onbeskryflike nood en leed. Uitgeworpe om in die Berseba-woestyn te sterf, saam met haar kind. Dan lees ons hoe die Engel van God uit die hemel vir Hagar kom vertroos met die belofte dat haar seun Ismael ’n groot nasie sal word. God het haar oë oopgemaak en sy het ’n waterput gesien.

Dan lees ons in vers 20 hoe hierdie seun Ismael grootgeword het en handig met die pyl en boog geword het. In die Paranwoestyn het hy opgegroei en sy moeder het hom met ’n Egiptiese meisie laat trou. Uit Ismael se nageslag het daar ook twaalf stamme gestam. Ismael se nageslag het later die Moslems geword.

Sara was bekommerd om haar “eie” te beskerm en het daarom “die ander vrou, wat anders was” weggestuur.

Daarom kan ons aflei dat Sara deur haar optrede veroorsaak het dat die Jode en Christene afstammelinge van Isak is en dat die Arabiere, wat meestal Moslems is, afstammelinge van Ismael is.

Vandag is die spanning tussen die Christene en die Moslems die grootste brandpunt in die Midde-Ooste en in die ganse wêreld.

Deur Sara se wegstuur van Hagar en die kind Ismael het sy onvrede gebring tot vandag. Die Bybel sê tereg ook daar sal nooit vrede tussen die twee groepe kom nie.

Daarom kan die vernietiging van die Twin Tower Internasionale Handelsentrum deur die Moslems op 11 September 2001 direk toegeskryf word aan die haat tussen Christene en Moslems. Was Sara maar nie so jaloers en Hagar nie so uittartend met haar lag nie! Hoe anders sou die wêreld dalk nie vandag gelyk het nie!

Wonderbaar is dat God hom ontferm het oor Isak én Ismael. God het dit beskik dat Isak nie geoffer word in Moria nie en dat Ismael nie in die woestyn van dors omkom nie. God is nie net bekommerd oor die “eie” nie, maar ook oor die “ander”. Dit is die kernboodskap van die Bybel, dat God Homself ook ontferm oor die “ander”, die vreemdeling, die weduwee, die bywoner en die randfigure. Daarom het Christus in die eerste plek vir die “wêreld” en nie vir die “kerk” gekom nie. Johannes 3: 16 sê mos dat God die wêreld so liefgehad het, dat Hy sy eie Seun gegee het.

Was Sara miskien meer gasvry teenoor Hagar, was die wêreldgeskiedenis dalk anders. Daarom roep God ons op om ’n gasvrye gemeente en gasvrye gelowiges te wees, wat die wêreld welkom laat voel. Daarom moet ons ook nie in vyandskap teenoor die Moslems optree nie, maar eerder deur ons gasvryheid en geloofsintegriteit die Moslems  bring tot geloof in Jesus Christus. Die baie Moslems wat onlangs uit Sirië gevlug het na Europa, is meestal so gasvry ontvang deur die Christene van Europese lande, dat baie van hulle tot geloof gekom het in Christus.

Pres. Donald Trump se ongasvrye manier waarop hy alle Arabiere, Mexikane en ander volkere behandel (soos Sara wat vir Hagar en Ismael wegstuur) gaan nie verhoudinge in die wêreld verbeter nie. Wanneer jy olie op ’n vuur gooi, hits jy eerder die vuur aan. Ons moet die misdaad beveg wat party ekstremistiese Moslemgroepe pleeg, maar ons moet nie die Moslems haat nie. God het gesê ons moet die wêreld liefhê, so ook ons Moslembure.

Daarom is dit die Christen se plig om nie die “ander” te verjaag nie. Deur Christelike gasvryheid moet ons die wêreld en die “andersheid van ander” omhels. Dan eers is ons ’n missionale kerk wat iets verstaan van die Missio Dei. Die Christen bou nie mure nie, maar brûe na die “ander”.

Dan kom die Koninkryk van die hemel tussen ons.                                   AMEN.

(Ds. Paul Odendaal is leraar van die NG Kerke Adelaide en Fort Beaufort.) 

SKRIFLESING: Mark 6: 30 – 44 en Mark 8: 1 – 7

Ons almal ken van skaars tye. Dit is tye wanneer jou inkomste beperk is, wanneer dit droog is, wanneer jou gesondheid sukkel, wanneer jou lewenskrag wil ingee of wanneer hoop skaars is. Ons almal het al gehoor van 1913 en 1933 se depressie en van die skaarste in die Anglo-Boereoorlog. Ons voorgeslagte was meestal arm  en niks is weggegooi nie. Die Spoorweë was destyds vir baie arm gesinne die oop deur na ’n nuwe toekoms. Daar is met groot spaarsamigheid gewerk met alles. Niks is weggegooi nie. Sedert die 1960’s het dit begin beter gaan met die Afrikaners. Tans leef ons in ’n era waar mense nog finansiële bekommernisse het, maar ons leef nie meer in skaarste nie. Van alles het ons oorvloed. Dit veroorsaak dat ons op ’n eiland lewe en nie werklik tred hou met die armoede in ons land en wêreld nie. Armoede in die derde wêreld en ontwikkelende wêreld neem skrikwekkende afmetings aan. Armoede het vele oorsake.

Sommige armoede bring mense oor hulself, maar dikwels is armoede die vergrype van een mens of volk oor ’n ander mens of volk. Mense kan hulle so vergryp aan rykdom, dat hulle baie min vir die ander oorlaat om van te leef. Die Suid-Afrikaanse en wêreldgeskiedenis is vol voorbeelde hiervan. Nepotisme, vermorsing en korrupsie veroorsaak ook dat ons land nie vooruit kan gaan nie. Politieke vergrype was nog altyd ’n sekere oorsaak van armoede.

Behalwe finansiële armoede en broodsgebrek, is daar ook emosionele armoede. ’n Voorbeeld is wanneer jy velhonger is dat iemand jou moet aanraak of vir jou ’n omhelsing moet gee. Armoede kan dus verskeie gesigte hê.

In ons gelese gedeelte lees ons van die eerste vermeerdering van die brood. Die eerste vermeerdering van die brood het onder die Jode plaasgevind; ons lees dat hulle op groen gras gesit het en dat daar twaalf mandjies kos opgetel is, wat ’n simbool is van die twaalf stamme van Israel. Die tweede vermeerdering van die brood was in ’n woestyngebied en daar is sewe mandjies kos opgetel, wat ’n simbool is van die wêreld. Jesus het dus met die twee verhale van die vermeerdering van die brood en vis, beide die Jode en die heidense wêreld in die oog gehad.

In beide wonderverhale was daar ’n tydelike skaarste aan kos. Jesus was nie net begaan oor hulle geestelike armoede nie, maar ook oor hulle fisiese behoeftes. Daarom gee Hy die opdrag aan die dissipels (die kerk) om die groot skares mense te voed. Dit lyk na ’n onbegonne taak. Hoe kan ’n paar brode en ’n paar vissies vir duisende mense kos gee? Tog gee die Here vir die dissipels (die kerk) die opdrag om in geloof die taak aan te pak. Daarom as ons oor die missionale taak van die kerk praat, bedoel ons dat die kerk geroep word om alle soorte armoede aan te spreek.

Dit kan fisiese armoede, geestelike armoede, emosionele armoede of selfs net mense wees was velhonger is. Die kerk is geroep om in alle soorte armoede ’n verskil te maak. Dit help nie jy bring vir iemand die liefde van Jesus, maar jy laat hom of haar honger gaan slaap nie.

Die ontsettende omvang van armoede veroorsaak dat ’n mens somtyds apaties word en verlammend niks doen om ander te help nie. Natuurlik kan ons nie al die armoede en ellende in die wêreld aanspreek nie. Maar ons kan vir indiwidue hoop bring. Hulle vertel van die man wat elke oggend langs die seestrand gestap het en seesterre wat uitgespoel het deur die nag, teruggegooi het agter die branders. Maar daar het honderde seesterre op die strand gelê. ’n Verbyganger spot met die weldoener en sê vir hom of hy nou dink dat hy enige verskil kan maak. Die weldoener gooi weer ’n seester agter die branders en sê: “Vir die een het dit ’n verskil gemaak!”

So kan ’n mens iemand in jou lewe aanneem en in  daardie betrokke persoon of dier se lewe ’n verskil maak. Jy kan vir iemand wat swaar kry, help. Jy kan vir ’n eensame bejaarde versorg met jou kuiers en omgee. Jy kan jou oor die straathonde wat verhongerd rondloop, ontferm. ’n Mens word eers ’n mens as jy kan versorg.

Daarom moet ons nooit dink dat ons beskeie bydrae van geen waarde is nie. Die Here het met die eerste vermeerdering van die vyf brode en twee vissies vir duisende kos gegee. Met die tweede vermeerdering van sewe brode en ’n paar vissies is ook vir duisende kos gegee. Wat ons het, kan deur God vermeerder word. Ons moet God egter vertrou dat Hy die bietjie wat ons offer ryklik sal seën om ’n daadwerklike verskil te maak.

Dit is vir ons ook ’n troos in ons lewe om te weet as ons tye van skaarste beleef, dat God by magte is om in die skaarste ryklik in al ons behoeftes te voorsien. Ek hoor dikwels hoe boere sê: “Ek weet nie hoe ek deur hierdie droogte gekom het nie. God het net voorsien.” ’n Boer van Strydenburg het eendag aan my bely dat hy in die groot droogte van 1983 drie kinders op Universiteit gehad het. As hy vandag sy sommetjies maak, het hy geen idee hoe hy deur daardie tyd van skaarste gekom het nie. Dit kan net God wees.

Daarom het mense in tye van skaarste altyd ’n ervaring van God se onvoorwaardelike sorg en getrouheid. Dit is ons troos as kinders van God dat die hemelse Vader elke dag vir ons sal voorsien in alles wat ons nodig het.

In die gelese gedeelte sien ons dat die Here ’n jammerte en ’n deernis vir die mense gehad het. Ons kan dikwels so afgestomp word deur die ellende van die wêreld, dat ons ons hartseer vir mense verloor. Dan word ons apaties en veroordelend.

Ons lees in die Markus 6-weergawe met die eerste vermeerdering van brood, dat die Here die mense in groepe van 50 en 100 laat sit het. So moet armoede-sorg deur die kerk altyd goed georganiseer word, sodat die hulp by die regte mense kan uitkom. God is ’n God van orde. Leeglêers en luiaards kan nie ontvang van die liefdesgawes van die gelowiges nie.

Daarom is barmhartigheid nooit ’n blanko tjek aan mense wat te lui is om te werk nie. Die Bybel skryf ’n hoë werksetiek baie hoog aan. Ons moet nie lui mense in hulle laksheid aanmoedig nie. Daarom het ons ’n fyn onderskeidingsvermoë nodig, om te help daar waar dit regtig saak maak.

Ons lees ook dat Jesus die kos geseën het. So moet ons ook vra dat God vir ons sal seën by die gebruik van Sy gawes. Die gebruiklike tafelgebed is een van ons mooiste gebruike in ons geestelike lewe. So moet ons Hom ook dank vir reën en elke goeie gawe wat Hy vir ons in die lewe skenk.

Daarom moet ons nooit moedeloos raak oor ons eie lewensnood of oor die wêreld se lewensnood nie. Wat ons het, kan deur God vermeerder word.Daarom kan ons getroos lewe en werk. God kan van min, baie maak. Onthou die wonderverhaal van die arm weduwee wie se olie nie opgeraak het nie. Sy kon al haar skuld betaal en weer die vryheid van die lewe geniet.

Daarom moet ons dit met God waag in ons lewensnood! Daarom moet ons dit met God waag as ons ander wil help. God ken van vermenigvuldig.

Die mens deel en God vermenigvuldig !           AMEN

(Ds. Paul Odendaal is leraar van die NG Kerke Adelaide en Fort Beaufort.)

SKRIFLESING: Heb 3: 12 – 14 en Heb: 6: 1 – 12 en  Heb 10: 23 – 25 en Heb 11: 1 – 40 en Heb 12: 1 – 3

Die boek Hebreërs handel oor geloof. Die skrywer se bedoeling is nie om mense te laat glo nie, maar om mense wat reeds in die geloof is, te help om in die geloof te bly. Want sien, geloof kan maklik verweer word – soos skokbrekers van ’n voertuig wat verweer op grondpaaie. Geloof is iets lewendigs; daarom kan dit groei of sterf. (Dit is soos ’n verhouding.) ’n Mens kan so gewoond raak aan die Christelike geloof, dat jy later begin neutraal staan. Dan is dit nodig om weer jou geloof te versterk. Tereg moedig Paulus in 2 Tim 1: 6 vir Timotheüs aan om “die geloof weer soos ’n vuur aan te blaas.

Wanneer die Hebreërs-skrywer sy brief skrywe, rig  hy dit aan gelowiges wat nie net traag (6:12) geword nie, maar ook later afvallig (6:6) geword het en ook nie meer kerk toe kom nie (10:25). Die vroeë Christene het vervolging beleef en baie skokke ervaar, wat hulle geloof begin deurstamp het. Hulle geloof het as’t ware begin gly en hulle het apaties geraak. Dikwels gebeur dit dat gelowiges in hulle vroeë tienerjare geestelik baie aktief was en besondere geloofservarings op geestelike kampe gehad het. Dit kan gebeur dat in latere volwassenheid jy in jou geloof lou raak, as gevolg van al die eise van volwassenheid.

Daarom beskryf die Hebreërs-skrywer die geestelike lewe soos ’n marathon wedloop of ’n pelgrimstog. Dit is veeleisend en vermoeiend. Jy moet VASBYT en altyd jou einddoel voor oë hou.

Jy moet jou aandag gedurig op Jesus Christus hou: die Begin en Voleinder van jou geloof. Dikwels kan ons ons geloofsfokus verloor. Coenie Burger vertel toe hy in Amerika op reis was, tydens ’n sneeustorm, hy so op die sneeu gekonsentreer het, dat hy al stadiger begin ry het. Die ander voertuie het verby hom geflits. Eers toe hy geleer het om eerder op die pad as die sneeu te konsentreer, kon hy weer vinniger ry. Aanvanklik het die sneeu hom paniekbevange gemaak. Hy het nodig gehad om sy fokus te herwin op die pad. So moet ons ook gedurig ons geloofsfokus op Jesus Christus herwin. Dit is soos ’n akrobaat wat oor ’n staaldraad loop. Hy konsentreer op die einde van die kabel. Hy kyk nie agtertoe of ondertoe nie. Nee, hy hou die oog op die eindpunt, daar waar die rooi lint vas is. Sy fokuspunt gee vir hom balans.

Wat is geloof ? Vers 1 begin so: “Εστι δὲ πίστις” Geloof is dan …

So begin ’n definisie. Geloof is dan om seker te wees wat ons hoop, om oortuig te wees van wat ons nie sien nie … Geloof is die viering van die objektiewe werklikheid. Nie jou subjektiewe geloof nie, maar die objek van jou geloof staan vas. Jy kan maar twyfel aan jou geloof se sterkte, moet net nie aan Christus twyfel nie. Dit gaan met ander woorde nie oor die subjek van jou geloof (ekself) nie, ook nie oor die werkwoord “geloof” nie, maar oor die objek, dié EEN in wie jy jou geloof stel.

Modernisme meet en evalueer alles in terme van wat gesien kan word. Maar ons moet onthou die sienlike is slegs ’n enkele dimensie. Agter die sienlike is daar ook die onsienlike as nog ’n ander dimensie. Baie dinge kan ons nie met die blote oog sien nie, maar dit is beslis daar. Niemand sal ontken dat daar radiogolwe, televisiegolwe en selfoonseine is nie. Tog kan ’n mens dit nie met die blote oog sien nie.

’n Foto kan maklik bedrieg in een dimensie. Somtyds moet ’n mens dieper en langer kyk.

Bestudeer byvoorbeeld die meegaande foto. As ’n mens kyk, sien jy die man se linkersykant. As jy ’n bietjie langer kyk, dan kry jy ’n vooraansig van die man. Dit hang af hoe diep jy kyk. Agter die sienlike is die onsienlike.

Is jou huis nog daar waar jy dit vanoggend gelos het ? Jy kan dit mos nie nou sien nie – maar jy vertrou jou vorige ervarings.

Sienlike dinge is een-dimensionele geloof. Ons sig is beperk. Ons kan nie eers baie ver voor ons uit sien nie. Onsienlike dinge is driedimensionele geloof. In die 3D-films het jy ’n spesiale bril nodig om die film te sien. So is geloof ’n “bril” wat jou in staat stel om die onsienlike te sien.

Die Hebreërs-skrywer sit as’t ware vir ons 3D-geloofsbrille op. Vanuit die getuienis van Abel, Henog, Noag en Abraham sien ons die onsienlike God besig om te werk in die geskiedenis. Die geloofshelde stel as’t ware ons geloofsoë in soos wat ’n mens ’n verkyker instel.

Ons is kinders van Abraham. Hy is die vader van geloof. Ons moet self ook soos ons geloofsvader Abraham geloofsmense word. Abraham het uit Ur van die Chaldeërs getrek en nie geweet waar hy sal uitkom nie. Hy was sy lewe lank ’n tentbewoner op reis na die onsienlike. Hy het ook gesterf sonder om die sienlike te bereik in sy aardse lewe. Hy kon enige dag kies om terug te keer na die sienlike land van Ur van die Chaldeërs, maar hy het verkies om op reis te wees na die onsienlike belofte. Hy het nie geweet waar hy sou uitkom nie, maar hy het uitgesien na die stad van vaste fondamente. Daarom beskryf hy homself as ’n vreemdeling en bywoner, op pad na ’n beter vaderland.

As ek moet kies tussen die sienlike en onsienlike, kies ek verreweg die onsienlike!

Wie die sienlike verkies, moet kies om soos ’n dier sonder hoop te sterf. Wie die onsienlike verkies, kies om te leef en te sterwe soos ’n gelowige. Beslis kies ek laasgenoemde. Maar dit vra volharding. 

Karl Bath sê HOOP is om môre se musiek reeds vandag te hoor. GELOOF is om op die maat van daardie musiek te dans.

Wanneer Martin Luther oor geloof skryf, sê hy daar is twee soorte geloof:

Geloof omtrent  God  … sekere kennis van God.

Geloof in God … dat ek my volle vertroue in Hom plaas.

Om te glo is, om seker te wees van die dinge wat ons hoop, om oortuig te wees van die dinge wat ons nie sien nie. ’n Swart koei eet groen gras, en gee wit melk, waarvan ons geel botter maak. Ek verstaan nie die chemiese werking nie, maar ek geniet die botter op my brood. Ek sien oor die TV die rugbywedstryd, maar kan nie sien hoe die sein of satelliet werk nie – maar ek gooi nie die TV by die venster uit nie. Neil Armstrong het op die maan geland. Ek weet nie hoe dit werk nie, maar dit vul my met verwondering. Ek was ’n klein seuntjie toe die eerste mens op die maan geland het. Toe ek dit gehoor het oor die radio, het ek buitentoe gegaan en probeer om die man op die maan te sien. Nodeloos. Ek het hom nie gesien nie. Tog neem dit niks weg van die wetenskaplike feit dat daar ’n man op die maan geland het nie.

Die wetenskap-fakulteite aan Universiteite is altyd besig om die onsienlike sigbaar te maak. Wat onbekend is, bekend te maak. Dit is ’n nimmereindigende soektog, wat fassinerend is, want ons ken en sien nog so min.

Om gelowig te wees, beteken om die onsigbare te leef, met ’n lewende hoop!

Geloof het ’n besliste fondament, skryf Martin Luther: Ek het by die venster uitgekyk en die sterrekoepel gesien, tog het ek nie ’n sigbare pilaar gesien wat die uitspansel ondersteun nie. Vervolgens het ek ’n groot wolk gesien wat met ’n groot gewig in die lug gehang het, tog het ek geen fondament gesien waarop dit rus nie; dit het vlugtig gegroet en verby gevaar. So kry jy altyd mense wat na pilare en fondamente soek om  hul vrees en bewing te stil, asof hulle hemel in duie gaan stort. Hulle besef nie daar is ’n ondersteunende fondament nie – hulle geloof!

Ons kan nie eers na die son kyk met ons blote oë nie. Hoe kan ons dan nog na die Skepper van die vuurrooi son kyk? Daarom het niemand God nog gesien nie. Selfs aan sy dienaar Moses het Hy verskyn in die woestyn in ’n brandende braambos wat nie uitgebrand het nie. Moses kon maar net sy skoene uittrek vir Jahweh. God het ook nie Moses se vraag “Wie is u ?” beantwoord nie. Al wat God gesê het, is dat HY IS WAT HY IS. God laat Hom nie verstaanbaar, kenbaar of sigbaar maak deur die definisies en proefbuise en mikroskopiese lense van mense nie.

Die Skepper kan tog nie objek word van sy subjek nie. Paulus is met blindheid geslaan toe die Here aan hom verskyn het op die pad na Damaskus. Daar in sy blindheid het hy eers vir God gesien. Slegs in die menswording van Jesus Christus het ons ’n blik gekry op die Seun van God. In Sy Godheid het ons Jesus ook nog nie gesien nie. Die Vader werk agter die skerms, die Seun verskyn gedeeltelik in sy mensheid en die Gees werk soos die wind. Jy hoor die wind en sien wat die wind doen, maar jy kan self nie die wind sien nie. Daarom is die vleesgeworde Seun van God in sy mensheid vir ons herkenbaar in ons eie taal en kultuur, maar in sy Godheid vir ons versluier, sodat ons nooit ’n te vaste greep op God kan kry nie.

Seker een van die mooiste beelde om geloof te verduidelik is die van die blinde seun wat dit geniet om met sy maats vlieër te speel. ’n Verbyganger wou met hom gekskeer: “Waar is jou vlieër? Jy weet nie of dit in die lug is en of dit op die grond is nie.” Hy antwoord: “O ja, dit is ’n hele ent die lug in op.” “Hoe weet jy dit, jy kan dan nie sien nie?” Die blinde seun antwoord: “ Nee, dit is waar, ek kan dit nie sien nie, maar ek kan dit voel aan die trek van die lyne …”

So kan ons die onsienlike God ook nie sien met ons blote oë nie. Tog ervaar en beleef ons God in ons persoonlike lewens en in die getuienisse van ander mense. Ons voel hoe Hy aan ons lewenslyne trek. Dit is ’n baie persoonlike en intieme ervaring. Ons hoor ook van hoe ander mense getuig van hoe God aan hulle lewenslyne trek. Die boek Hebreërs gee vir ons ’n lang lys van mense, geloofshelde se getuienisse van hoe hul God beleef.

Geloof is nie iets doods, wat in ’n museum tuishoort nie. Nee, dit is ’n lewende, persoonlike verhouding met die lewende God. Dit is om God te sien in die onsienlike en sienlike dinge. Dit is om God te beleef in persoonlike ervarings en in gedeelde ervarings van geloofshelde in die kanon van die Bybel, asook in die moderne tyd. Geloof is om dieper te kyk, met ’n beter perspektief. Ja, om God te sien in die onsienlike.

Iemand wou eenmaal graag die Big Wheel in London besoek. Hy was op die plek, maar het dit nie gesien nie, want hy was haastig en die paaie was baie besig. Later toe hy sy foto’s ontwikkel, sien hy die Big Wheel duidelik in die agtergrond van een van sy foto’s. So werk dit met geloof ook. Ons sien dikwels eers agterna God baie duidelik in ons lewe.

Daarom is die Hebreërs-skrywer se doel om mense te help om hulle geloof te behou en terug te kyk hoe die Here in die verlede die geloofshelde van die Bybel gehelp het. Die geloofshelde wat beskryf word in Hebreërs word voorgehou as gelowiges wat volhard het in hulle geloof tot die einde.

In my persoonlike lewe kan ek ook getuig hoe God deur my ervaring van Sy teenwoordigheid in my lewe, my geloof versterk het. Ek ervaar God op soveel talryke maniere in my geloof, dat dit my geloof bou. Ek sien as’t ware hoe God my help. Daarom is die ervaring wat jy van God beleef, ook ’n bewys van Sy bestaan en lewende teenwoordigheid in my lewe.

Moenie dink dat jy altyd reg sien nie! Geloof is om te leer om “te sien.” AMEN

(Ds. Paul Odendaal is leraar van die NG Kerke Adelaide en Fort Beaufort .)

SKRIFLESING: Jeremia 2: 1 – 37

Slawerny is een van die donkerste dele van die menslike geskiedenis. Dit is om mense hulle vryheid te ontneem en hulle in te perk vir jou eie voordeel. Dit kom van die Bybelse tyd en is vandag nog steeds net so aktueel. Met die afskaffing van wetgewing wat slawerny gereël het, het  die verskynsel nie opgehou bestaan nie. Dit het oorgegaan in die onderwêreld. Wêreldwyd word beweer dat slawerny nou erger is as ooit tevore.

Die bekendste vorm van slawerny is om mense te besit om vir jou gratis werk te doen. ’n Mens kry seksuele slawerny waar vroue, mans en kinders verkoop word vir die ondergrondse sekshandel. Jy kry vandag ook nog vele kinderslawe wat in fabrieke werk. Goedkoop arbeid, handel in menslike organe, en mense wat finansieel uitgelewer is aan te hoë rentekoerse is vandag moderne vorme van slawerny.

Die dwelmhandel is ook ’n vorm van slawerny, waar mense afhanklik gemaak word van dwelms om hulle vir altyd as kliënte te hê. Die bendegeweld in Mannenberg, die Kaapse vlakte en ander gebiede in die land, is ’n vorm van slawerny. Wanneer mensegroepe deur wetgewing van hul vryheid beroof word is dit ook slawerny.

Daarom dan Martin Luther King se beroemde toespraak “I have a dream …”

Oor slawerny kan mense baie ontkennend skynheilig wees. Van die vroomste mense kan slawerny goedpraat of selfs beoefen en dink dit is hulle reg om ander hul vryheid te ontneem. Christenlande doen dit in die hoogty van slawehandel. Christenvolke met die Bybel onder hulle arm doen dit.

In die Middeleeue, met die bloei van die slawehandel, was daar ’n slawekaptein wat slawe aan die kus van Wes-Afrika gevang het en per skip na Amerika geneem het.

Hy was ’n godvresende man, wat graag op die dek van die skip gesange gesing het tot eer van God. Tog het hy ’n ernstige godsdiens-probleem gehad. Hy het die slawe onder in die dek van die skip baie swak behandel. Hy het vir hulle niks gevoel nie. Hy het slegs ’n godsdiens van “bo” gehad, maar nie ’n godsdiens wat “rond kyk” na mense nie. Hy het vergeet van die baie Lasarusse onder in die skip. Hy het met mense handel gedrywe en hulle boonop sleg behandel. Hy het ryk geword uit ander mense.

 Die duiwel is die een wat mense se vryheid wegneem en inperk. Hy het dit in Genesis met Adam en Eva gedoen, en met Kain gedoen. Deur die eeue doen hy dit. Slawerny in al sy verskillende vorms – daarin het die duiwel ’n aandeel.

 God maak mense vry. Daarom het Hy ons in Jesus Christus vry gemaak. Martin Luther skryf vurig Die Vryheid van een Christenmens.

 Die hele Bybelse boodskap is ’n verhaal van slawerny en vryheid. Jy vind dit letterlik op elke bladsy in die Bybel. In die Bybelse tyd het mense slawe geword as jy nie jou skuld kan betaal nie. As jy nie jou skuld kan betaal nie, is alles van jou verkoop. As daar nog skuld is, is jou kinders as slawe verkoop. As daar nog skuld is, is jou vrou as slaaf verkoop en laastens as daar nog skuld is, is jy as slaaf verkoop.

Word ’n mens ’n slaaf deur ander of deur jouself ? Al twee moontlikhede bestaan. Ander kan jou verslaaf, maar jy kan jouself ook verslaaf …

 Israel het homself verslaaf, daarom vra Jeremia die vraag in vers 14: “Het Israel ’n slaaf geword of is hy ’n slaaf gebore? Waarom is hy dan buitgemaak?”

Die volk Israel is gebore as volk onder die slawerny van Egipte. Hulle was steenmakers vir die Farao’s oor geslagte heen. Hulle het ’n groot volk geword, maar ’n volk sonder enige vryheid. Slawerny gee vir jou ’n slegte selfbeeld. Later dink jy jy verdien om so behandel te word. (Amper soos mishandelde vroue en kinders wat dink hulle verdien dit.) Die slawevolk Israel het ook ’n vooraf-verhaal gehad. Jakob se broers het mos vir Josef verkoop as ’n slaaf aan die slawehandelaars en toe beland hy as slaaf by Potifar. By Potifar maak Potifar se vrou hom ’n nog erger slaaf, naamlik om ’n tronkvoël te word.

So is Israel in sy bestaan en voorafgeskiedenis ’n slawevolk. Maar dan stuur God vir Moses om sy volk uit slawerny te lei na die vryheid van die beloofde land. Vryheid kos iets. Dit het vir Israel gekos om 40 jaar deur die woestyn te trek. Maar in die beloofde land het hul gekom en ’n nuwe vrye volk geword, met hul eie eerste, nuwe koning Saul. Om nie te praat van Koning Dawid en Salomo nie. Die volk het hul eie konings, priesters en profete gehad. Hulle het hul eie hoofstad gehad, naamlik Jerusalem. Hulle het hul eie paleise en tempel en sinagoges gehad. Hulle was vry om wingerde te plant, veetroppe aan te hou en handel te dryf.

God se droom “I have a dream …” het waar geword!

Maar dan verloor die volk sy vryheid om slawe van die Babiloniërs te word. Babilon, die wêreldstad, verower Jerusalem, die Godstad. Israel verloor alles: sy stad, sy tempel, sy wingerde, sy handel en sy vryheid. Israel het homself verslaaf, daarom vra Jeremia die vraag in Vers 14: Het Israel ’n slaaf geword of is hy ’n slaaf gebore? Waarom is hy dan buitgemaak? ’n Mens kan net buitgemaak word as jy voorheen vry was.

Israel was voorheen vry, maar het deur hulle afvalligheid en sonde weer slawe van die sonde en van die wêreld geword. Nie net die volk nie, maar alle gesagsinstansies het korrup geword. Die priesterlike, profetiese en koninklike huise het almal van God vergeet (vers 8): Maar my volk het My, hulle magtige God, verruil vir gode wat nie kan help nie. Die priesters het nie gevra: “Waar is die Here?” nie, dié wat my wil moes bekend maak, het My nie erken nie. Die regeerders het hulle teen My verset, die profete het in die naam van Baäl opgetree en gode gedien wat nie kan help nie.

 Israel het die geregtigheid, die barmhartigheid en die betroubaarheid van God vergeet. Dit weeg volgens God die swaarste in Mat 23: 23. Israel het ontrou geword. Israel het egbreuk gepleeg met God. God het as die minnaar na Israel uitgereik toe hulle nog maar ’n slawevolkie was in Egipte. God het ’n verhouding begin met Israel en vir Israel, sy minnares, ’n huis opgesit in die beloofde land. Hulle het saam baie sakke sout opgeëet in die woestyn. Maar toe die beter dae kom, het Israel sy God vergeet. Kyk na Verse 6 – 7:  Hulle het nie gevra: “Waar is die Here wat ons uit Egipteland laat optrek het?” nie. Hy het ons deur die woestyn gelei, deur ’n droë wêreld vol slote, deur ’n dor land vol doodsgevaar, deur ’n land waardeur niemand trek en waarin geen mens woon nie.

Ek het julle in ’n vrugbare land gebring om die vrugte daarvan en die goeie dinge daarin te geniet, maar toe julle in my land gekom het, het julle dit verontreinig; die land wat my eiendom is, is deur julle besoedel.

Amper iets soos die man wat met ’n jongmeisie trou in sy studentejare. Hy het nie gewerk nie, maar voltyds gestudeer. Sy het die pot aan die kook gehou en baie opgeoffer. Toe kwalifiseer hy na lang jare van studie. Hy kry toe ’n goeie werk en baie geld. Hy begin toe flankeer met al wat meisie is en laat sy eggenote wat hom gehelp het in die steek. So voel God oor Israel. God het Israel bevry, maar Israel het haarself weer verslaaf. Israel het hoereer agter ander gode aan. Daarom wil God begin met ’n aanklag, ’n skeisaak teen sy volk Israel in vers 9: Daarom kla Ek jou weer aan, sê die Here, en ook jou nakomelinge kla Ek aan.

Dit het telkens in die geskiedenis gebeur met volke wat God verlaat. Dit is baie gevaarlik om enige volk enigsins te vergelyk met Israel. Die Afrikanervolk is geen spesiale of uitverkore volk nie. Tog is die patroon opvallend, wanneer enige volk God se trou verlaat.

Daar was ’n tyd toe ons Afrikanervolk ons volksgenote opgehef het in die tyd van die Arm blanke-vraagstuk met die spoorweë, landbouprojekte soos by Kakamas, studiefondse soos die Helpmekaarfonds en skole soos die Tegniese- en Huishoudskole op Adelaide en honderde ander plekke.

Dit was die volk van sendingbussies en sendingskole en sendinghospitale en ons het ’n hart vir die sending onder alle mense gehad. Ons was ’n volk bekend vir geregtigheid, barmhartigheid en betroubaarheid. In die 1940’s het ons God se trou begin vergeet. Die Afrikaner het geld gesien, mag gesien en elkeen het vir homself geleef. Ons het Apartheid uitgedink en vergeet van geregtigheid, barmhartigheid en betroubaarheid. Die volk met die Bybel (Afrikaners), het hoereer agter ander afgode aan. Die kerk, die staat, die volk en die leiers het verblind geword. Ons het die Jeremias van die daaropvolgende tye vergruis soos die Jonkers en Johan Heynse. Heyns is voor sy kleinkinders doodgeskiet en Beyers Naudé se foto is afgehaal van Loxton se konsistorie-muur. Ons het heeltemal vergeet van die woestyntye soos die van Bloedrivier, die groot oorlog van 1899 – 1902 en die 1913- en 1933-depressie.

So het dit ook met volke soos Duitsland gebeur in die Tweede Wêreld-Oorlog. Duitsland se konings, priesters en profete het God heeltemal verlaat en hulle Jeremia, Dietrich Bonhoëffer is tereggestel. Baie ander volkere het dieselfde pad gestap. Dit gebeur tans ook met die ANC-regering. Die foute word oor en oor in die geskiedenis gemaak.

 Waar is God? Ons het God dan uitgeskryf uit ons geskiedenis. Ons hoereer deur die dag met slegte prostitute, maar wil in die aand in die bed klim met ons vrou. Wanneer dit “dag” is, vergeet ons van God. Wanneer dit “nag” word in ons lewe, wil ons God opsoek. God is geen tweedeklas minnaar nie. God is ’n jaloerse God wat sy eggenote net vir homself wil hê.

Daarom sê Jeremia, maak ons die fatale fout: Dat ’n nasie sy gode verruil het, selfs al was hulle geen gode nie? My volk het twee sondes begaan: Hulle het My, die bron van lewende water, verlaat, en hulle het vir hulle waterbakke uit klip gekap, waterbakke wat gebars is en nie water hou nie. (vers 13)

So kom die skande in vers 26: Soos ’n dief in die skande kom wanneer hy betrap word, so sal die Israeliete in die skande kom: hulle, hulle konings, hulle amptenare, hulle priesters en hulle profete. Hoe het ons as Afrikanervolk nie ook in die skande gekom nie.

Daar is net een antwoord: BEKEER julle! Hoofstukke 3 en 4 en die res van Jeremia is ’n wekroep om terug te keer na God. Die boodskap van die hele Bybel is dat God vir ons ons vryheid wil teruggee. Hy doen dit vir ons deur Jesus Christus. Daarom het Jesus homself gevange laat neem deur die menslike natuur aan te neem, sodat Hy ons kan verlos van die slawerny waarin ons onsself gedwing het.

Ons moet ophou verslaaf wees en vry word. Ons moet die vryheid wat Christus gee, aangryp met ons hele lewe.  I have a dream … I have a vision … I have a reality …

Dikwels beperk ons ons eie vryheid en groei soos bonsai-boompies. Ons beperk ons vryheid, soos wat ’n bonsai-boompie net groei volgens die grootte van die bak waarin dit staan. Ons aanvaar die vryheid wat Christus vir ons gebring het net in sekere dele van ons lewe. Dit verhoed ons om “de vrijheid van een Christenmens”, soos wat Luther so vurig beskryf het in dié klassieke dokument, deel van ons ganse bestaan te maak. Ons bly klein in die geloof, want ons gryp nie die vryheid in Christus aan nie. Die Here het vir ons meer in gedagte as wat ons ooit kan dink of besef.

 I have a dream … I have a vision … I have a reality … !

Amen.

(Ds. Paul Odendaal is leraar van die NG Kerke Adelaide en Fort Beaufort.)

SKRIFLESING: Spreuke 16: 32; 22: 24 en 29: 11

Prof. Piet Naudé vertel die verhaal van die Middeleeuse koning Genghis Kahn wat oor die magtige Mongoolse Ryk in Oos-Europa geheers het (1162 – 1227).

Die koning was lief vir jag en hulle het valke gebruik om die prooi vir hulle uit te wys. Wanneer die valk byvoorbeeld afpyl op ’n haas het hulle geweet waar om vir die prooi te jag.

Aan die einde van een van sy middag-jagtogte, het hy sy jaggeselskap huis toe gestuur om nog ’n bietjie alleen in die woud te vertoef. Ook sy mak valk het hy huis toe gestuur, want dié valk het geweet waar die paleis is.

Dit was ’n warm dag en die koning was moeg. Hy was baie dors en kon nêrens ’n fonteintjie of poeletjie water vind om te drink nie. Uiteindelik sien hy water afdrup van ’n krans en hy hou sy perd in.

Hy haal sy silwer beker uit die saalsak en probeer om die druppende water op te vang met die beker. Dit gaan maar tydsaam. Net toe die koning die beker na sy mond toe neem, peil sy valk op hom af en stamp met sy vlerke die beker uit sy hand.

Die valk gaan sit toe op ’n hoë rots en kyk na die koning. Die koning is vies, maar dink dit was ’n ongeluk. Hy tel toe maar weer die silwer beker op en hou dit onder die druppende water wat teen die krans afloop. Na ’n lang gesukkel is die beker halfpad vol. Net toe hy dit weer na sy mond toe bring om te drink, swiep die valk weer oor sy kop en stamp die beker ’n tweede keer uit sy hand. Nou is die koning kwaad en waarsku die valk dat hy volgende keer die valk sal doodmaak as hy dit weer doen. Na ’n lang gesukkel kry hy die beker weer halfpad vol. Weer swiep die valk oor die koning en stamp die beker uit die hand van die koning. Dit rol tussen ’n rotsgleuf in, onbereikbaar vir die koning. Die koning is so woedend dat hy sy swaard swaai en die valk doodkap, sodat jy net vere en bloed sien. Sonder ’n beker moet die koning nou opklim teen die krans om die water met sy hande op te vang. Toe hy aan die bokant van die krans kom, sien hy tot sy ontsteltenis  ’n erg ontbinde dooie slang, van die heel giftigste slange in die Mongoolse Ryk. Sou hy van die water drink, sou hy sterf. Skielik besef hy dat hy sy eie valk onskuldig doodgemaak het, omdat dié hom wou red van ’n gewisse dood. Sy humeur het sy kosbare vriend se lewe gekos. Daar word voorts vertel dat koning Genghis Kahn toe opdrag gegee het dat ouers en onderwysers hul kinders moet leer om nooit uit woede oorhaastig op te tree nie.

Hoe dikwels verloor ons nie ons humeur en tree uit suiwer woede op nie. Byvoorbeeld: Ons is op die pad humeurig teenoor mekaar. Wanneer die staal en die glas van die motorkajuit ons toevou, verloor ons geduld met ander mense op die pad. Padwoede is ’n algemene probleem op Suid-Afrikaanse paaie. Ook in die huwelik en gesin verloor mense hulle humeur met diegene wat die naaste aan hulle staan.

Ons is veral ook ongeduldig met God. As ons bid, moet God ons dadelik antwoord en op ons voorwaardes. Ons het verleer om te wag op God. Ons kan ook so maklik vir God kwaad raak of dink God kom ons te na.

Mense is ook ongeduldig met hulself. Soms kan mense  hulself nie aanvaar nie. Mense is ongeduldig met hulle voorkoms en selfs hul besittings. En humeurig teenoor hulself. Humeurige mense is gefrustreerde en ongelukkige mense. Wanneer ons so ongeduldig is met mekaar, met God en met onsself is dit ’n simptoom dat ons van die Heilige Gees vervreemd is.

In Spreuke 22: 24 – 25 staan daar: “Moenie maats maak met ’n opvlieënde mens nie, moenie saamgaan met een wat kort van draad is nie: dalk leer jy sy maniere aan en beland jy in lewensgevaar.”

Teenoor humeur staan geduld. Gregorius die Grote het nie geskroom om geduld “die wortel en bewaarder van al die deugde” te noem nie. Nilius praat van geduld as die “koningin van alle deugde”.

In Spreuke 16: 32 staan daar: “’n Geduldige mens het meer waarde as ’n bedrewe vegter, ’n mens met selfbeheersing meer as iemand wat ’n stad inneem.” Duidelik kan ’n mens aflei dat Koning Salomo ’n groot premie plaas op GEDULD en SELFBEHEERSING. Met dié twee deugde kan jy ’n stad inneem.

Daarmee ontken ons nie dat daar so iets is soos woede nie. Inteendeel, dit is ’n menslike emosie. Ons kan dit nie ignoreer nie. Koning Dawid sê in Ps 30: 6 dat selfs “God se toorn net ’n oomblik duur, maar sy goedheid lewenslank.”

Wanneer ’n mens woede onderdruk of ontken, is dit net so goed as wat jy ’n klomp giftige afvalstowwe begrawe. Later skep dit oneindige probleme. Wanneer dit begin lek, vergiftig dit stadig maar seker ons liggaam, ons gedagtes en ons verhoudinge. Wie woede opkrop, skep in homself ’n oorlog. Passiewe aggressie ontplof later in ’n onbeheerste woede-uitbarsting.

’n Mens moet kan erken dat jy woedend is. Maar om daaroor uit te bars is nie konstruktief nie. ’n Mens moet eerder gaan soek na die oorsaak van jou woede en dit beheersd aanspreek, soos om stoom geleidelik los te laat. Die Here sê mos dat as jy kwaad is, jy nie moet sondig nie.

Wanneer iemand jou kwaad maak, moenie dadelik reageer nie, want dan gaan jy dinge sê waaroor jy later spyt is. Tel liewers baie stadig tot tien en reageer dan, deur ’n verstandige en beheerste optrede.

Ons probleem is dat ons oor die verkeerde goed woedend word. Ons word woedend oor wat mense en omstandighede aan ons doen, in plaas daarvan om woedend te word oor die regte goed soos ongeregtigheid in die samelewing,  wanneer mense verontreg word of as God bespot word. Daarom moet ons leer om oor die regte dinge woedend te word, soos wat Jesus woedend was omdat die tempel in Jerusalem verontreinig is deur handelaars.

God se geduld staan voorop in die Bybel. Een van God se eienskappe is juis dat Hy lankmoedig en vol geduld is. Juis in God se liefde vir sondaars lees ons van sy lankmoedigheid teenoor sondaars. Wanneer Hy sy enigste Seun Jesus Christus stuur, toon Hy aan ons juis sy eindelose geduld met ons. Stukkende goed word deur ons weggegooi. Ons wil nie daarmee sukkel nie. Maar nee, God gooi nie stukkende mense en ’n stukkende wêreld weg nie. Hy is juis die Pottebakker wat die klei wat ineengestort het op die pottebakkerswiel weer knie en oor begin om ’n nuwe voorwerp te maak.

God “herwin” ons. Dit is die wonder van God se genade.    God maak stukkende mense se lewens reg, omdat Hy geduldig is. Daarom moet ons met ander mense se foute geduld hê, want ons almal is “onder konstruksie”. God is nog nie klaar met ons lewe nie. As God soveel geduld met ons het, behoort ons ook geduld vir mekaar te hê. Ja, ons moet geduld vir mekaar se foute hê en mekaar nie sommer afkraak nie. Soos wat God my lewe elke dag verander om al meer na sy beeld te lyk, moet ek God toelaat om ook ander mense se lewens te verander om al meer God se beeld te wees.

Daarom, onthou: ons almal is ONDER KONSTRUKSIE.

Ek moet leer om geduldig te wees met my lewensmaat, met my kinders, met my ouers se foute, met my kollegas, met my naaste in die ander motorvoertuig en die straatboemelaar. Wanneer ons ongeduldig en humeurig raak met mekaar, kwets ons ander mense met ons woorde en ons lyftaal. Dit is die seerste seer wat ek ’n ander mens kan aandoen.

Ons sal ook as samelewing moet leer om meer geduld te hê met bejaardes, kinders, gestremdes en armes. Toe my vader reeds diep in sy 70’s was, het hy baie stadig beweeg. ’n Ander man in die parkeerarea het op hom geskree en gesê dat hy in die ouetehuis hoort. Die arrogante man  was duidelik ongeduldig met ’n bejaarde, min wetende dat hy ook gaan oud word.

Ons moet geduld hê met God as ons bid. God spring nie rond om elke dag onmiddellik al ons gebede en versoeke te beantwoord nie. God sien wyer en verder as ons. Op die regte tyd beantwoord God alle gebede. Geduld is om elke dag ten spyte van die swaarkry nog die baie goeie en mooi dinge raak te sien. Geduld is om God te loof vir sy goedheid wat Hy elke dag aan ons betoon.

Ten slotte: Die deug van geduld word nie slegs deur inoefening of slegs deur selfbeheersing verwerf nie. Dit is ’n gawe van die Gees. Daarom, wie in die Gees van God wandel, sal ook hierdie deug as ’n gawe ontvang uit die hand van God.

Iemand wat woedend raak, iemand wat sy humeur verloor, het klaar verloor; hy is soos die koning wat sy eie valk uit woede doodgemaak het. Jy bring net skade en skande oor jouself.

Soek eerder die oorsaak van jou woede en spreek dit aan. ’n Kalm gees is soos genesende salf.

In Spreuke 29: 11 staan daar: “’n Dwaas gee vrye teuels aan sy woede; ’n wyse mens kry die dwaas naderhand gekalmeer.” Wil jy wys of dwaas wees?                                  AMEN

(Ds. Paul Odendaal is leraar van die NG Kerke Adelaide en Fort Beaufort.)

SKRIFLESING: Joh 9: 1 – 41

Blydskap en vreugde is kenmerke, merktekens van ware Christenwees.

Die befaamde Engelse professor en skrywer van London, C S Lewis was voorheen ’n selferkende ateïs.

Met sy talle doktorsgrade en as man van uitmuntendheid het hy drasties tot bekering gekom. Sy eerste bekende werk na sy bekering was “Surprised by Joy”. Die trant van sy skryfwerk het verander van sinies, somber en kwetsend na hoopvol, liefdevol, vreugdevol en vredevol. Die bekende Narnia-werke het onder andere ook uit sy pen gevloei. Vir die eerste keer het Lewis vreugde geken en hy het miljoene grootmense en kinders se lewe aangeraak met sy nuwe styl.

Die bekendste teoloog van ons tyd, en wat nog lewe, N T Wright het ook ’n boek geskryf “ Surprised by Hope”. Weer eens ’n geleerde man wat in sy skryfwerk getuig van die blydskap wat Jesus Christus in mense se lewens bring.

Daar is ’n verskil tussen vreugde en plesier. Vreugde is nooit binne ons eie gesag nie, plesier is wel. Vreugde is ’n spirituele ervaring, maar plesier is ’n liggaamlike ding. Vreugde is ’n sielsding, wat niemand of selfs ook geen omstandighede van jou kan wegneem nie.

Plesier is iets van die liggaam. Kortstondig en gou verby. Plesier gaan oor eet, drink, koop, seks en dinge doen wat ’n sensasie gee. Dit kom gou en dan is die gevoel van plesier weg. Ons wêreld is volop plesier, maar arm aan vreugde.

Wat steel jou geluk en vreugde in die lewe? Miskien het dit tyd geword om jouself spiritueel te ondersoek?

In die wonderverhaal in ons gelese gedeelte  Joh 9: 1 – 41 oor die genesing van die blindgebore man, veronderstel ons dat daar baie vreugde in die verhaal moet wees. Die skokkende is dat die verhaal arm is aan vreugde en blydskap oor die grootse wonderwerk – Wie steel die verhaal se vreugde en blydskap?

Die verhaal ontvou as volg. Jesus het terwyl hy gestap het, verby ’n man gestap wat van sy geboorte af blind was. Onmiddellik vra die dissipels vir Jesus wie se skuld dit is dat die man blind gebore is. Is dit sy skuld of sy ours se skuld?

Dit plaas natuurlik die hele teodisee-vraagstuk van menslike lyding op die tafel. Jesus antwoord dadelik deur te sê dat dit nie die man of sy ouers se skuld is nie. Nee, dit is eerder dat God Sy werke kan openbaar deur die man. Daarom mag ons nooit sommer skuld gaan soek as iemand ly nie. Natuurlik is sekere vorms van menslike lyding mensgemaak, soos die lyding van oorlog of as iemand in ’n motorongeluk sterf as gevolg van dronkbestuur of hoë spoed. Dit is mensgemaakte lyding. Maar daar is ook ’n groot dosis lyding in die wêreld wat nie verklaar kan word nie. Dink maar aan mense wat onskuldig ly of sterf aan kanker of as gevolg van ’n ongeluk. Jesus gee die antwoord hierop: Sodat God se grootheid en genade in hulle lewe sigbaar kan word. Ons moet onthou dat die positiewe vermoë van mense om lyding te hanteer en te verwerk, ’n preek opsigself is. Menslike lyding skryf preke en inspireer ander mense. Swaarkry kweek karakter.

Dan verklaar Jesus dat Hy die lig van die wêreld is. Daarom besluit Hy om hierdie man gesond te maak.

Jesus spoeg op die grond en smeer klei aan die man se oë en beveel hom om homself in die Siloambad te gaan bad. (Sien foto langsaan van die bad van Siloam) Die water kom vanaf die Gihonspruit, deur die tempelheuwel en verteenwoordig dus wat van God af kom. Daar staan dat die man presies gedoen het wat Jesus vir hom gesê het.

Vir die eerste keer in sy lewe kon die man sien. Wat ’n vreugdevolle gebeurtenis!

Tog is die verhaal arm aan vreugde? Die toeskouers wonder of dit die regte man was wat blind gebore is. Maak iemand dalk nie êrens ’n fout nie? Die dissipels worstel met die vraagstuk oor lyding, die Farisieërs is kwaad en soek fout omdat die man op ’n Sabbatdag genees is. Die man se ouers ontwyk die vrae van die Fariseërs, omdat hulle vervolging vrees. Uiteindelik word die blindgebore man wat nou kan sien uit die sinagoge geban omdat hy die gesag van Jesus Christus erken het.

Die wonderverhaal se vreugde is gesteel. Gesteel deur die wettiese regulasies van die Fariseërs, wat wette belangriker ag as mense.

Vir die Fariseërs is wette belangrik. Vir Jesus is mense belangrik. Die Here beskou die Fariseërs as geestelik blind.

Hulle spirituele blindheid staan lynreg teenoor die fisiese blindheid wat die man in die verhaal gehad het. Die Fariseërs het dit nodig om genees te word van hul geestelike blindheid om te onderskei wat werklik in die lewe belangrik is.

Dit is van belang dat Johannes 9 opgevolg word deur Johannes 10, wat handel oor die goeie Herder se vreugde oor sy skape. Nog voorbeelde van vreugde in die Bybel is talryk. Daar is ’n deurlopende goue draad van vreugde wat deur die hele Bybel loop.

Dink aan die vreugde van die vrou wat haar muntstuk verloor het. Die muntstuk het deel uitgemaak van haar halssnoer wat haar man vir haar as bruidskat gegee het. Wanneer een van die talle muntstukke in die halssnoer ontbreek, is die bruidskat onvolledig. Wanneer die vrou die verlore muntstuk vind, is haar bruidskat weer volledig. Dink aan die Herder se vreugde oor die enkele verlore skaap wat gevind is. Die Vader wat bly is oor sy verlore seun, asook die skat in die saailand, is almal gelykenisse wat handel oor God se vreugde as daar genesing en redding kom vir ’n mensehart.

Die Fariseërs gooi uit. Maar Jesus vind!

Ons kry Fariseërs binne en buite die kerk. Dit is mense wat loop en veroordeel, skinder, fout vind en hulself beter ag as ander. Hulle wil mense uitsluit uit die lewe.

Die volgende moderne gelykenis deur ’n anonieme bron het ek iewers gelees. Die leermeester vra vir sy leerders: “Wanneer weet jy dit is dag en die nag is verby?” Die een leerder antwoord, dat wanneer jy ’n skaaphond kan uitken van die skape is dit dag. Die leermeester sê dat hy mooi probeer het, maar hulle moet dieper soek vir die antwoord. Die tweede leerder antwoord dat as jy ’n palmboom en sipresboom van mekaar kan uitken, is dit dag. Die leermeester sê hulle moet nog dieper soek vir die antwoord.

Hulle moet dit op spirituele vlak soek. Al die leerders het vorendag gekom met baie bespiegelinge. Uiteindelik antwoord die leermeester: “Wanneer ek in die oë van my medemens kyk en daarin my broer en suster as my naaste herken, het dit dag geword in my lewe!”

Vreugde wil altyd insluit en byvoeg. Jaloesie wil altyd uitsluit. Jaloesie is naywerig en gun nie die son oor ’n ander se kop nie. Daarom praat ons van die Evangelie as die Blye Tyding wat mense red, genees en insluit in God se genadeplan. Die duiwel is jaloers op God se goedheid en daarom is hy altyd besig om mense uit te sluit.

 Die verhaal van die blindgebore man is sonder vreugde, omdat mense nie die hart van God verstaan nie. Mag jy ’n mens wees wat kan bly wees oor ’n ander se sukses, voorspoed en geluk. Mag jy ’n slag jouself miskyk en sommer net bly wees wanneer iemand uitstyg in die lewe. Wanneer jy oor ander mense begin bly word en hulle vreugdes  jou vreugdes maak, ontvang jy ’n vreemde geluk. Geluk wat uit die hemel aangesteek word.

AMEN

(Ds. Paul is leraar van die NG Kerke Adelaide en Fort Beaufort.)

SKRIFLESING: Johannes 2: 1 – 12

Die humoris Erma Bombeck vertel van die dag toe sy in die kerk amper gehuil het. Sy het dié Sondag in die kerk gesit en net voor haar het ’n vriendelike kind gesit wat vir almal rondom hom geglimlag het .

Hy was nie stout nie – hy het nie geskop met sy voetjies, of gesangeboeke opgeskeur of geluide gemaak, of gesigte getrek nie. Al wat hy gedoen het, was om vir almal te glimlag. Na ’n ruk het sy ma hom omgepluk en gefluister, sodat almal rondom hulle dit kon hoor: “ Hou op met glimlag. Jy is in die kerk.” Sy het hom ’n hou gegee en die trane het van sy wange afgeloop. Sy sê toe: “Dis beter.” Toe gaan die moeder voort met haar gebede. Bombeck vertel hoe sy graag die betraande kind teen haar wou vasdruk en vertel van die vriendelike glimlaggende God en van die vreugde wat Hy gebring het. Sy wou hom vertel dat vriendelikheid ’n gawe van die Gees is. Sy vra toe die vraag: “As die kind nie eers in die kerk kan glimlag nie, waar anders sal die kind kan glimlag in hierdie harde en wrede wêreld?” ⁽¹⁾ Johan Cilliers: Het God ’n handvatsel ? (2003)

Die Here Jesus Christus het gekom om vreugde te bring. Sy eerste wonderteken was toe Hy water in wyn verander het op die bruilof te Kana. In die antieke tyd het die lengte van huweliksfeeste gewissel. Dit het oor dae plaasgevind. As die wyn opraak, het dit beteken die bruilof is nou verby en almal moes huis toe gaan. Met die bruilofsfees in Kana was die opraak van die wyn ’n groot verleentheid – die vreugde moet nou kortgeknip word. Dan verander die Here Jesus die verleentheid in ’n geleentheid: Hy bring nuwe vreugde in die bruilofsfees. Hy laat die bruilofsfees voortgaan. Inteendeel, die vreugde is groter, want die wyn is beter! Juis daarom wil Jesus die “alledaagse” soos water verander in iets beters. Natuurlik is die wonderverhaal ook ’n vooruit-verkondiging van Jesus Christus se tweede koms (die groot bruilofsfees waarvan Openbaring praat).

Wat kan ons leer uit hierdie eerste wonderteken wat Jesus verrig het? Dit bring ons by die drie teologiese invalshoeke.

Die eerste invalshoek is dat die waterkanne wat daar gestaan het, gebruik is vir die reinigingswette van die Jode. Daar was ’n magdom wette wat van toepassing was op reiniging. Een daarvan was onder andere dat jou voete gewas moes word wanneer jy gaan aanlê om te eet. Die wette was verpligtend vir ’n goeie Jood om godsdienstig rein te wees.

Die groot hoeveelheid water wat beskikbaar was, getuig van hoe swaar en beperkend die Joodse wette was op die Jode. Wanneer Jesus nou die water in wyn verander, kom maak Hy ’n einde aan die beperkende Joodse wette. Die water verander in wyn. ’n Wettiese godsdiens verander in ’n godsdiens van genade. Nie meer deur die nakoming van wette sal jy gered word nie. Nee, jy sal nou gered word deur die genade van die Here Jesus. Soos water in wyn verander, word wette verander in genade. Daarom is een van die genade-tekens van die Nagmaal ook die wyn. En Jesus se genade word in oormaat gegee. Jy kan sê dit word in tonnemaat gegee. Dit word oorvloedig gegee.

Die tweede invalshoek is dat die nuwe beter is as die oue. Die seremoniemeester was so onkant gevang deur die kwaliteit van die nuwe wyn dat hy vir die bruidegom gesê het (in vers 10): “’n Mens sit eers die goeie wyn voor, en eers wanneer hulle begin dronk word, dié van swakker gehalte; maar jy het die goeie wyn tot nou teruggehou.” Die nuwe wyn is beter as die ou wyn. Die nuwe bedeling van genade is beter as die ou bedeling van wette. Die Nuwe Testament is beter as die Ou Testament.  Die Here Jesus het ’n nuwe kwaliteit van lewe kom stel. Jesus het gekom sodat ons lewe kan hê en dan lewenskwaliteit in oorvloed, volgens Johannes 10.

Die derde invalshoek is dat Jesus die blydskap kom verleng en verdiep. Wanneer die wyn by ’n Bybelse huwelik opraak, was dit ook vir die gaste ’n teken dat die huwelik nou verby is en dat hulle moes huis toe gaan. Om ’n onbekende rede het die wyn opgeraak by die huwelik in Kana.

Dorpies is stapsgewys ver van mekaar. Nuus versprei vinnig. Dit is vir die bruidegom ’n groot verleentheid dat die wyn op sy groot dag opgeraak het. Dit was ’n skande vir hom en sy familie. So voortydig moet die vreugde ophou. Dan kom verander die Here Jesus die water in wyn. Die bruilof kan aangaan. Die vreugde kan voortgaan. So het die Here Jesus ook gekom, sodat die verlossingsvreugde kan voortgaan. Die verlossing wat die Here gebring het, is vreugde vir ons. Jesus het deernis met die situasie van die bruidegom. Hy wil die bruidegom uit sy verleentheid verlos en daarom verander Hy die water in wyn. Jesus bring herstel van vreugde. Nou kan die bruilofsfees voortgaan. Jesus het letterlik ’n skande in ’n seën verander.

Baie gelowiges wil vandag, sonder die kerk en onafhanklik, hulle geloof leef. Maar wyn is nie gemaak om alleen te drink nie. (So ontstaan alkoholisme maklik.) Wyn is gemaak om saam met ander te drink. Geloof word nie alleen gevier nie. Geloof word saam met ander gevier, rondom die nuwe wyn wat die Here Jesus gegee het.

Die punt is egter dat Christus Jesus gekom het om vreugde en blydskap en dankbaarheid in oorvloed te bring. En God wil hê ons moet deel daarin hê.

Daarom is godsdiens en die lewe nie ’n klomp strak gesigte soos in die verlede toe mense nie geglimlag het op foto’s nie. Vyftig jaar gelede was dit ’n “sonde” om te glimlag op ’n foto of selfs nog erger, in die kerk.

Deesdae hou ons van natuurlike foto’s met lewensaksie. “Freezing moments” wat vertel van menslike emosie. Emosies het deel geword van briljante fotografie. Vandag is aksie-foto’s van mense wat natuurlike emosies soos lag, huil, hartseer, skok en ander emosies vertoon uiters gewild, want dit is eg en menslik. Dit is eerlike foto’s van menslike emosie.

Jesus het water in wyn verander. Ons kan bly wees dat die eerste wonderteken wyn uit water was. Jesus het gekom om vreugde en blydskap te bring. Sonder vreugde kan niemand sinvol leef nie. Jesus het deur die wyn gemeenskap tussen mense geskep. Sonder sinvolle gemeenskap met ander mense, sal ons alleen in die woestyn van alleenheid ronddwaal. Wyn bring geselskap, vreugde en blydskap.

Daarom is blydskap, dankbaarheid en vreugde iets wat aangeleer word. Dit kom nie vanself nie. Dit is ’n gawe van die Gees. Sommige mense het die dapperheid om selfs in die moeilikste omstandighede hul dankbaarheid vir die lewe en hul innerlike lewensvreugde te lééf.

Dink aan Job, hy het in sy voorspoed en in sy teenspoed die Here altyd gedien en aanbid. Hy het lewensvreugde en vrede beleef ook toe hy niks gehad het nie. Al is hy gespot, het hy aan die Here vasgehou. Hy het nie in teenspoed sy rug op die Here gedraai nie. Hy het die Here gedien, ongeag voorspoed of teenspoed. Hy het kinderlik aan die Here vasgehou met ’n opregte geloof.

Victor Frankl vertel in sy boek “Search for Meaning” hoe hy in die Duitse konsentrasiekamp van Auscwitz vreugde gevind het in ’n enkele veldblom wat uit die digte sneeu uitgebeur het na die sonlig. Of van sy vreugde tydens koue winteraande as dit sy beurt was om die donkie deur die nag te stook vir warm water vir die Duitse soldate die volgende oggend. Hoe hy mielies gesteel het en dit oor die kole gaargemaak het en in ’n bondeltjie voor die vuur gelê het en die saligheid van die enkele ure van die nag geniet het, voor die wreedheid van die volgende dag weer aanbreek.

Hoe skaarser iets word, hoe meer waardeer jy dit! Dalk het ons te veel, om werklik die klein goedjies van die lewe te waardeer.

Selfbejammering is van die duiwel. Dit is ons menslike natuur om ons te vergelyk met wat ander het en ons nie het nie. Ons koop dikwels goed om ander mense te beïndruk, eerder as om iets te koop wat ons werklik nodig het.

Ons kan onsself maklik jammer kry en dan leef met ’n “slagoffermentaliteit”: die wêreld en ander en selfs God skuld ons iets. So word ons die patetiese klakouse wat gedurig aan ons eie behoeftes dink. In die post-apartheid era kan die verskillende bevolkingsgroepe van ons land, bruin, wit en swart maklik leef met die slagoffermentaliteit van “êrens is ek benadeel”. Of apartheid, of regstellende aksie kan die fort word waarin ons uit selfbejammering ons wonde lek. Wie uit selfbejammering leef, sal nooit ’n leier kan word wat die “maatskappy” kan verander nie.  

Eers wanneer jy jouself uit die ellende kan lig en kan opstaan, kan jy ander inspireer tot verandering en ’n nuwe  vreugde en dankbaarheid vir die lewe.

Vreugde en dankbaarheid is ’n KEUSE. Dit is nie ’n toestand in positiewe tye nie. Dit is ’n KEUSE, selfs in die moeilikste lewensomstandighede.   AMEN

  (Ds. Paul Odendaal is leraar van die NG Kerke Adelaide en Fort Beaufort)

SKRIFLESING: Hebreërs 12: 18 – 29

Volharding is ’n geestelike deug. Dit is nie maar net ’n saak van begin en los nie. Dit vra moed en deursettingsvermoë om aan te hou. Daarom gebruik die Hebreërskrywer die beeld van die marathon, want dit vra uithouvermoë.

As ’n mens die stad Rome wil sien vanuit die koepel van die St. Peters, moet jy al die trappe na die koepel klim. As jy net halfpad geklim het, is dit so goed jy het niks geklim nie. Die laaste trappie is net so belangrik soos die eerste. Eers as jy die volle stel trappe geklim het, ook die laastes, kom jy by die koepel uit en dan kan jy die hele stad Rome voor jou sien, met ’n asemrowende uitsig.

Die doel van die Hebreërskrywer is om gelowiges wat reeds glo, te help om hul geloof te behou en dit inderdaad te versterk. Baie dinge kan maak dat ’n mens moeg en afgemat raak in jou geloofslewe. Dan kan ’n mens maklik terug verlang na die eerste dinge. Die volk Israel het op hul geloofsreis van 40 jaar deur die woestyn dikwels terug verlang na die vleispotte en sekerhede van Egipte. Hulle het terug verlang na die sekerhede van slawerny. Hulle sou eerder slawe wou wees as om vry te wees in ’n woestyn vol onsekerhede, agter geloofsgoedere aan wat nie met die oog gesien kan word nie. Hulle het as’t ware verlang na die eerste dinge.

Dikwels verlang mense ook terug na die verlede, die ou Suid-Afrika met al sy sekerhede en sekuriteite. Maar in die proses vergeet ons van al die onreg waarop die ou stelsel gebou was. Ons wil as’t ware terugkeer na die slawerny van apartheid, omdat ons die beter en meer regverdige tye miskyk.

Hebreër 12: 18 – 29 gaan oor twee tye: Die Sinaï-tye en Sionstye. Die berg Sinaï staan vir die vorige bedeling en Sionsberg staan vir ’n nuwe bedeling. Daarom staan die twee berge as metafore teenoor mekaar. Elke berg verteenwoordig ’n tydperk en ’n bepaalde teologie. Die een staan vir die oue en die ander vir die nuwe.

Die berg Sinaï staan vir skeiding. God en sy volk Israel was geskei. Slegs Moses kon die berg bestyg om die Wet te ontvang. Verder was die berg heeltemal verbode vir enige mens of dier. Niks mag aan die berg raak nie. Daarom word sewe beelde gebruik om die ontoeganklikheid van die berg te beskryf, naamlik vuur, swart wolke, duisternis, stormwind, harde geluide en geklank van woorde.

Moses self het gesidder van vrees. God was vêr. God was verhewe op die Sinaï-berg, geskei van sy volk. Daarom staan die Sinaï-berg vir die Wet. Die Sinaï-berg is in Egipte (om op pad te wees) en die Sionsberg staan in Jerusalem, die heilige land (om te arriveer in God se beloftes).

Die Sionsberg daarom, beteken die berg waar God naby aan mense gekom het. Dit was die berg waar Abraham sy seun Isak moes offer.

Die Here het toe betyds voorsien deur ‘n skaapram wat vasgemaak was aan ’n bos. Daarom is die Sionsberg tradisioneel die berg waar die Messias Hom sou openbaar volgens tradisie in Psalm 2:6. Dit lees: “Ek self het my koning gesalf op Sion, my heilige berg.”

Sionsberg beteken God bly tussen Sy mense en dit wys heen na die menswording van Jesus Christus. God het in Christus Jesus baie naby aan die mens gekom.

Daarom beteken Sion – vir die genade.

Weereens word sewe beelde gebruik in die teks om die heerlikheid van die Sionsberg te besing.

Vanaf die Sionsberg kan jy die Sionstad, Jerusalem duidelik sien. Sionstad is die stad waar God bly en dit versinnebeeld die nuwe Jerusalem wat kom. Jerusalem skyn inderdaad werklik goudkleurig in die laatmiddagson.

Sinaï-berg beteken God is vêr, terwyl Sionsberg beteken die Here het naby gekom. Ons mag die Sionstad – die nuwe Jerusalem – nader  sonder om te vrees, want Jesus het die pad oopgemaak vir my. Wanneer ek sterf, is ek in die stad.

Ons kan maklik laks word in die geloof, ons geloofsvisie verloor en ons geloofswaardes prysgee. Daarom word van ons wat op die Sionsberg woon, baie meer gevra as hulle wat op Sinaï-berg leef. Ons het die verlossing gesien. Juis daarom moet ons tot die einde volhard. Daarom moedig die Hebreërskrywer ons aan om nie langs die pad die pad byster te raak nie. Die meeste ongelukke gebeur tien kilometer van jou bestemming af. Mense raak ontspanne en hulle begin aan die tuiskoms dink en verslap hul inspanning. Net so moet ons nie op die geloofspad in ons geloofsinspanning verslap nie.

So baie gelowiges verloor hulle geloof of word slap in hulle geloof. Hulle sak uit op die geloofspad. Die doel van die boek Hebreërs is juis om die gelowiges aan te moedig om te volhard in hulle geloofslewe, tot die einde van hulle lewe. Daar wag die Sionstad vir ons.

Die Hebreërskrywer stel die Sionservaring oor die Sinaï-ervaring. Die genade-ervaring is groter as die wet-ervaring. Meer as dertien keer word die Griekse woord kreiton gebruik, wat beteken dit is “beter”. Dit is beter om die nuwe as die oue aan te hang. Dit is beter om in Christus te wees as in die sonde. Dit gaan nou beter met julle : op pad na die beloofde land / op pad na die beloofde stad. Julle omstandighede is beter. Julle toekoms is beter. Julle stad is beter. Julle fondament is beter. Julle toegang is beter.

Die Hebreërskrywer sê met Sinaï het die aarde geskud, maar met die Sionsberg sal die hemel en aarde skud. Daarom moet ons nie die genade verwerp nie.

Christopher Columbus (31 Oktober 1451 – 20 Mei 1506) was die ontdekkingsreisiger wat die Amerikas aan ons bekendgestel het.

Met sy drie skepe, die Pinta, die Nina en die Santa Maria het hy die Bahamas ontdek en later ook die Amerikaanse vasteland, waar hy die Indiane ontmoet het. Hierdie ontdekkingsreise van  Columbus het baie geloof, moed en volharding gevra in ’n Katolieke tradisie waar daar nog geglo is die wêreld is plat. Ten spyte van moeilike omstandighede, siektes en sterftes op die skepe, asook bemanningslede wat wou muit, het Columbus het net elke oggend gesê: “Weswaarts sal ons trek. Gister het ons weswaarts getrek, vandag trek ons ook weswaarts, weswaarts is die rigting …” Sy volharding het hom gebring by die Amerikas. Hy het die nuwe wêreld ontdek en na ons gebring. (Let op: ’n Ander weergawe veronderstel dat die Vikings die Amerikaanse vasteland ontdek het.)

In ’n modernistiese wêreld waar die klem net lê op die sienlike wêreld, word die geloofsmoed van Columbus ook van ons gevra om “God se nuwe wêreld” te ontmoet. Elke dag moet ons ook gelowig verklaar dat ons hemelwaarts trek, ja hemelwaarts. Daarom praat Hebreërs van die beloofde vaderland waarheen ons trek. Hierdie op pad- wees na die onsienlike maak ons die objek van bespotting soos Noag tydens die bou van die ark, asook die vroeë Christene in ’n Grieks-oorheersende wêreld waar die sienlike gode uitgestal was op elke markplein.

Die Hebreërskrywer wil ons geloofsoog verskerp, om met die oë van ’n arend dit te sien wat ander mense nie kan sien nie.

Geloofsvolharding is iets waarvoor ons elke dag moet bid. Elke dag moet ons die werke van God soek in die dinge rondom ons. Somtyds sal ons God vind in grootse gebeure of ervarings. Ander tye sal ons Hom vind in klein gebeure of ervarings. Die onsienlike God is altyd sienlik in die alledaagse gebeure rondom ons. Daarom moet ons bid vir geloofsoë wat helder kan sien.

Somtyds sien ons God eers agterna:

Iemand wou eenmaal graag die Big Wheel in London besoek. Hy was op die plek, maar het dit nie gesien nie, want hy was haastig en die paaie was baie besig. Later toe hy sy foto’s ontwikkel, sien hy die Big Wheel duidelik in die agtergrond van een van sy foto’s. So werk dit met geloof ook. Ons sien dikwels eers agterna God baie duidelik in ons lewe. In die krisis sien ons Hom nie raak nie, maar na die krisis sien ons hoe wonderbaarlik Hy in ons lewe gewerk het.

Moenie dink dat jy altyd reg sien nie! Geloof is om te leer “om te sien.” Om met geloof te sien, vra oefening. Mag die Here vir ons elke dag nuwe oë gee, om nuut te sien en te volhard. Voorwaarts Christenstryders!             AMEN

(Ds. Paul Odendaal is leraar van die NG Kerke Adelaide en Fort Beaufort.)