SKRIFLESING: Genesis 17:7,  Jesaja 54:10,   2 Tim 2:13 en Mat 5:37

Waarom is ons land in chaos? Waarom is so baie huwelike en gesinne in ’n krisis? Waarom gaan dit so benard in die samelewing? Die antwoord is eenvoudig: Mense is lief om hulle beloftes te verbreek.

U sien,  u toekoms en die toekoms van u huwelik, die toekoms van u gesin, die toekoms van die samelewing en van hierdie land hang van beloftes af. Waar beloftes nagekom word, gaan dit goed. Waar beloftes gebreek word, tree daar chaos in.

Die vorige president van die land, Jacob Zuma, belowe in sy ampseed om die belange van sy land te beskerm. Dan bou hy vir homself ’n Nkandla en klim in die bed saam met die Guptas. Die huidige president van die land belowe mooi dinge vir die boere, maar draai sy woorde verlede week om, deur te sê dat die grondonteiening in Zimbabwe ’n goeie ding was. Ministers belowe in hulle ampsbeloftes om hulle departemente te bevorder, dan vlieg hulle besigheidsklas die wêreld vol en bly in die beste en duurste hotelle in die wêreld en “eet” hulle departemente se geld op. Studente onderteken ’n gedragskode wanneer hulle toegelaat word tot die Universiteit. Dan brand hulle Universiteitsgeboue af, en skep anargie en chaos. Dit kos weer vir die Universiteite miljoene rande om sekuriteit op te skerp. Daar bestaan nie iets soos studente-trots nie.

Daar is ’n spreekwoord wat sê: “Mag korrupteer en absolute mag korrupteer absoluut.” Dit is ook so waar van ons land se geskiedenis. Richard Foster het gesê die drie hoof-afgode van ons tyd is seks, mag en geld. Dit beheer die hele samelewing.

Munisipaliteite belowe met die verkiesing ’n beter lewe vir al hulle kiesers. In plaas van dat die geld gaan vir infrastruktuur, word die soustrein net al hoe langer en dikker. As jy onbevoeg is, dan word ’n konsultant vir jou aangestel. Maatskappye belowe die beste waarborge en na-verkope diens. As jy dit nodig kry, is daar ’n klomp verskonings. Polisiemanne belowe om die samelewing te beskerm en dan word sommiges te dikwels self verbind met ondergrondse bedrywighede. Werknemers belowe om hulle beste werk te gee vir die werknemers, maar dit duur net ’n kort rukkie. Hoe sê die spreekwoord: “Nuwe besems vee skoon.” Werkgewers belowe die son en maan vir nuwe werknemers, om net later hulle werknemers te laat krepeer in ellende. Verkeerspolisiemanne belowe om die gemeenskap te dien, maar dikwels vind korrupsie onder hul geledere plaas; soos ook al hier op Adelaide gebeur het, ’n paar jare gelede, toe die verkeersgebou afgebrand is om bewysstukke te vernietig, voor die Valke die volgende oggend sou toesak.

Die Bybel wys vir ons die pyn en gevolge van gebroke beloftes. Jy kan maar die Bybel deurblaai. Omtrent op elke bladsy van die Bybel lees ons hoedat karakters in die Bybel God verlaat het, ontrou geword het en hulle beloftes vergeet het. Hulle lewe het soos glasskerwe seer en bloed veroorsaak, wat met erge menslike pyn gepaard gegaan het.

Egpare belowe trou aan mekaar, om net later egbreuk te pleeg en ander weivelde te soek. Of egpare skei, sonder om die spreekwoordelike sewe sakke sout saam op te eet.

Ouers lê doopbeloftes af, sonder om bekommerd te wees oor hulle kinders se geestelike heil. Die kinders word nie gereeld kerk toe geneem nie en die kategese word verwaarloos. Jongmense belowe met die openbare bevestiging van geloof dat hulle getroue lidmate sal wees van die kerk. So baie sien daarna selde die binnekant van ’n kerk. Wanneer ek moet help in die kerk, is ek dikwels vol verskonings of klagtes. Predikante kan dikwels hulle ampseed verwaarloos en nie optree as goeie herders vir hulle gemeente nie of begin afwyk van die belydenis van die kerk en enorme skade in die kerk aanrig. Ouderlinge en diakens kan hulle ampsbeloftes verwaarloos en van hulle beloftes van diensvaardigheid vergeet wat hulle voor die kansel afgelê het.

Die liturgiese ruimte is dikwels die plek waar die meeste beloftes van mense nooit waar word nie. Dit sluit in huweliksbeloftes, doopbeloftes, lidmaatbeloftes, ampsbeloftes en so kan ons aangaan.

Maar in die liturgiese ruimte staan ook die doopvont, wat die vaste teken en sekerheid van God simboliseer. Al word ons ontrou, God word nooit ontrou nie. God hou by Sy belofte van geslag tot geslag. God is nooit ’n beloftebreker nie. Maar dit herinner ons ook daaraan dat, selfs al breek mense hulle beloftes, God altyd getrou bly aan Sy beloftes. In 2 Timoteus 2:13 staan die volgende:  “As ons ontrou is, Hy bly getrou, want Hy kan Homself nie verloën nie.”

Ons wêreld val uitmekaar, omdat ons woord nie meer ons eer is nie. Ons is beloftebrekers. Daarom moet ons versigtig wees wat ons belowe, en bo alles leer om ons woord te hou – soos Jesus sê: “Laat julle ja ja wees en julle nee nee” (Matteus 5:37).

God is egter so gans anders. Wanneer God ’n belofte maak, is Hy ook die waarmaker van Sy beloftes. Hy het vir Abraham uit Ur van die Galdeërs geroep en belowe om vir hom ’n groot nageslag te gee. Op ’n onmoontlike ouderdom kry Abraham en Sarah ’n kindjie, Isak. Die seuntjie moes amper geoffer word, maar God het betyds ’n slagding voorsien. In Egipte het Abraham se nageslag so gegroei dat die Farao bang geword het, en begin het om die Israeliete te vervolg en die lewe vir hulle moeilik te maak.

Die teken van die verbond in die Ou Testament was die besnydenis. Dit was ’n teken dat die nageslag van Abraham ingesluit was, en is, in God se ewige verbond van liefde en versorging.

Die Here voorsien vir Moses en verskyn aan Moses, deur Homself voor te stel as Jahweh.

Hierdie vier-letter-konsonante woord beteken: Ek is wat ek is. “My Ja is my Ja, my beloftes kom Ek altyd na.” Die Here hou by sy belofte en red sy volk uit Egipte en lei hulle 40 jaar lank deur die woestyn op pad na die beloofde land. In elke beproewing, nood of tekortkoming het die Here voorsien. Hy belowe ’n Messias. Die Messias word geopenbaar in die persoon van Jesus Christus.

In Christus word ons almal kinders van Abraham.  So het God sy beloftes waar gemaak vir die hele wêreld. In ons doop (wat die besnydenis as verbondsteken vervang) word die belofte gemaak dat God altyd by ons sal wees en ’n Vader vir ons sal wees.

In Hom, die Christus, vind ons die totale en genoegsame verlossing. In ons elkeen se persoonlike lewe kan ons ook getuig van die vele kere wat God ons help in nood en ons daaglikse Vader is. Daarom is God die beste antwoord op ons lewe, want Hy hou Sy beloftes. Hoe anders sou die wêreld nie wees as ons iets van God se getrouheid in beloftes, ook in ons eie lewe sou waarmaak nie.

Met elke belofte wat ek nakom, maak ek die chaos in die samelewing minder. Met elke belofte wat ek verbreek, maak ek die chaos, die pyn en die hartseer in die samelewing groter.

Dank God dat Hy Sy beloftes hou. Dit beteken redding, die nuwe lewe en die ewige lewe vir my. Uit my doop kan ek vreugdevol lewe, want sien, God het belowe dat Hy my sal vashou en nooit sal los nie. Aan hierdie beloftes hang ek met my hele lewe.

Kom ons neem ons beloftes ook ernstig op en beskou dit as heilig. Dan sal iets van die nuwe hemel en die nuwe aarde nou alreeds begin sigbaar word in ons lewe.

Waar beloftes waargemaak word, vind daar eers werklike lewe en liefde plaas.

(Ds. Paul Odendaal is leraar van die NG Kerke Adelaide en Fort Beaufort)

 ERKENNING: Sekere foto’s is deur KI (Kunsmatige Intelligensie) geskep.

SKRIFLESING:  Gen. 37: 21 – 36

Mense bou nie sommer monumente vir hul vyand of van ’n pes nie. Tog is die storie waar. Daar is in 1919 ’n monument opgerig vir ’n gogga in die dorp Enterprise, Coffee Country, Alabama. Die storie begin so.

Die “Boll weevil” (Anthonomus grandis) is oorspronklik van Mexiko, maar het in die 1890’s sy eerste verskyning in Amerika gemaak. Teen 1910 het dit begin om die katoenlande van Alabama te besmet en die oeste is afgevreet deur die goggas. Die pes het in enkele jare so ’n afmeting aangeneem dat dit onmoontlik was om langer met katoen te boer. Daar was ook ’n wêreldwye resessie en die Eerste-Wêreldoorlog het nadergekruip. Die katoenboere van Alabama was op hul knieë. Waarheen nou? Iemand het toe begin om grondboontjies te plant. Dit het gewerk. Meer boere het geplant en dit het gewerk. Binne ’n kort tydjie het grondboontjies die katoenlande ingeneem. Die mooi van die storie is dat die grondboontjies ’n baie groter winsgrens ingebring het as die katoen. In so ’n mate dat mense begin ryk word het uit  grondboontjies en grondboontjie-baronne geword het. Oud-President Jimmy Carter is ’n voorbeeld van so ’n grondboontjieboer. Die hele Alabama se aangesig het verander. Van ’n arm staat het Alabama verander in ’n welgestelde staat in die VSA.

En dit het alles begin met ’n gogga! Die mense van Alabama was so dankbaar vir die klein pes van ’n gogga, dat hulle vir hom ’n monument opgerig het in die dorp Enterprise in Alabama in 1919. Die gogga word deur ’n vrou in die lug gehou as teken van die welvaart wat die klein pes gebring het. Dit het inderdaad ekonomiese vryheid gebring vir tienduisende mense. Die onderskrif op die monument is as volg:

“In profound appreciation of the Boll Weevil and what it has done as the herald of prosperity this monument was erected by the citizens of Enterprise, Coffee County, Alabama.”

In ons elkeen se lewe is daar ook “goggas”, klein peste wat ons lewensvreugde steel en die sin in ons lewe bedreig. Teenspoed tref ons elkeen op ’n manier en dit lyk of ons hele lewe in duie stort. Soms word ons getroef met lewensbedreigende situasies. Die Heidelbergse Kategismus, wat bekend is in die Gereformeerde kerklike tradisie, bely egter so pragtig in Sondag 1, dat God alles, maar alles – die goeie en die slegte – laat meewerk tot ons beswil. Ja, dat God die kwade verander in die goeie. Die slegste wat my kan oorkom, kan God gebruik tot my uiterste beswil.

Onmiddellik dink ’n mens aan Josef in die Bybel. Sy pa het twaalf seuns gehad by vier vroue naamlik Lea, Ragel, Bilha en Silpa. Josef was die jongste. Josef was die eerste seun by Ragel, vir wie Jakob die liefste gehad het. Daarom het hy vir Josef sigbaar voorgetrek. Hy het vir hom ’n veelkleurige kleed gegee, waarop sy broers jaloers was, omdat hy spesiaal behandel is. Wat het Josef nie alles oorgekom nie! Sy broers wou hom doodmaak, en het hom in ’n put gegooi en toe later as ’n slaaf verkoop aan Potifar, wat ’n belangrike man in Egipte was. Hy het vir Potifar goed gedien.

Potifar se vrou het egter ’n seksuele begeerte gehad na Josef. Josef wou nie val vir die versoeking nie en het gevlug, maar is toe vals beskuldig deur Potifar se vrou, sou hy haar seksueel aangerand het.  Potifar  was woedend en Josef het onskuldig in die tronk beland. In die tronk het hy die bakker en die skinker van die paleis se drome uitgelê. Die bakker is toe tereggestel, soos Josef die droom uitgelê het, maar die skinker is weer aangestel aan die koninklike hof, soos Josef sy droom uitgelê het. Maar toe vergeet die skinker van Josef in die tronk. Eers toe Farao ook snaakse drome kry, onthou die skinker van Josef in die tronk en vertel vir Farao daarvan. Josef het voorspel dat daar sewe vet, voorspoedige jare gaan wees en daarna sewe jaar van erge misoeste, droogte en uiteindelik hongersnood. Josef is aangestel aan die regterhand van die Farao, om die destydse bekende wêreld van ’n sewejarige droogte te red. Baie later het sy pa en sy broers  kom hulp soek by hom en hy red die nageslag van Abraham, waaruit die Christus gebore sou word om as die Seun van God die wêreld van hul sonde te red.

Hoe mooi stel Josef dit nie in Gen 49: 20 nie: “Julle wou my kwaad aandoen, maar God wou daarmee goed doen: Hy het gesorg dat ’n groot volk nou in die lewe gebly het.”

Miskien moet ons meer dankbaar wees vir die goggas en die peste en die teenspoed wat ons tref. Dikwels word dit ons voorspoed! Dit leer ons om uit ons gemaksones te dink en nuwe moontlikhede van groei te ontdek. In moeilike tye word ons gedwing om te besin oor ons lewe en dit dwing ons om nuwe deure vir die toekoms oop te sluit.

Dink aan al die wedervaringe waardeur Naomi en Rut gegaan het. Naomi het deur ’n erge droogte gegaan en daar in Moab het haar man en albei haar seuns gesterf. Met ’n ompad beland Naomi en haar skoondogter Rut weer in Bethlehem en toe het die storie weer so goed verloop dat Rut met haar losser Boas getrou het. Nou was Naomi op haar oudag versorg. Uit die huwelik van Boas en Rut is Obed gebore, wat een van die voorsate was in die geslagsregister van onse Here Jesus Christus.

Daar is ’n bekende spreekwoord wat lui: “Die Here maak die kromste lyne reguit – en soms lei Hy jou juis deur die draai,” en in Engels “The Lord makes the crooked lines straight – and sometimes He leads you right through the bend”.

Wanneer jy by die wanhoopsput van jou lewe sit, wanneer die lewe vir jou ’n kinkel in die kabel gee, wanneer jy deur die goggas van die lewe getreiter word, wanneer jy droogte in jou lewe ervaar, gebruik God juis daardie wanhoopsmomente om vir jou ’n beter toekoms te skenk.

Luister wat bely die Heidelbergse Kategismus:

Vraag 1: Wat is jou enigste troos in lewe en in sterwe?

Antwoord: Dat ek met liggaam en siel in lewe en in sterwe  nie aan myself  nie, maar aan my getroue Verlosser, Jesus Christus behoort. Hy het met Sy kosbare bloed ten volle vir al my sondes betaal en my uit alle heerskappy van die duiwel verlos. Hy bewaar  my op so ’n wyse dat sonder die wil van my hemelse Vader, geen haar van my kop kan val nie. Alles moet inderdaad tot my saligheid dien. Daarom verseker Hy my ook deur sy Heilige Gees van die ewige lewe en maak Hy my van harte gewillig en bereid om voortaan vir Hom te lewe.

Met ander woorde die goeie goed, maar ook die slegte goggas, die wanhoopsput of die kinkel in die kabel,  ALLES dien tot my wel wese. Al gebeur daar baie dinge in ons lewe wat nie die wil van God is nie, gebeur dit nooit sonder God se alwetendheid nie.  Omdat God daarvan weet, kan hy die kinkel weer reguit trek en dit tot my beswil laat dien.

Daar was die groot brand in Londen in 1666, wat groot dele van Londen in as en puin gelaat het. Duisende mense het hulle houthuise en geboue verloor. Op daardie stadium het hulle gedink hulle sal die stad nooit kan herstel nie.

Maar uit die as het nuwe hoop gekom. Die ou stad, eers gebou van hout, is toe herbou met klippe, stene,  breër strate en goeie straatbeplanning. Selfs die bekende St. Paul’s Cathedral, wat vernietig is, is herbou en staan vandag as ’n simbool van hoop en vasberadenheid. Wat eers ’n tragedie was, het gelei tot vernuwing, beter beplanning en ’n sterker stad.

Daarom staan daar in Romeine 8: 28 geskryf: “Ons weet dat God alles ten goede laat meewerk vir dié wat Hom liefhet.”

Die Here kan ’n gogga gebruik. Die Here kan ’n kinkel in die kabel van jou lewe gebruik. Die Here kan jou lewe by die wanhoopsput van die lewe omkeer. Hy kan wat  nou krom is in jou lewe weer reguit maak. “Die Here maak jou pad reguit” herinner sterk aan Spreuke 3:6: “Ken Hom in al jou weë, dan sal Hy jou paaie gelykmaak.”

Die Here kan deur ’n gogga werk. ’n Kinkel in jou lewe kan deur die Here ontrafel word. Amen

(Ds. Paul Odendaal is leraar van die NG Kerke Adelaide en Fort Beaufort)

ERKENNING: Sekere foto’s is deur KI (Kunsmatige Intelligensie) geskep of gerestoureer en ander kom uit historiese bronne.

SKRIFLESING: Filippense 2: 5 – 11

Die feestelike intog van Jesus op die rug van ’n donkie en die oopgooi van palmtakke en klere voor Jesus het plaasgevind ’n week voor die kruisiging. Die mense het met verwagting en vreugde die koms van Jesus in die vooruitsig gestel. Ongelukkig het hulle gedink dat Jesus vir hulle voorspoed gaan bring. Hulle het gedink Jesus ry Jerusalem binne om as koning en militêre aanvoerder die Romeinse bewind omvêr te gooi. Die Romeinse owerheid het die Jode verdruk en swaar belasting van hulle gehef. Hulle wou vrykom van die Romeinse oorheersing en weer ’n vrye Joodse staat wees. Toe dit later die week blyk dat Jesus nie vir hulle voorspoed gaan bring nie, het hulle voor Pilatus geskree: “Kruisig Hom! Kruisig Hom!” 

Die versoeking is altyd daar om Jesus te aanbid net vir die voordeel wat Hy bring. Ongelukkig is dit steeds waar van ’n groot deel van die Christendom. Mense volg Jesus vir die voordeel, maar is nie bereid om die kruis te dra nie. Jesus moet gesondheid gee, reën gee, probleme oplos, finansiële rykdom bring en nog ’n hele klomp ander goed vir my gee en doen. Ons noem dit voorspoedsteologie of welvaartsteologie. Hulle sê Christene is koningskinders en daarom moet hulle soos konings lewe. Siekte mag hulle nie tref nie. Hulle moet die beste motors ry, want God gee die beste vir sy kinders. God moet my grondgebied uitbrei. Godsdiens gaan net oor wat God my kan bied. Ja, ’n tipe wiegelied, om ons te sus, soos een predikant opgemerk het

As ons kyk na die definisie wat KI gee van welvaartsteologie word dit as volg aangehaal: “Voorspoedsteologie (dikwels ook genoem die prosperity gospel of health-and-wealth gospel) is ’n moderne teologiese beweging wat glo dat God se wil altyd is dat sy kinders gesond, ryk en suksesvol moet wees. Volgens hierdie siening is voorspoed (materieel en fisies) ’n teken van God se guns, en armoede of siekte word soms beskou as ’n gebrek aan geloof of gehoorsaamheid.”

Die Vader het nie Sy Seun gestuur om ons materieel ryk te maak nie. Hy het gekom om ons te verlos van die armoede waarin sonde ons gedompel het. Die welvaartsteologie gaan oor die eie EK wat gedien moet word. Daarteenoor staan die kruis-Evangelie, om die eie EK te kruisig en myself leeg te maak, sodat ek ander mense kan vol maak, deur my diensbaarheid. Ek moet nederig leer leef, net soos Jesus Christus Homself verneder het.

Jesus Christus self het ook niks besit nie. Hy het nie ’n huis, ’n beurs of ’n kussing besit nie. Ook het Hy nie ’n ryding besit nie. Hy moes ’n donkie leen om op Palmsondag Jerusalem binne te ry, op pad na sy kruisdood. Nooit het Jesus Christus beloof dat Hy ons finansieel ryk sal maak nie. Wie egter in Hom bly, sal Hy geestelik ryk maak, deur die werking van die Heilige Gees.

Maar voorspoed en welvaart bring twis, konflik en jaloesie. ’n Mens sien dit elke dag rondom jou. Dit verbreek die eensgesindheid tussen mense. Daarom het Jesus nie in die eerste plek gekom om vir ons welvaart of voorspoed te bring nie. Dan maak jy vir Jesus net ’n afgod wat jy rondskuif om jou eie belange te bevorder.

Jesus het nie gekom vir voorspoed nie, maar vir die kruis. Die “voorspoed-Evangelie” staan vir selfbelang. Die “kruis-Evangelie” staan vir selfopoffering.

Daarom roep Paulus ons in Filippense 2: 5 – 11 op  om dieselfde gesindheid te hê as Christus Jesus. Die King James-vertaling stel dit so mooi: Let this mind be in you, which was also in Christ.

Vers 7 beskryf dan Jesus se gesindheid. Hy het sy gestalte as God afgelê vir die gestalte van ’n slaaf. Die Griekse teks beskryf hierdie handeling as self-leegmaking of ontlediging. Die NIV sê  Jesus “made himself nothing” – en die King James-vertaling sê Jesus “made himself of no reputation”. Deur dié handeling het Jesus ook mensgelykvormig geword. Jesus het gelykvormig aan ’n slaaf en ’n mens geword.

In vers 8 word beskryf dat Jesus se selfvernedering, uit gehoorsaamheid, tot die dood toe bestaan het. Die manier waarop Jesus gesterf het, was teregstelling aan die kruis, die uiterste vorm van skande. Vir die eerste vier eeue was die kruis nie ’n Christelike simbool nie, want die kruis was ’n simbool van skande, waarmee die vroeë Christene hulle nie kon identifiseer nie.

In verse 9 en 10 word beskryf hoedat Jesus verhoog en verheerlik word, omdat Hy bereid was om die minste te wees en verneder te word.

 Ons skrifgedeelte  dien as antwoord op die innerlike verdeeldheid in die gemeente van Filippense. Dié gemeente, en ons almal, kort Christus se gesindheid (vers 5). Gemeentelede moet in nederigheid en selfontleding op mekaar ingestel wees, dan sal die eenheid en versoening gestalte kry in die gemeente en gemeenskap.

Ons leef in ’n wêreld wat voorspoed najaag ten alle koste, maar wat ook verwydering bring tussen mense, asook verontregting. Dit is interessant dat volgens die 2020 – 2022 statistieke van die inenting teen die Covid-19 virus, die rykste lande die verste gevorder het met inenting, in vergelyking met die armer lande. Party lande het al ’n voorraad inentings opgebou in koelkamers, sou hulle te veel hê, maar hulle het dit nie gedeel met die armer lande nie. Voorspoed kyk net na haarself.

Die wêreld word regeer deur ryk lande en geldmagnate. Geld laat die wêreld om sy as draai. Mense aanbid voorspoed. Hulle sal selfs godsdiens gebruik om hulle ryk te maak. As die pastoor eers ’n paar huise en baie duur voertuie en ’n straler-vliegtuig het en groot massas mense trek met sy of haar “goedvoel”-godsdiens, dan word dit ’n kultus wat mense insuig. Getalle blyk dan die status te wees van sukses. Later bepaal die kultus ook alles wat jy moet doen. Hulle weet alles van jou geldsake af en hulle besluit selfs ook met wie jy moet trou. 

Daar is die legende van Koning Midas. Koning Midas was jaloers op al die ander konings wat baie ryker as hy was. Eendag kom daar ’n feetjie na hom en vra wat sy wens is. Sy wens was natuurlik om ryker te wees as die ander konings. Die feetjie sê dit sou waar word. Die koning het hom nie veel daaraan gesteur nie. Die volgende môre toe die koning egter wakker word, het alles waaraan hy gevat het in goud verander. Sy bed was skielik van goud. Toe hy aan sy bedkassie raak, het dit ook skielik in goud verander. Soos die koning deur die paleis gestap en aan goed gevat het, het alles in goud verander. Aan die ontbyttafel was sy tafel, borde en eetgoed skielik van goud. Die koning het bly uitgeroep dat hy nou ryker was as al die konings  van die wêreld. Toe hy egter buitekant kom en op die grasperk loop om na sy geliefde roosbome te gaan kyk, het ook dit skielik in goud verander. Hy was tog so lief vir sy groen gras en vir die reuk van sy rose. Die goue rose het egter geen reuk gehad nie. Skielik het hy met ’n skok besef dat goud en rykdom nie alles is nie.  Toe sy geliefde dogter na hom aangehardloop kom om hom te omhels, het ook sy dogter in goud verander. Toe besef koning Midas sy ellende: Hy is skatryk, maar hy het nie meer sy groen gras, die reuk van sy roosbome en sy dogter nie. Koning Midas was tot die dood toe mismoedig.

Maar ’n “kruis-Evangelie” offer op. Dit  is selfontledigend en selfleegmakend. Dit is dienend. Dit bou verhoudinge. Dit is die minste. So kan ons van die wêreld ’n beter plek maak.

Ons wil ons ruimtes groter maak. Ons wil ons ruimtes vul met onsself. Jesus het egter in die ruimte gehang wat niemand wou vul nie.

Teenoor die voorspoed-Evangelie, staan die kruis-Evangelie. Die voorspoed-Evangelie neem spasie op. En dit wil meer spasie hê. Die kruis-Evangelie staan spasie af en maak vir ander mense ook plek. Dit is bereid om in ’n kleiner spasie in te skuif.

Wil jy jou spasie groter maak – dan beoefen jy voorspoedsteologie.

Wanneer jy bereid is om jou spasie kleiner te maak, ter wille van ander – beoefen jy die kruis-Evangelie.

Jesus Christus het nie aan die kruis gesterf vir ons voorspoed nie. Hy het aan die kruis gesterf om verhoudinge te herstel. Daarom moet ook ons erns maak met verhoudinge.                                           AMEN

(Ds. Paul Odendaal is leraar van die NG Kerke Adelaide en Fort Beaufort .)

ERKENNING: Verskeie teologiese bronne, naslaanwerke, asook KI (Kunsmatige Intelligensie) is gebruik. Waar KI woordeliks aangehaal word, word dit ALTYD volgens etiese standaarde in aanhalingstekens gekwoteer. Sommige van die foto’s is deur KI geskep.

SKRIFLESING: Rut 1 – 4

Die spreekwoord lui: “Die mens wik, maar God beskik.” Wik beteken om planne te maak. Beskik beteken dat God besluit hoe dinge gaan gebeur. Die spreekwoord sê dat ons maar kan planne maak soos ons wil, maar God neem die finale besluite.

Vanoggend wil ons hierdie woorde omdraai, deur te sê: “God beskik, maar die mens moet wik.” God beskik vir ons geleenthede, maar ons moet planne maak om daardie geleenthede te benut.

Maar wat sê die Bybel hieroor? Hoe moet ons dit hanteer? Ek lees in Rut 1 – 4 ook van ’n hongersnood, wat waarskynlik droogte as oorsaak gehad het. Die verhaal van Rut wil ek toepas op Suid-Afrika.

Dit is in kort ook die verhaal van Naomi in die boek Rut. Die boek Rut is meer die verhaal van Naomi as dié van Rut. Die storie gaan nie soseer oor hoe Rut ’n man gekry het nie, maar oor hoe Naomi op haar oudag versorg is; hoe God beskik het, maar Naomi gewik het.

Naomi se verhaal is ’n verhaal van swaarkry en lyding. Sy het ’n sukkelbestaan gevoer. Daarom verklaar sy: “Moet my asseblief nie meer Naomi noem nie, maar Mara, want die Almagtige het die lewe vir my bitter gemaak … Die Here het dan teen my gedraai, die Almagtige het ’n ramp oor my gebring.” Die woorde klink sommer baie bekend. Dikwels voel ons ook dat die lewe bitter geword het, so asof God teen ons gedraai het. Somtyds lyk die toekoms in die “nuwe Suid-Afrika” vir ons baie donker en uitsigloos. Teleurstellings is dikwels deel van ons lewe. Die lewe het vir ons sonder hoop geword.

So het Naomi ook gevoel. Sy is getroud met ’n sieklike man, Elimelek. Haar twee seuntjies Maglon en Kiljon is ewe sieklik. Maglon was nie baie sterk nie, soos sy naam aandui. Kiljon se naam beteken “maer/uitgeteer.” Naomi moes dus al vroeg in haar lewe leer om met siekte saam te leef. Toe kom die depressiejare en hulle boer uit op hulle stukkie grond daar buite Betlehem. Daar in Betlehem wat beteken “huis van brood”, het hulle broodsgebrek begin ly. Hulle vlug toe suidwaarts tot in die land van Moab. Tussen die Moabiete het hulle gaan woon. Die Israeliete het neergesien op die Moabiete omdat die Moabiete ontstaan het uit die bloedskande wat Lot met sy eie dogter gepleeg het. Daar tussen die uitgeworpenes moes hulle gaan bly.

Toe sterf Elimelek en Naomi word ’n enkelouer en met twee seuntjies agtergelaat. Met groot moeite maak sy hulle groot. Uiteindelik het Maglon en Kiljon met Orpa en Rut, twee Moabitiese meisies getrou. Nog voordat hulle kinders kon hê, sterf Maglon en Kiljon. Naomi hoor toe dat dit beter gaan in Juda en besluit om terug te trek na Betlehem. Orpa het teruggedraai, maar Rut het saamgegaan.

Toe Naomi en Rut daar in Betlehem opdaag, was hulle lewens by ’n doodloopstraat. Die lewe was uitsigloos. Hulle kom in Betlehem aan, sonder ’n sent. Naomi en Rut het waarskynlik gevoel dat hulle gekom het aan die einde van alle hoop. Naomi het verskillende opsies gehad. Sy kon soos verskeie boemelaars op parkbankies haarself oorgee aan drank. Of sy kon haar skoondogter uitstuur om ’n prostituut te word. Naomi sou wel op een of ander manier van die wêreld kon afklim.

In Naomi se doodloopstraat, beskik God vir haar ’n uitweg. Hierdie uitweg se naam was Boas. God het dit beskik dat Rut juis are opgetel het op Boas se land. Boas was ’n vermoënde familielid aan Naomi se oorlede man se kant. In die Israelitiese familiereg was dit gebruiklik dat die naaste familielid die verantwoordelikheid het om as losser op te tree vir die betrokke weduwee. Die losser moes met die weduwee trou sodat sy finansieel versorg sou wees en daar ook ’n nageslag verseker kon word vir die oorledene.

Boas was die tweede naaste bloedverwant. Hul naaste bloedverwant sou nie sommer met Rut trou nie, want as daar kinders gebore sou word uit die huwelik, sou dit sy eie seuns se erfdeel in die gedrang bring. Boas was egter ongetroud en in sy middeljare en hy het finansieel vooruit geboer. Boas was dus hul enigste hoop.

Die probleem was egter dat hoewel Boas doodgoed was, hy ook “goed dood” was! Daarom het hy nooit tot trou gekom nie. Hy het doodeenvoudig net nie belanggestel om te trou nie.

Hy het haar raakgesien daar op sy lande waar sy are opgetel het. Hoewel sy mooi en jonk was, het hy haar as ’n “dogter” gesien. In ’n latere gesprek prys hy haar as “my dogter … wat agter geen man, arm of ryk aanloop nie.” Miskien het hy tog iets vir haar gevoel, want hy gee sy snyers opdrag om ekstra are op die land agter te laat. Hy verbied ook sy werkers om haar seksueel te teister, daarom sê hy vir sy werkers om “haar nie lastig te val nie.” Hy reël ook vir haar kos daar op die lande.

Dit is duidelik dat Boas iets meer vir Rut gevoel het as respek en vriendskap. Tog neem hy geen verdere inisiatief nie. Hy was inderdaad doodgoed, maar ook goed dood. So gaan die oesseisoen verby en Boas neem geen inisiatief nie. Die ervare Naomi besef Boas het ’n bietjie aanmoediging nodig.

 Sy weet God het vir Boas as losser beskik volgens die Israelitiese familiereg, maar nou moes sy wik en iets doen om Boas en Rut bymekaar uit te bring. Sy weet God het beskik, maar nou moes sy wik.

Daarom gee sy vir Rut die volgende opdrag. Rut moet ’n lekker bad neem, haarself mooi maak, grimeer, parfuum aansit en haar mooiste klere aantrek. Dan moes sy gaan wegkruip by die dorsvloer, want Boas sou die aand daar gaan slaap het, om sy oes op te pas. Sy moes wag totdat Boas klaar geëet het en klaar gedrink het. Die wyn sou sy weerstand verder verlaag.

Dan moes sy by Boas se voete gaan lê en wanneer hy in die nag van haar bewus word, moes sy hom konfronteer met haar reg dat hy vir haar as losser moes optree. As’t ware moes sy vir hom die ja-woord vra. In Hebreeus beteken om by ’n man se voete te lê, dat die vrou “verleidend uitlokkend” by die man lê. Hierdie handeling maak nie van Rut ’n goedkoop meisie, wat net agter Boas se geld is nie. Nee, sy eis net haar reg volgens Israelitiese familiereg.

Boas word wakker van die sagtheid langs hom, hy ruik die parfuum en in die donker vra hy vir haar wie sy is. Sy vra toe sommer dadelik ook die ja-woord: “Ek is Rut, ek is van u afhanklik, en u is my losser, neem my nou onder u beskerming.”

Die sagtheid van Rut, haar parfuum, sy respek vir haar, haar brose afhanklikheid, die wyn, sy gewete, alles word skielik net te veel vir Boas. Dan tree Boas soos ’n ware heer op. Hy belowe om met haar te trou en vir haar as losser op te tree. Hy beveel ook sommer vir Rut om by hom te lê tot die volgende oggend.

Die volgende oggend is Boas ’n nuwe mens. Hy wat eers goed dood was, wik nou vir die vale, want hy is smoorverlief. Daar is egter een probleem. Die naaste familielid het die eerste reg om as losser op te tree. Hy is die tweede naaste familielid. Daarom konfronteer Boas die man in die stadspoort voor die oudstes as getuies met ’n tweeledige vraag: “Is jy bereid om Elimelek se stukkie grond by Naomi te koop?” Die man antwoord dadelik “Ja!”, want hy sien rand en sent. Met die tweede vraag stel Boas vir die familielid ’n strikvraag: “Is jy bereid om ook met Rut te trou, sodat die grond in die familie kan bly?” Dit sou beteken as Rut kinders kry, sou die grond terug na haar kinders gaan. Daarvoor sien die man nie kans nie. Wat sou dit vir hom beteken om die grond te koop en later weer daarvan afstand te doen? Sy antwoord is ’n duidelike “Nee!”.  

Daarom het hy sy sandaal uitgetrek en vir Boas gegee.  Die betekenis van die handeling  word as volg verduidelik met KI: “Met ander woorde, wanneer iemand ’n reg (byvoorbeeld die lossersreg of erfreg) aan iemand anders oorgegee het, het hy dit simbolies aangedui deur sy sandaal uit te trek en dit vir die ander persoon te gee. Dit was soos ’n handtekening of ’n stempel vandag – ’n openbare bevestiging dat die transaksie wettig en geldig is.”

Nou is die knoop vir die huwelik deurgehaak. Boas trou met Rut. Nou is Naomi ook op haar oudag versorg en beklee sy haar regmatige status in die gemeenskap. Uit die huwelik is gebore Obed, die oupa van Dawid. Obed kom dus ook voor in die geslagsregister van Jesus Christus.

Die bitter storie van Naomi het verander in ’n sprokie. Haar bitterheid het in vreugde verander. Dit het gebeur omdat Naomi die geleenthede wat God vir haar gegee het, raakgesien het. Sy het geweet God beskik, maar sy moes wik. God het Boas en die Israelitiese familiereg beskik in haar guns, maar sy moes wik met die kanse wat God vir haar gee.

Daar is vandag so baie mense wat geleenthede by hulle laat verbygaan. Hulle sal liewer op ’n hopie gaan sit en hulle lot bekla. Ons leef in ’n veranderde samelewing met nuwe eise en nuwe bedreiginge. Maar sien u ook die geleenthede raak wat God beskik; gebruik u u geleenthede tot u beswil?

God maak nie van ons robotte nie. Nee, God het ons as mense geskape wat elke dag moet wik en weeg, en beplan. As dinge verkeerd loop in my lewe, moet ek God nie blameer nie. Ek moet myself eerder die vraag afvra: Het ek die geleenthede wat God vir my beskik het, reg gebruik? Geliefdes, word positief, sien soos Naomi die geleenthede raak wat God vir u en my beskik.

Ons moet nie net bid dat die Here sal beskik nie; die Here wil ook hê ons moet wik. Ons lewe in ’n tyd van planne maak.

Ek hoor onlangs van ’n boer wat sy boorde in plaas van met vloed-besproeiing, met druppel-besproeiing natlei. Hy spaar twee derdes water met die verandering in sy watervoorsiening. In die antieke wêreld het hulle in die woestyne tentdoeke gespan wat in ’n spiraal water aflei na ’n watertenk. Selfs net die nag se dou was genoeg vir die volgende dag se watergebruik. Planne is gemaak.

Daarom is die uitdaging vir Suid-Afrika se inwoners om net soos wat Naomi gewik het, om vir haar en Rut ’n toekoms te verseker, ook te wik met nuwe planne om in hierdie skewe reënboogland vir ons ’n toekoms te skep. Dit word al meer uitdagend om te boer. Dit word vandag al meer uitdagend om te oorleef in ons dorpe en stede. Dorpe en stede word al hoe gevaarliker. Hoë munisipale belasting, watertariewe en krag maak dat mense sukkel om te oorleef. Werksgeleenthede word al hoe skaarser. Daarom moet ons planne maak om al minder van die politici en die mislukte staat afhanklik te wees en ons eie toekoms te skep in hierdie land.

’n Student wat nie sy studies ernstig opneem nie, moenie dink dat gebed alleen hom of haar sal help nie. Om te bid dat die Here jou op die pad moet beskerm, maar jy ry onverskillig, sal nie help nie.

Om hard te werk in jou boerdery, maar gebed is nie deel van jou daaglikse godsdiensoefening nie, moet jy ook nie verwag dat jy geseënd sal wees nie. Iemand het gesê: Bid asof alles van God afhanklik is en werk asof alles van jou afhanklik is. Die twee gaan saam.

Ons moet wik, God sal beskik. Wik en weeg en beplan en bou u toekoms. Voorwaar: God beskik, ons moet wik. Ons moet wik en weeg met die geleenthede wat God elke dag vir ons gee. AMEN

(Ds. Paul Odendaal is leraar van die NG Kerke Adelaide en Fort Beaufort.)

ERKENNING: Verskeie teologiese bronne, preke, asook KI (Kunsmatige Intelligensie) is gebruik. Waar KI woordeliks aangehaal word, word dit ALTYD in aanhalingstekens gekwoteer. Die foto’s is almal deur KI geskep.

SKRIFLESING: Johannes 12: 20 – 36

Ons woordeskat en Jesus se woordeskat is nie dieselfde nie. Wanneer ons praat van verhoging en verheerliking, dink ons aan ’n Olimpiese atleet of suksesvolle student of ’n persoon wat ’n besondere prestasie vermag het. So ’n persoon word verhoog op ’n podium of word verheerlik in die koerante en tydskrifte. So ’n persoon ontvang spesiale eer en vermelding.

Wanneer die apostel Johannes van Jesus se verhoging en verheerliking skryf, bedoel hy die verhoging van Jesus aan die kruishout en die verheerliking om as Seun van God aan ’n kruis te sterf.

Aanvanklik het Jesus in Sy vroeë bediening aangekondig dat Sy tyd nog nie gekom het nie. Maar nadat Lasarus uit die dood opgewek is, het die mense daaroor gepraat en agter Hom begin aanloop. In vers 19 het selfs die Fariseërs gesê  hulle rig niks uit nie, want die hele wêreld loop agter Jesus aan. In vers 20 lees ons dat ook die Grieke agter Jesus begin aanloop het.

In ons gelese gedeelte sê Jesus in vers 23: “Die uur het gekom dat die Seun van die Mens verheerlik moet word.” Wat het gebeur dat die situasie verander en die aangewese tyd nou hier is? Die koms van die Grieke maak dat Jesus sê die tyd het nou gekom. Die tyd het gekom omdat die “hele wêreld” nou na Jesus toe kom. Dit wat reeds in Joh. 1: 9 aangekondig is, naamlik dat die ware lig elke mens verlig, is met die koms van die Grieke aan die gebeur.

Daarom het die tyd gekom dat Jesus verhoog en verheerlik word. Maar hierdie “verhoog” word beteken om aan ’n kruis verhoog te word en hierdie “verheerliking” beteken om gekruisig te word.  Johannes 3: 13 – 15 lees as volg: En niemand het na die hemel opgevaar nie behalwe Hy wat uit die hemel neergedaal het, dit is die Seun van die Mens. En net soos Moses die slang in die woestyn verhoog het, so moet die Seun van die Mens verhoog word, sodat elkeen wat in Hom glo, die ewige lewe sal hê.

Dan gebruik Jesus die beeld in vers 24 van ’n koringkorrel wat in die grond val en ’n groot oes inbring. Een koringkorrel sterf om baie koringkorrels te lewer. Daarom is Jesus verheerlik, om die voorreg te hê om te sterf as enkeling en vir die hele wêreld verlossing te bring. Een sterf om baie te red.

Net Jesus se sterwe kan verlossing van sonde bring. Maar Jesus wil nie alleen sterf nie. Hy nooi ons in vers 25 om saam met Hom te sterf. Daarmee bedoel Jesus dat ’n mens aan jouself moet sterf. Jy moet sterf aan jou eie ego,  jou eie trots, jou sonde en selfverheffing. Want deur te sterf aan jouself, sal jy die lewe behou en ook die ewige lewe ontvang. Dan sal jy ’n dienaar van die Vader wees. Dan sal jy ’n dissipel van die Here wees.

Die meeste mense se lewe is soos die seepbelle wat deur kinders geblaas word. Seepborrels wat pragtig opstyg, met verskillende kleure en groottes en vorms. Almal bewonder dit en sê dit is pragtig. Maar dit kom tot niks nie. So styg mense se lewe en ego op in seepbelle tot aanskoue van baie, maar dit bars,  tot niks. Dit het geen betekenis vir iemand nie, behalwe plesier.

Maar die seepborrels van Sunlight Liquid is nie gemaak om plesier te verskaf of vir die mooi wees daarvan nie. Wie hou nou van skottelgoed was? Maar dit maak borde en koppies, en messe en vurke skoon. As jy klaar gewas het, is daar geen seepborrels oor nie, maar die vuil skottelgoed is skoon. Die borrels het gesterf en ’n groot oes nagelaat. Al die skottelgoed is skoon.

So moet ons ook soos die seepborrels van Sunlight Liquid sterf, diensbaar wees en ’n verskil maak in ander mense se lewens. Wie leef vir die prag en praal soos kinders wat seepbelle blaas, is nie diensbaar nie en hulle lewens het geen betekenis vir ander nie.

Die Here wil nie alleen sterf nie. Ons moet as’t ware in Jesus se dood ingekerf word. Soos Jesus aan die kruis gesterf het, wil Hy hê ons moet aan onsself sterf.

Jy moet in jou huwelik sterf, sodat jy kan leer om onderdanig te wees aan jou lewensmaat. Jy moet in jou verhoudings met ander mense sterf, sodat jy  diensbaar aan ander mense kan wees. Jy moet sterf in jou alledaagse arbeid, deur van die wêreld ’n beter plek te maak. Jy moet  ook sterf aan jou sonde, sodat jy ’n nuwe mens kan word.

Waar kom al die geweld, spoggerigheid van mense, onmin, twis, hoogmoed, vyandskap, en tweedrag tussen mense vandaan? Ons wil nie aan onsself sterf nie. Ons wil nie van ons trots sterf nie.

Die Here wil nie alleen sterf nie. Ons moet saam met Hom sterf. In een hoofstuk verder, in Johannes 13, lees ons hoedat Jesus sy dissipels se voete was. Hulle was vol van hulleself en het baklei oor ere-posisies, oor wie gaan aan die Here se regterkant en wie gaan aan sy linkerkant sit. Wie gaan hulle voete was? Daar was geen sprake dat hulle aan hulself gaan sterf nie. Hulle het ook nie verstaan dat Jesus vir hulle gaan sterf nie. Dan was die Here Jesus al die dissipels se voete as simbool dat Hy sy lewe gaan neerlê en gaan sterf vir hulle. Dan sê die Here Jesus in Johannes 13: 14 dat soos Jesus die dissipels se voete gewas het, behoort hulle ook aan mekaar te doen. So behoort hulle ook vir mekaar te sterf.

In Joh. 13: 38 vra die Here Jesus vir Simon Petrus: “Sal jy jou lewe vir my aflê?” Dan weet ons hoedat Simon Petrus die Here drie keer verloën het voor die haan gekraai het.

Hoe is ons nie ook dikwels onwillig om aan ons sonde te sterf nie. Die sterkste verband vind ons in die Heidelbergse Kategismus,  Sondag 33, vrae en antwoorde 88–90.

• Vraag 88: “Watter is die ware bekering van die mens?”
  Antwoord: “Dit is die afsterwe van die ou mens en die opstanding van die nuwe mens.”
• Vraag 89: “Wat is die afsterwe van die ou mens?”
  Antwoord: “Dit is ’n hartseer oor die sonde dat ons dit hoe langer hoe meer haat en daarvan wegvlug.”
• Vraag 90: “Wat is die opstanding van die nuwe mens?”
  Antwoord: “Dit is ’n vreugde in God deur Christus en ’n lus en liefde om volgens die wil van God in alle goeie werke te lewe.”

Ons maak te min van bekering in ons geestelike lewe. Ons volg die Here dikwels net vir Sy geestelike gawes en wat ons van God kan ontvang.

Bekering (metanoia –  μετάνοια) is ’n radikale omkeer van jou hele innerlike lewe – denke, gesindheid, wil en gedrag – weg van sonde en na God toe. Dit sluit in hartseer oor sonde, maar ook ’n nuwe rigting en gehoorsaamheid aan God. Jy moet in Jesus se dood ingekerf word. Jy word solidêr een met die kruisdood van Jesus – jy moet in jouself ook sterf, sodat die Gees die Geestesgawes van Gal 5 werklikheid kan maak in jou lewe.

Om Jesus Christus radikaal met jou hele hart te volg, moet jy bereid wees om aan jouself te sterf. Die Here wil nie alleen sterf nie. Jy moet ook aan jouself sterf, om heeltemal een met Jesus Christus te wees. Jy moet ingekerf wees in die soendood van Jesus Christus aan die kruis.                    AMEN

(Ds. Paul Odendaal is leraar van die NG Kerke Adelaide en Fort Beaufort.)

SKRIFLESING: Mat 5: 3 en Luk 12: 13 – 21

Geluk begin by afhanklikheid. My gelukkigste tye was toe ek ’n kind en student was. Ek het in ’n gewone middelklas ouerhuis grootgeword. My ouers het vir alles gesorg. Ek was nie besorgd oor rekeninge of om kos of klere te koop nie. Omdat ’n kind ten volle afhanklik is, hoef jy jou oor niks te bekommer nie. In my sewe studente-jare het die kerk vir my verskillende beurse gegee en vir die res het my ouers gesorg. Toe ek negentien maande diensplig doen as kapelaan het die Weermag vir my vir alles gesorg. Ek het vir 27 jaar sorgvry geleef. Ek het uit die hand van my ouers en uit die kerk se beurse geleef. 

Maar in daardie 27 sorgvrye jare begeer jy om onafhanklik te word, om volwasse te wees en vir jouself te sorg en jou eie besluite te neem. Almal soek geluk.

Die meeste mense dink ’n mens is gelukkig as jy selfstandig en onafhanklik is. Daarom begeer mense om op hul eie bene te staan, ’n eie huis te besit, om ’n eie motor te hê en om niemand in die oë hoef te kyk nie. Mense wil in beheer van hulle lewe wees en self kan beplan wat hulle van die lewe wil hê. Die hele bemarkingsbedryf is daarop ingestel om aan jou goed te verkoop om jou onafhanklik te maak. Van banke tot motors, geriefsartikels en wie weet wat nog alles word adverteer om jou onafhanklik te maak of ten minste onafhanklik te laat voel. Kinders wil groot wees, tieners droom van selfstandigheid, jongmense soek daarna, grootmense werk hulle dood om selfstandig te wees en oumense vrees die dag as hulle hulle afhanklikheid gaan verloor.

Maar dan tree jy in die huwelik en begin werk.  Dan kry jy kinders. Skielik is daar bekommernisse. Daar is skielik rekeninge en goed wat betaal moet word; goed breek en jy moet dit herstel. Om kinders groot te maak is ’n groot verantwoordelikheid en gaan met groot koste gepaard. Kinders word siek en jy bekommer jou elke dag oor die welstand van jou kinders. Kinders moet skoolgaan. Om ’n kind op skool te hê, kos baie geld. Jou kinders moet universiteit toe gaan. Waar gaan jy die geld kry vir hulle duur en lang studies? Selfs as jou kinders groot en volwasse is, bekommer jy jou nog steeds oor jou kinders se welstand.

Dan is dit nie meer so lekker om onafhanklik te wees nie. Dan verlang jy terug na die jare toe jy afhanklik van jou ouers was. Om volwasse en onafhanklik te wees, bring sorge.

Is u gelukkig? Ken u geluk? Waar sal u vir uself op ’n skaal van 1 tot 10 plaas? Ons glo vas dat hoe beter ’n mens in staat is om self die gang van jou lewe te beheer, hoe beter is jou kanse op geluk. Mense wil selfs onafhanklik van God en Sy Woord lewe. Daarom is die geestelike lewe van baie lidmate ook so swak. Hulle het God nie nodig nie. Dan word God maar net ’n nood-valskerm wat jy gebruik as jy Hom nodig het. God word ’n spaarwiel, as iets verkeerd loop in jou lewe. Daarom is daar mos die spreuk: Nood leer bid.

Daarom is dit harde woorde van Jesus, wanneer Hy sê dat ons ons strewe na onafhanklikheid moet afsweer. Want sien, suksesvol beteken vir ons om van niemand afhanklik te hoef te wees nie.

Die menslike lewe is baie broos. Ons kan hoe hard werk om selfstandig te wees. Maar somtyds tref teenspoed, ongelukke, swak gesondheid of rampe jou. Ons moet nooit selfversekerd word oor onsself of oor die lewe nie. Daar kan soveel politieke, ekonomiese en alledaagse werklikhede ons lewe beïnvloed, dat ’n mens nooit van alles seker kan wees nie. As jy jou geluk  bou op voorspoed en onafhanklikheid, dan bou jy op sand. Jou geluk kan maklik soos ’n sandkasteel wegspoel met hooggety.

Dan lees ons hierdie vreemde woorde in Mat 5: 3, wat lui: “Geseënd is die wat weet hoe afhanklik hulle van God is, want aan hulle behoort die Koninkryk van die hemel.” Vreemde woorde! Maar agter die woorde moet ons die Here Jesus Christus sien staan. ’n Geseënde lewe begin die dag as ’n mens besef dat jy God nodig het en nie sonder Hom kan leef nie. Hierdie behoefte of afhanklikheid is nie iets wat na ’n tyd oorgaan nie, maar met die verloop van tyd eerder sterker word.

’n Geseënde lewe begin met ’n diep afhanklikheid van die Here. ’n Geseënde dag begin met ’n diep afhanklikheid van die Here. Geluk begin by ’n heel spesifieke soort armoede.

Die Ou Vertaling het gepraat van dié wat arm van gees is. Dit is mense wat desperaat, moedeloos, radeloos en nie meer in beheer van hulle lewe is nie.  Die slegte nuus is dus dat radeloosheid allesbehalwe lekker mag wees, maar die goeie nuus is dat dit jou ’n kandidaat maak vir die vreemde geluk. Geloof is dus nie iets triomfantlik of bewonderenswaardig of rustig of vredevol nie. Dit is noodsaaklik! Dit gaan oor mense wat sukkel om reg te kom in die lewe.

Ons voel dikwels ons wil die Here onder meer positiewe omstandighede kies, sodat dit voorbeeldig en bewonderenswaardig mag wees. Maar die Here maak dit vir ons onmoontlik om te kies vir Hom. Ons hopeloosheid en radeloosheid dring ons na Hom toe.

God werk met bedelaars! God werk met nulpunt-mense, wat op die einde van hulle krag gekom het!

Die Here maak dit baie moeilik vir ons as Hy die saligheid by afhanklikheid laat begin, want dit druis in teen ons grein. Tieners droom van selfstandigheid. Jongmense soek selfstandigheid. Grootmense koop selfstandigheid. Ou mense is bevrees dat hulle hulle selfstandigheid kan verloor.

Die eerste saligspreking begin met “Geseënd is die wat weet hoe afhanklik hulle van God is”. Eintlik is die eerste saligspreking die belangrikste. Afhanklikheid is waar saligheid begin. Geluk begin by ’n heel spesifieke soort armoede, naamlik “die wat arm van gees is.” (1933/1953) Die armes van gees was die mense wat geweet het dat hulle God nodig het in hulle lewens, nodiger as enigiets anders. Dit is mense wat weet hulle moet uit die hand van God lewe.

Dirkie Smit skryf dat dit nie gaan oor ’n triomfantlike geloof, wat die bewondering van almal rondom afdwing nie. Daar is ook niks vredevol of rustig aan hierdie geloof nie.

Robert Guelich stel voor dat ons die “armes van gees” vertaal met “the desperate”. Eugene Peterson gebruik dit as mense wat “at the end of the rope” gekom het. Dit is mense wat sukkel om reg te kom in die lewe. Daar is by hulle ’n soort verleentheid, verslaendheid, en radeloosheid met hulself.  Radeloosheid is allesbehalwe lekker, maar die goeie nuus is dat dit jou ’n kandidaat maak van ’n vreemde geluk. 

God werk met nulpunt-mense. Mense wat niks meer van hulself verwag nie. God maak sulke mense die voorwerpe van Sy genade. Afhanklikes is ook mense wat weet dat hulle niks van God verdien nie. Daarom is die kerk vol bedelaarbanke, met bedelaars daarop. Alles is die goeie guns van God, ons verdien niks van God se ontfermende genade nie.

Daarom is die Saligsprekinge soos paradokse. Hulle vra die teenoorgestelde as wat die wêreld vra. Wanneer jy die paradoks leef om in jou gees van God afhanklik te wees, gee die Here vir jou ’n vreemde hemelse seën en geluk.

Om arm in die gees te word, beteken om afskeid te neem van trots. Dit is soos ’n stadspoort wat laag gebou is, sodat ’n kameel nie die stadspoort kan binne hardloop in ’n militêre aanval nie. Die kameel moet op sy knieë deur die stadspoort kruip, nadat sy vrag afgelaai is. So moet ons ook ontslae raak van menslike trots en afhanklik word, om die vreemde geluk van God te ontvang.

John MacArthur skryf: “You can’t be filled until you’re empty. You can’t be worthwhile until you’re worthless.”

Sal boeke soos: “How to Be Nothing? of “How to Be a Nobody?” verkoop? Nee! Dit is juis die paradoks van Jesus se Evangelie.

John MacArthur skryf: “Out of the carcass comes the honey. In our deadness we come alive,” na aanleiding van Simson wat die leeu doodgemaak het en uit die karkas het toe die heuning gekom. Uit dit wat doodgegaan het, kom die soet van heuning.

In die Bybel is daar baie paradokse van mense wat “dit nie sou gemaak het nie”, wat God kragtig gebruik het.

Die hakkelende Moses word die leier wat Israel uit Egipte laat trek het, die beloofde land binne. Verbeel jou – ’n staatsman van Moses se kaliber wat hakkel. Moses was intens van God afhanklik. Paulus was weer beproef deur die doring in sy vlees. Maar dan verklaar hy: “As ek sterk is, is ek swak. As ek swak is, is ek sterk.” Diep was hy ook van God afhanklik.

Daarom is die woorde van Jesus hard. Die ryk dwaas van Luk 12 wou ook selfstandig wees. Sy droom was op ’n illusie gebou.

Afhanklikheid van God beteken dat  ek afhanklik van God is dat my huwelik sal werk, dat my kinders die jaar sal deurkom, dat daar brood op my tafel sal wees, dat ek ’n werksgeleentheid het, dat my gesondheid sal hou en dat ek God kan vertrou vir my saligheid.

Paternoster is ’n klein vissersdorpie langs die Weskus. Vandag is dit ’n moderne dorp, met vele luukse huise.

Destyds, baie jare gelede, was dit die tuiste van ’n arm vissersgemeenskap, met armoedige huisies van vissers wat baie eenvoudig gelewe het. Die ou vissermanne van Paternoster het letterlik van die hand na die mond gelewe. Die Here was ook hul goeie Vader wat hulle elke dag gelei het na die seewater, waar daar genoeg vis is. Daar was storms; partykeer het ’n skuit nie teruggekeer nie. Somtyds was daar baie vis, ander dae niks nie. Soms was die see vir dae stormagtig en kon hulle nie uitgaan met hulle bote nie. Sommige dae het die vis goed verkoop, ander dae het dit weer swak verkoop. Hulle was daagliks afhanklik van die Here en daarom het hulle hul dorpie die naam “Paternoster” gegee, wat in Latyn beteken “Onse Vader”.

Ons wil bogenoemde dinge so graag verdien, daarvoor werk, op ons eie voete staan. Kom ons vertrou eerder die Here met ons lewe. Kom ons lewe elke dag in totale afhanklikheid aan die Here.

Dit bly vir ons as mens ’n moeilike saak om regtig totaal en al onsself afhanklik aan God oor te gee. Dit is soos ’n drenkeling in die water. Hoe meer hy of sy skop en spartel, hoe vinniger en meer sink hy. Die geheim is om op jou rug te lê en heeltemal te ontspan. Wanneer jy ontspan, dan dryf jy op die water. Dit vat geen inspanning nie, net oorgawe. So is dit ook met geloof en die eerste Saligspreking. Gee jouself oor in afhanklikheid aan God.

Daarom sê die Here ook julle moet soos kindertjies word, om in die Koninkryk van God in te gaan. Kindertjies leef uit die hande van hulle ouers. So moet ons ook uit die hande van onse hemelse Vader lewe.   AMEN

 (Ds. Paul Odendaal is leraar van die NG Kerke Adelaide en Fort Beaufort)

BRONNELYS

MacArthur, John. The Only Way To Happiness (Foundations of the Faith) Moody Publishers. Kindle Edition.

Smit, Dirkie 1989. Vreemde geluk. Goodwood: Nasionale Boekdrukkery.

SKRIFLESING: 1 Kon 19: 1 – 18

’n Mens se lewe is nie altyd net lente of somer nie. Jou emosionele krag ry wipplank met jou.

Daar is wonderlike tye in jou lewe, wat soos ’n ewigdurende somer voel. Dit gaan met jou fantasties. Maar daar kom ook herfstye, tye van verlies en stroping. Maar daar kom ook in ons lewe tye van diep winter, wanneer dit voel jou siel is dood en donker en dat jy nie eens ’n sprankie hoop in jou lewe raaksien nie. Mense kan dan ook dikwels alle perspektief op die lewe verloor. Jou siel kan vir lank in ’n diep donker winter wees. Winternagte is mos baie lank, so kan mense vir lang tye worstel met die winter in hulle siel.  Maar ons kan ons daarin troos dat God ook by ons is in die winter. In Psalm 74: 17 staan daar:  “U wat al die seisoene van die aarde vasgestel het; somer en winter is die werk van u hand.” Daarom, as daar winter in my siel is, sal daar beslis ook ’n lente en somer aanbreek. Hy wat Winter Skep, Vorm ook die Lente.

Daar is betekenis in die wintertye van jou lewe. Dietrich Bonhoeffer (1906 –1945) het in die winter van sy lewe geskryf: “Only the suffering God can help.” Terwyl hy in ’n Nazi-tronk sit, skryf hy oor geestelike winters – die tye waarin God se stem stil ervaar word, maar God nie afwesig is nie. Sy briewe in Letters and Papers from Prison dra die toon van ’n gelowige wat in ’n donker winterstyd sy geloof verdiep tot versterking van baie se geloof. Op 9 April 1945, net weke voor die einde van die oorlog, word hy tereggestel in Flossenbürg konsentrasiekamp – gehang, met waardigheid en in die geloof van ’n Godsman. Sy laaste woorde aan ’n medegevangene was: “This is the end – for me, the beginning of life.” Aan die einde van sy winter, toe die galgtou styf trek, het sy lewe begin in die ewige lente en somer van God se troue beloftes van ’n nuwe en ewige lewe.

Ons kry ook dikwels korter tye wat ons moedeloos is en ons noem dit sommer ons afdae in die lewe.

Dit is nou daardie dae wat ’n mens se mondhoeke twintig oor agt staan. Jy wil uitgelos wees. Alles sien jy pessimisties en donker. Ons lewe in 2025, ’n tydperk van talle oorloë, menseregteskendings, ’n mislukte staatsbestel in Suid-Afrika, verswakkende ekonomie, werksverliese, armoede en misdaad.  Ons het genoeg rede om pessimisties te wees. Dalk is daar in u gemoed vandag ’n stuk bangheid en onsekerheid wat die toekoms gaan oplewer. Dan is jou persoonlike lewe dikwels ook vol onsekerhede en dan het jy nog jou daaglikse bekommernisse.

In 1 Kon 19 lees ons van ’n pessimis. Ja, Elia daar onder die besembos met sy mondhoeke wat duidelik twintig oor agt staan. Elia was in stryd teen die Baälgodsdiens. In die Baälgodsdiens het dit net om vrugbaarheid gedraai. Vir hulle was vrugbaarheid van die veekuddes,  die gesaaides en die wingerde van die grootste belang. Hulle was ook bekend vir prostitusie en onsedelikheid en die Baälpriesters het selfs prostitusie in hulle tempel bedryf.

Elia het openlik die Baälpriesters in die openbaar aangevat en hulle selfs op die berg Karmel uitgedaag. Hulle het die altare vol brandoffers en hout gepak. Die Baälprofete het gedans dat die stof staan, maar hulle kon nie ’n rokie laat opgaan nie. Elia het egter geweet dat Jahweh ’n lewende God is, daarom het hy die toetsterrein moeiliker gemaak en selfs water op die hout gegooi. Elia het gebid en God het getoon dat Hy die enigste lewende God is en die brandoffers en sopnat hout het aan die brand geraak. Elia het vir hulle bewys dat Jahweh die enigste ware God is. Elia het toe opdrag gegee dat al die Baälprofete doodgemaak moet word om die prostitusie te stop. Koningin Isebel was woedend. Sy het vir hom ’n dreigbrief geskryf: “Môre is dit jou beurt.” Wie sal nie geïntimideer wees nie?

Elia het die woestyn ingevlug en onder ’n besembos weggekruip. Sy mondhoeke het op twintig oor agt gestaan. Hy voel God en die wêreld het hom verlaat. Arme hy staan alleen teenoor hierdie listige Isebel. Hy het sy lewe gewaag daar op die berg Karmel vir die Here en nou lyk dit of God hom in die steek gelaat het. Hoe meer hy homself bejammer, hoe meer krul sy mondhoeke na onder. Die lewe het vir hom sinloos geraak. Sy enigste gebedsversoek was dat hy gewens het dat die dood gou mag kom, voor die listige koningin Isebel hom in die hande kry. Met ’n swaarmoedige hart het hy aan die slaap geraak.

Maar God het vir Elia nie alleen gelaat in daardie wintertyd van hom daar onder die besembos nie. Ook as ek pessimisties en swartgallig en af voel, is God daar om my te help om weer op vaste grond te staan.

God het drie dinge gedoen om Elia op te beur. (Die drie dinge raak gelees by ’n ander prediker. Ek het dit baie aangepas.) Ons kan dit op onsself ook van toepassing maak. Heel eerste lees ons in verse 6 en 7 dat die Here vir Elia fisies versorg het. ’n Mens se siel, liggaam en verstand is ’n eenheid. As die een siek is, tas dit ook die ander aan. Die eerste ding wat die Here gedoen het, was om Sy engel te stuur om vir Elia roosterkoeke te bak en vir hom ’n kruik met water neer te sit. Eers moes Elia homself fisies versorg. Wanneer ’n mens af voel, is jy geneig om sleg te eet en jouself nie liggaamlik te versorg nie. Wanneer ’n mens jouself dwing om reg te eet, te stort, jou hare te kam en jou liggaamlik te versorg, is dit die eerste tree na oorwinning. Die Here het dus vir Elia heel eerste fisies versorg. Ek lees die volgende opsomming raak: “Die versorging van jouself is nie selfsugtig nie – dit is gehoorsaamheid. Dit is nie wêrelds nie – dit is wysheid. In Bybelse, teologiese én praktiese sin, is selfversorging nie ’n teenpool van diens nie, maar ’n voorvereiste vir volhoubare diens, liefde en dissipelskap. Jy kan nie lank water uit ’n leë kruik gooi nie.” Daarom is fisiese rus en slaap die grootste gawe om te herstel, sodat jy elke dag nuut en vars kan begin. ’n Stomp byl kan nie so vinnig werk soos ’n skerpgemaakte byl nie. Wanneer jy rus of slaap, maak jy jou byl skerp om vinnig en effektief te werk. Jesus self is ons grootste voorbeeld: “En nadat Hy die skares weggestuur het, het Hy alleen op die berg gegaan om te bid. Toe dit aand word, was Hy daar alleen.”

Toe het die Here in die tweede plek met Elia se denke begin werk. Somtyds dink ons so verkeerd, want ons perspektief op dinge is verdraai. Ons dink ons is stoksielalleen en niemand verstaan ons nie. Elia was soos die ou wat blomme geruik het en gevra het waar die begrafnis is. Luister wat sê hy in vers 10: “Here, ek het alleen oorgebly en hulle soek om my ook dood te maak.” Toe sê die Here vir hom in vers 18: “Nee Elia, jy het nie alleen oorgebly nie. Daar is nog seweduisend saam met jou wat nie hul knie voor Baäl gebuig het nie.” Hierdie seweduisend is simbolies van die volgende: getal vier, die vier windrigtings van die aarde plus drie, simbolies van God en duisend, simbolies van die volheid. Elia is beslis nie alleen nie. God moes net Elia se denke ’n bietjie verander.

Dalk het u al die storie gehoor. Daar word vertel van die eiendomsagent wat by die oom gekom het wat sy plaas wou verkoop. Die oom was moeg om ver van winkels en die beskawing te wees. Hy was moeg om teen die elemente te baklei. Hy wou toe net verkoop. Die eiendomsagent skryf toe ’n advertensie en vra die oom of dit reg klink: “ Goedgeleë bosveldplasie, lopende water, vrugbare grond en ver van die stad se gejaag.” Toe sê die oom: “Is dit my plaas? Dis wat ek nog altyd wou gehad het! Toemaar, ek wil nie meer verkoop nie!”

Hoe lui daardie kinderliedjie nou weer: “Tel jou seëninge, tel hul een vir een …” Sommer gou sal jou mondhoeke tien oor tien staan. Die Here het dus Elia se denke verander deur hom daarop te wys dat hy nie alleen is nie, maar dat hy nog seweduisend ander volgelinge, bates en seëninge het.

Die derde ding wat die Here vir Elia gedoen het, was om vir hom werk te gee. Elia moes homself uit sy neerslagtigheid en swartgalligheid werk. Hy moes twee nuwe konings Gasael en Jehu gaan salf. Hy moes ook vir Elisa as sy opvolger salf. Die probleem met ’n pessimis is dat hy op die kantlyn staan en kritiseer; die optimis is die doener. Toe Elia begin doen, toe wyk sy neerslagtigheid.

Gaan werk, gaan doen, gaan verander jou wêreld. Spreek die dinge aan wat jou neerslagtig maak. Raak betrokke in jou gemeenskap. Maak ’n verskil in ander mense se lewens. In my persoonlike lewe het ek al dikwels ervaar dat ek die oggend neerslagtig opstaan. Ek dwing myself dan om ’n paar mense te besoek en vir hulle iets te beteken. Teen die aand voel ek goed oor myself. Ek het ’n verskil gemaak.

Prof Henri Nouwen, wat na baie jare as akademikus aan bekende universiteite klasgegee het, besluit om met verstandelik gestremde volwassenes by L’Arche te werk en het gesê: “There is healing in peeling potatoes.” Die eenvoudige, deurlopende aksie van werk help die hart en gemoed kalmeer. Dis ’n geestelike dissipline – nie weghardloop nie, maar deelneem, opoffer, dien. Gaan op in iets groter as jyself en jy sal innerlike genesing kry, ook in die langste wintersnag van jou siel. Hou aan met jou werk, jou roeping, jou taak en jy sal die sin van die lewe ook in jou werk en arbeid vind.

 (Terloops, ek praat nie hier van depressie nie. Depressie is ’n siekte en moet deur dokters en medikasie behandel word.)

Doen iets, eerder as om niks te doen nie. ’n Ou Chinese spreekwoord lui: “Dit is beter om een kersie aan te steek as om teen die donker te vloek.” ’n Anonieme spreuk lui: “ In die heelal is daar nie genoeg donkerte om een klein vlammetjie uit te doof nie.” Moenie pessimisties op ’n hopie gaan sit oor die droogte, oor jou finansiële posisie of oor die misdaad nie. Gaan doen iets daaraan. Dit is beter as om niks te doen nie.

Onthou die Here se voorskrif vir Elia was:

1. Versorg jou fisies.
2. Tel jou seëninge en verander jou denke.
3. Spring aan die werk.

Mag die raad van God aan Elia ook vir u en my deurdra, veral wanneer dit diep winter in ons siel is.

(Ds. Paul Odendaal is leraar van die NG Kerke Adelaide en Fort Beaufort.) 

SKRIFLESING: 1 Tim 1: 5 en 1 Tim 4:1 – 2

Om na die beeld van God geskape te wees, beteken om ook ’n gewete te hê.

Dit onderskei die mens van die dier omdat die mens beelddraer van God is. Toe Adam en Eva gesondig het, het hulle dadelik skuldig gevoel en in die aandwind vir God gaan wegkruip. Hulle gewete het hulle gepla. Aan die ander kant, toe Kain vir Abel doodgeslaan het, het hy geen gewete gehad nie. Hy het nie skuldig gevoel nie en eerder gesê dat hy nie sy broer se oppasser is nie. Daarom vind ons ook dat die sondeval vir jou ’n afgestompte gewete kan gee.

Die groot denker Immanuel Kant het dit ook uitgespel in ’n indrukwekkende besinning, dat alle mense gebore word met ’n gewete. Dit is integraal deel van menswees. Die vraag is egter: hoekom is alle mense se gewetens nie ewe veel ontwikkel of het hulle nie dieselfde onderskeid tussen goed en kwaad nie? Die gewete kan nie net as ’n sielkundige verskynsel verklaar word nie, maar ook as die geestelike werking van die Heilige Gees. Andrew Murray het gesê: “Faithfulness to conscience is the first step in the path of restoration to the Holiness of God.”

Paulus het verklaar dat hy met ’n “skoon gewete” voor God gewandel het, selfs toe hy nog die kerk vervolg het – ’n teken van hoe verdraaid ’n gewete kan wees deur die tydsgees, sonder die werking van die Heilige Gees.

Dit blyk dat gewete ook gevoed kan word deur kultuur, opvoeding, die tradisie en die gemeenskap. Vir een mensegroep sal om vrouens te onderdruk, spontaan en reg wees en vir ’n ander mensegroep totaal en al ontoelaatbaar. Slawerny, byvoorbeeld, is vir honderde jare deur die Christendom goedgekeur.

John Newton (1725–1807) het tot bekering gekom as kaptein van  ’n slaweskip, maar sy gewete het hom eers gepla dertig jaar na sy bekering. Hy was die skrywer van “Amazing Grace.” Eers na dertig jaar het hy opgetree teen slawerny. Brittanje en ander Europese volkere het vir hulle ’n magdom kolonies verower sodat hulle uit die kolonies superryk kon word. Die Britte het die Boere-Republieke binnegeval in die Anglo-Boereoorlog op soek na dié republieke se diamante en goud en met hulle verskroeide aarde beleid tienduisende vroue en kinders in ellende gedompel.  Emily Hobhouse as Engelse vrou se gewete het haar daaroor gepla en sy het reuse-verligting gebring in konsentrasiekampe en armoedesorg.

Die Naziïsme se gewete het hulle glad nie gepla om die Duitse volk superior bo ander volkere te sien nie. Om Jode uit te wis was nie ’n kwessie vir die gewete nie. Baie blanke Suid-Afrikaners (Engelse en Afrikaners) het geen gewetensbeswaar gehad teen die stelsel van apartheid nie en het geen fout daarin gesien nie.  

Vandag het baie ANC-leiers bykans geen gewetensbeswaar teen korrupsie nie en steel hulle die land bankrot. Om ’n swak werksetiek te hê, pla nie hulle gewete nie. Om te sien hoe die land uitmekaar val, pla nie die regerende party nie, solank hulle net hulself kan verryk. 

Ook gewoontemisdadigers het gewoonlik ’n swak gewete en voel nie skuldig oor hulle misdade nie.

Daarom kry ’n mens ook ’n swak ontwikkelde gewete. Die swak gewete kan disintegreer op grond van opvoeding, kultuur, breinspoeling, omgewingsfaktore, die gangbare aanvaarbare norme en beïnvloeding deur vriende en ander mense. Politiek kan ook ’n mens se gewete laat disintegreer.

Daarom kry ’n mens iets soos ’n indiwiduele gewete en dan ook ’n kollektiewe gewete. ’n Swak kollektiewe gewete kan ’n gemeenskap gesamentlik laat deelneem aan ongeregtigheid. Die geskiedenis is vol van menseregteskendings deur owerhede en mensegroepe wie se sosiale gewete afgestomp geraak het. Die tydsgees kan mense blind maak om onreg raak te sien.

So byvoorbeeld, tydens die verhoor van die oorlogsmisdadiger Adolf Eichmann (wat een van die meesterbreine was om miljoene Jode dood te maak), het hy homself verdedig dat dit sy plig was om die Jode uit te wis. Sy gewete sou hom aangekla het as hy nie sy plig gedoen het om die Jode uit te wis nie. 

So kan ’n mens se gewete ook verwronge wees. Jou gewete kan afgestomp wees. Jou gewete kan jou bedrieg en die waarheid versluier.

Gewete is soms ’n fluistering, soms ’n roepstem, soms ’n storm van skuld – maar altyd ’n gids, of ’n aanklaer, op ons innerlike geestelike reis. Die Heilige Gees maak die gewete wakker in ’n mens om jou op ’n nuwe reis met God te plaas.

Die frase “Hoe heiliger, hoe sondiger” word dikwels aan Martin Luther toegeskryf. Dit beteken: “Hoe nader ’n mens aan God kom, hoe meer bewus raak jy van jou eie sondigheid.”

In 1 Tim 4:1 – 2 word daar gepraat van “skynheilige leuenaars wie se gewete toegeskroei is”. (Afrikaanse 1983-vertaling) Dit beteken dit is mense wat hulle nie meer steur aan hulle gewetens nie en alles doen wat verkeerd en liefdeloos is. Hulle word as’t ware deur hulle vleeslike begeertes meegevoer.

Paulus skryf in 1 Tim 1:5 : “Die doel van die opdrag is liefde uit ’n rein hart, ’n skoon  gewete en ’n ongeveinsde geloof.” Daarom moet ons die Heilige Gees vra om vir ons ’n sensitiewe gees te gee, sodat ons deur die Heilige Gees ’n fyn besnaarde gewete sal ontwikkel, wat die verskil tussen reg en verkeerd sal ken.

Gewete is dus ’n geestelike kompas wat nie uitgewis kan word nie. Dit herinner ons aan Goddelike standaarde.

Hoe nader ek aan God en Sy wil beweeg, hoe duideliker en sterker sal my gewete ontwikkel. Ons noem dit heiligmaking. Ons moet deur die Gees ’n Minora-skerp gewete ontwikkel om te onderskei tussen wat reg en verkeerd is. Hoe nader twee mense aan ’n kers sit, hoe duideliker gaan hulle mekaar sien. Hoe verder hulle van die kers sit, hoe moeiliker gaan hulle mekaar sien. Hoe nader jy aan jou gewete leef, hoe meer sensitief gaan jy wees om ander mense raak te sien en aan hulle goed te doen. Jou gewete sal jou pla as jy nie aan hulle goed doen nie, want jou gewete laat jou ander mense síén.

Koning Dawid in Psalm 51 openbaar ’n baie sensitiewe gewete na sy owerspel met Batseba en sy moord op haar man Uriah. Hy het letterlik sy klere geskeur, as op sy kop gegooi en die pragtige Psalm 51 gedig van sy intieme berou oor wat hy aangevang het. Hy vra die Here om ook weer vir hom sy reinheid en opregtheid terug te gee. Hy verlang meer daarna as na goud en die koningskap. Hierdie opregte en vlymskerp gewete asook berou, het hom die man gemaak naby aan die hart van God.

Die gewete kan die pad na die Here open. ’n Slegte gewete kan jou laat roep na die Verlosser, onse Here Jesus Christus. ’n Kollektiewe gewete wat onrein is, is soos ’n rivier wat ’n dorp besoedel – want die bron is besoedel.  Almal word daardeur  besmet. “Ons gewete moet gesuiwer word” , dan sal dit ’n bron van  suiwer water wees … en ons sal lewe en vrugte dra en ons sal kollektief as samelewing ook rein voor die Here leef.

Sonder ‘n goeie gewete lei ’n mens se geloof skade. Luister wat sê Paulus in 1 Timotheus 1: 19: “met geloof en ’n goeie gewete – iets wat sommige mense versaak het, waardeur hulle geloof skipbreuk gely het.”

Om in die geloof te groei, moet jou gewete ontwikkel word. ’n Vlymskerp geloof dien tot voordeel van jou geloofslewe en Christelike lewe voor God. Jou gewete hou jou op die regte pad en navigeer jou terug na waar jy die pad verlaat het. Moenie alles aanvaar wat jou kultuur of omgewing vir jou leer nie. Wees krities teenoor die aanvaarbare gedrag van jou omgewing. Wees indiwidualisties, en onderskei met die Gees van God self wat reg en verkeerd is.

Hoe word die gewete as ’n morele kompas “gekalibreer”? Soos ’n kompas se akkuraatheid verbeter deur kalibrasie, word die gewete gekalibreer  deur die Woord, gebed, selfondersoek, leer, gesprek en lewenslesse. Die Heilige Gees is egter die belangrikste in die vorming om ons  gewete in lyn met Christus se karakter te bring. Net deur die werking van die Gees kan ons gewete werklik rein en opreg wees.

Maar jy hoef nie met die pyn van jou gewete saam te leef nie. Gee dit vir Christus! Hy was jou silwerskoon. Jy kan jou gewete tot rus bring in Christus Jesus se verlossingswerk. Laat jou deur die Gees en die gewete lei. Dan gaan u en ek op ’n ongelooflike geestelike reis van verwondering oor die grootheid en genade van God vir skuldbesmette sondaars. ’n Skep gewete laat ons God duideliker sien.  AMEN

(Ds. Paul Odendaal is leraar van die NG Kerke Adelaide en Fort Beaufort.)

SKRIFLESING: Mat 4: 1 – 11

Ons lewe in ’n harde wêreld waar mense daagliks vishoeke uitgooi om hulle medemens te vang.

In die korporatiewe wêreld wil mense die leer van sukses klim. Om bo uit te kom, stel hulle dikwels vishoeke met aas om hulle mededingers te uitoorlê en in ’n slegte lig te stel. In die politieke arena, gooi politici hulle aas met vishoeke uit om hulle opponent in die slegste moontlike lig te stel. In die ekonomiese wêreld skep handelaars dikwels vishoeke met aas om kliënte aan te moedig om dinge te koop wat hulle eintlik nie kan bekostig nie. Mense skinder om mense uit hulle goeie naam te “trek” en hulle in ’n swak lig te stel. Mense gooi vishoeke uit en stel slagysters om ander in ’n slegte lig te plaas. In die Bybel lees ons dikwels van Fariseërs wat vishoek-vrae vir die Here gevra het om hom uit te lok om verkeerde antwoorde te gee, sodat hulle rede het om hom te vervolg. Hulle vrae was daarop gemik om hom uit te vang. Dikwels kan mense met die mooiste aanbiedinge en beloftes kom, net om van jou ’n slagoffer te maak.

Natuurlik is die duiwel die bobaas-visvanger. Hy het ’n vishoek en verskillende soorte aas waarmee hy elke soort mens sal uitvang. Vir elke mens het die duiwel sy eie aas. Dit kan aas wees van skinder, kwaadpraat, seksuele sondes, gierigheid, trots, hoogmoed, onvergewensgesindheid of enigiets anders. Hy wil ons uittrek om buite “God se wil vir ons lewe” te leef. Tereg word gepraat van die bose drie-eenheid, naamlik die duiwel, die sondige wêreld en ekself. In hierdie viswater is daar baie vishoeke wat ons elke dag verlei om die aas van versoeking te vat.

Daar is die bekende satiriese teologiese roman van C.S. Lewis, met die titel  The Screwtape Letters. Die verhaal gaan oor die senior duiwel Screwtape, wat raad gee aan sy neef Wormwood, wat ’n jong, junior en onervare duiwel is, oor hoe om die menslike siel te verlei. Dit kom daarop neer dat Screwtape leer dat die mens nie verlei kan word deur erge groot sondes nie, maar eerder deur klein sondetjies, wat die mens sag maak om later groter sondes te doen.  

In Mat 4: 1 – 11 lees ons ook hoedat die duiwel vir Jesus probeer versoek en vir hom vishoeke uitgooi met drie verskillende vorme van aas. Die aas lyk aantreklik, want sien, die duiwel stap nie met horings by jou in nie, maar as ’n vriendelike heer. Die duiwel versoek Jesus in die woestyn, direk na sy doop met water deur Johannes. As’t ware toets die duiwel vir Jesus of die Vader se kompliment dat Jesus die Seun van God is, waar is.

Jesus word onder die Gees die woestyn ingelei, die plek waar die geeste is om in stryd met die bose geeste te gaan. Woestyne is gesien as gevaarlike plekke waar die geeste bly. Gewoonlik het die mense blou klere en geklee met amulette en simbole die woestyn ingegaan om hulleself te beskerm. Waarskynlik het Jesus daarsonder die woestyn ingegaan, want ons teks meld niks daarvan nie. Die getal 40 speel ’n belangrike rol in die Bybel. Direk na die deurtog van die Rooi See is die volk 40 jaar versoek in die woestyn. Moses het 40 dae gevas op Sinai-berg voor hy die wet teruggebring het. Elia het 40 dae gevas op Berg Horeb.

Daar is ’n verskil tussen beproewings en versoekings. Beproewings word deur  die Here gebruik om die beste in jou na vore te bring. Versoeking word deur die duiwel gebruik om die slegste in jou na vore te bring. Die duiwel wil Jesus laat misluk. God is in Jesus, Jesus is in die kerk en die kerk is in die wêreld. Die duiwel wil soos ’n skerpskutter vir Jesus uithaal uit die heilsplan van God met die wêreld.

In die tropiese woude vind ’n mens die bekende Venus Fly Trap. Dit is ‘n soort plant wat ’n karnivoor is. Natuurlik kry ’n mens baie ander soorte karnivoriese plante. Dit is plante wat op vleis lewe.

Die Venus Fly Trap lok insekte deur middel van kleur en reuk nader. Die insekte sit dan vas in die klewerige slymlaag van die plant en word ingesuig en die plant se kake gaan toe om sy slagoffer. Die plant stel ’n strik vir insekte. So het die duiwel ook vir Jesus in die woestyn drie verskillende slagysters gestel. Elkeen van die drie versoekings was op verskillende vlakke. Ons kan dus as’t ware sê dat Jesus aan ’n totale aanslag van versoekings blootgestel was.

Woestyne is eensame plekke. Daar is min versterkinge. Woestyne is plekke waar die geeste praat, en hét die bose geeste nie probeer om van Jesus besit te neem nie! Die duiwel gebruik die oomblik van Jesus se broosheid. As iemand lê, trap op hom. Wanneer Jesus op Sy kwesbaarste is, kom die duiwel met ’n totale aanslag.

Ten diepste is ’n versoeking dit wat die duiwel doen om jou te laat probeer “iets” wees. Eva wou soos God wees, daarom het sy van die verbode vrug geëet. Feitlik elke sonde en versoeking kan teruggelei word na die mens wat iets anders wil wees as waartoe God hom of haar geskep het. Wat wil die duiwel hê moet jy wees? Ryk, vooraanstaande, gewild, populêr, almal moet van my hou, suksesvol en so kan die lysie aanhou.

Jesus word versoek om “iemand” anders te wees as dit waarvoor die Vader hom gestuur het. Die duiwel wil van Jesus (a) ’n Brood-Messias, (b) ’n Sensasie-Messias en (c) ’n politieke Messias maak. (Andrie du Toit se onderskeiding.) Interessant dat die versoekings opwaarts loop van die vlaktes waar die klippe lê, na die tempel se hoogste punt en uiteindelik by die hoogste punt van die berg.

Die heel eerste versoeking gaan daaroor dat die duiwel vir Jesus versoek om in sy hongerte van klippe brode te maak. Hy wil as’t ware van Jesus ’n Brood-Messias maak wat net gekom het vir die liggaamlike nood van mense. Mense kan dikwels net ingestel wees op hulle liggaamlike behoeftes, sodat hulle slegs vleeslike mense is, sonder om hulle eie spiritualiteit te herken en te verstaan. Duidelik weerstaan die Here die duiwel met die volgende woorde in vers 4: “’n Mens leef nie net van brood nie, maar van elke woord wat uit die mond van God kom.” In geen onduidelike taal nie onderstreep die Here dat die mens ten diepste ’n spirituele mens is.

Die tweede versoeking is daarop gemik om van Jesus ’n Sensasie-Messias te maak. Deur die eeue was die mensdom nog altyd ingestel op sensasie. Sensasie verkoop. Mense dagdroom oor sensasie. Die versoeking was dat Jesus van die heilige stad se tempel moes afspring en sy engele moes opdrag gee om hom te dra. Weereens weerlê Jesus die versoeking met die woorde in vers 7: “Daar staan ook geskrywe: Jy mag die Here jou God nie op die proef stel nie.” Jesus weier om ’n Sensasie-Messias te wees. Hy sou eerder die lydende Messias word wat sy dissipels se voete sou was.

Die derde versoeking is daarop gemik om van Jesus ’n Politieke Messias te maak. Die versoeking gaan daaroor dat die duiwel die Here na ’n baie hoë berg geneem het en al die Koninkryke in al hul prag en praal vir Jesus gewys het en hom versoek het om neer te val en hom (die duiwel) te aanbid, dan sou die duiwel dit alles vir die Here gee. Weereens weerstaan Jesus die versoeking om ’n Politieke Messias te wees en die gewildheid van die massas na te jaag. In vers 10 staan daar geskrywe: “Die Here jou God moet jy aanbid en Hom alleen dien.” In sy drie jaar se openbare optrede was daar telkens die politieke versoeking om die Jode van die Romeinse juk te bevry. Dit het Jesus nie gedoen nie. Sy taak was nie politieke bevryding nie, maar geestelike bevryding.

Telkens kom die versoeking na ons om iemand anders te wees as dit wat God ons bedoel het om te wees. John Ortberg sê ons moet onderskei waarom ons ’n ANDER MENS wil word. Dikwels is dit juis die versoeking in ons lewe.

Hoewel Jesus na 40 dae fisies op sy swakste is, is Hy spiritueel op sy sterkste en kan hy die totale aanslag van die duiwel weerstaan. Daarom moet ons hieruit leer dat ’n mens spiritueel in jou binneste moet groei om die aanslae van buite te weerstaan. Kontemplatiewe spiritualiteit is ’n beweging na binne en nie na buite nie. Eers wanneer jy innerlike vrede en rus het, kan jy na buite sterk, dapper en onverskrokke optree. Hy weerstaan die duiwel, elke keer met die Woord van God, vanuit sy innerlike sterkte.

Die moderne mens is geneig om baie liggaamlik ingestel te wees op aardse behoeftes van liggaam, mag, aansien, rykdom en besittings. Die uiterlike liggaam en voorkoms is jou image, die persoonlike ikoon. Om versoekinge te weerstaan is om nie jou aptyt te bevredig met verskillende liggaamlike dinge nie. Dit is om spiritueel ingestel te wees op die influistering van die Gees. Ons enigste ware vryheid is om nie slawe van ons aptyt te wees nie. Om te kan NEE sê, maak ons ons vry van ons liggaamlike verslawings.

Die woestyn-ervarings was ’n voorbereiding vir Jesus wat nog vir Hom voorlê.

Wonde wat opgedoen word deur die stryd teen die Bose kan altyd geheel word – God het sy engele gestuur om Jesus te versorg. Wonde, egter, wat ek self opdoen deur aan versoekings te voldoen, loop dikwels lewenslank saam met my. (Uit die mond van ’n ou kerkvader)

Luther haal ook Taulerus aan : “In goeie tye gebruik seevaarders roeispane, maar in tye van versoeking soek hulle hul troos in die anker.”

 Ons enigste anker en troos is Jesus Christus.

Die duiwel se vishoeke is om ons te verlei in sonde. Die kruis van Jesus is ook ’n vishoek. ’n Kruis lyk amper soos ’n vishoek. Die kruis as vishoek simboliseer dat God ons deur die sterwe van Jesus Christus wil nadertrek in God se liefde.

Mat 4: 19 volg direk op die versoekings wat die duiwel in die woestyn probeer het om Jesus in sonde te laat val. Die Here het die vishoeke met die aas van die duiwel weerstaan. Hy sê egter vir sy dissipels: “Volg My, en Ek sal julle vissers van mense maak!” Die vishoeke van die duiwel word in vers 19 vervang met die vishoeke van die Here wat mense wil nader trek in Sy liefde en genade. Daarom moet die dissipels vissers van mense wees, wat met die kruishoek mense intrek in die Koninkryk van God.

Mag ons vishoeke vir die Here wees, waarmee ons vissers van mense kan wees. Mag die vrugte van die Gees in Gal 5: 22 – 23 die aas wees waarmee ons mense nadertrek na die ewige Lig. Die aas is: “liefde, blydskap, vrede, geduld, vriendelikheid, goedheid, getrouheid, sagmoedigheid, selfbeheersing …”

Die duiwel se vishoeke is om ons te verlei in sonde. Die kruis van Jesus is die vishoek wat ons wil nadertrek in die liefde van die Here.        AMEN

(Ds. Paul Odendaal is leraar van die NG Kerke Adelaide en Fort Beaufort.)

SKRIFLESING: Hand 20: 35, Psalm 90: 12 en 1 Kor 13: 12

Die dood van ’n jongmens is altyd ’n groot skok vir ’n gemeenskap. Jongmense dink hulle is onsterflik en dat net ouer mense sterf. Daar is eenkeer aan die Bevelvoerder van die Suid-Afrikaanse Weermag gevra hoekom hulle jongmanne tussen 18 en 25 in die 1970’s en 1980’s  opgeroep het vir Nasionale Diensplig om die land se grense te beskerm in die gevaarlike Caprivi-strook wat grens aan Angola. Die generaal se antwoord was dat jongmanne tussen 16 – 25 dink dat hulle nie kan sterf nie en daarom kan hulle baie dapperder in oorlogvoering wees en is daarom beter soldate. Ouer soldate is versigtig, omdat hulle hul eie sterflikheid besef.

Die dood van ’n pragtige jongman soos Ben (jr.) ruk ’n gemeenskap weer tot die realiteit dat ons eie sterflikheid ons soos ’n skaduwee volg. Kan ’n mens vir jou skaduwee weghardloop? Nee! Dit volg jou altyd en so volg ons sterflikheid  ons elkeen. Ons weet net nie wanneer ons gaan sterf nie.

Ons moet erken dat sommige vrae oor ’n jongmens se dood onbeantwoord sal bly. Maar dit is ook reg om vrae te hê. Wees net versigtig om nie goedkoop antwoorde te gee soos “Dit was sy tyd” of “Die Here pluk die mooiste blom” of “Die Here het hom nodig” nie.

So het Totius gewroeg met die dood van vier van sy kinders, waarvan twee veral ’n groot invloed op sy poësie gehad het. Sy seun Ben  is op 18-jarige ouderdom deur weerlig doodgeslaan terwyl hy onder ’n boom gesit het. Sy dogter Wilhelmine is tydens ’n operasie oorlede. Een van sy ander kinders is aan breinvliesontsteking dood.

Luister hoe skryf  ’n onbekende skrywer ’n inspirasie uit Totius se styl oor  pyn en verwerking:

Soos ’n Doringbos

(Inspirasie uit Totius se styl)

My gedagtes,
soos vat aan ’n doringbos –
elkeen haak vas
aan iets seer,
iets onopgelos.

Ek wil vorentoe dink,
maar trek terug.
Ek wil vergeet,
maar bly vas
aan die takkies van “hoekom”
en “as net”.

Ek het nie gevra vir die doringbos nie,
maar hier staan ek,
vasgehaak in stilte.

En dan –
fluister U.
Nie uit die storm nie,
maar tussen die dorings
waar U hand
myne liggies vashou.

Ons rus eerder in God se misterie en genade. Ons rus in die wete dat ons nooit al die antwoorde sal kry nie. Maar ons kan net rus in God se goedheid.

Moenie vir Ben (sr.), Mari en Hanneke in hierdie tyd probeer antwoorde of raad gee nie. Elkeen hanteer ook die dood van ’n geliefde anders as ander. Daar is nie iets soos ’n regte antwoord wat vir almal werk nie. Geen mens ervaar die dood van ’n geliefde op dieselfde manier as ’n ander mens nie. Almal het ook hulle eie tyd om die dood van ’n geliefde te verwerk. In tye van donkerte gaan Ernest Hemingway se raad nie oor die vind van oplossings nie, maar oor die soeke na menslike verbintenis en teenwoordigheid. Hy stel voor dat wat mense die nodigste het in hul donkerste oomblikke, nie raad of pogings is om hulle beter te laat voel nie, maar eerder stilte en ’n sagte aanraking (soos ’n drukkie of fisiese aanraking) om hulle te herinner dat hulle nie alleen is nie. Hierdie ondersteuning, selfs sonder woorde, kan die kragtigste geskenk wees en individue help om hul eie krag en waarde tydens moeilike tye te onthou.

Toe my pa in 2017 oorlede is, het wyle Stefan Erwee my net ’n lang ruk vasgedruk, sonder om een woord te sê. Dit het vir my meer beteken as ’n 1000 woorde.

Ons moet elke dag met die wete leef dat ons lewensdae kort is. Maar hoe bring jy dan jou lewensdae deur as dit so kort is? As jou lewensdae soos gras vergaan, hoe leef jy dan sinvol? Dit is die gevolgtrekking waartoe Moses kom in Psalm 90: 12, naamlik:  Om ons lewensdae na waarde  te skat – dit moet U ons leer, sodat ons ’n hart vol wysheid  kan verwerf. “Na waarde te skat” kan ook vertaal word met “reg te verdeel” of “reg te tel”. Die vertalings impliseer ons moet nie ons kortstondige lewe vermors met onsinnighede nie.

Wyle Ben du Preez het as ’n jongman by die Round Table Adelaide aangesluit. Daar het hy geleer om betrokke te wees in die gemeenskap en ’n verskil te maak. Daar het Ben geleer om te GEE. Daarom sê die Here Jesus dan ook in Hand 20: 35 die volgende: “In alles het ek vir julle gewys dat ’n mens deur hard te werk, die swakkes moet help, en die woorde van die Here Jesus moet onthou toe Hy gesê het: ‘Dit maak ’n mens gelukkiger om te gee as om te ontvang.’ ” 

Daarom leer liefdadigheidsorganisasies soos die ACVV, die Round Table, kerke en ander instansies vir mense om hulleself te gee vir ander mense en vir die gemeenskap.

Die “Round Table” is die metafoor van die legendariese tafel in die stories van Koning Arthur en sy ridders. Die tafel was rond sodat niemand aan die kop sit nie, wat gelykheid en kameraadskap simboliseer. Dit is ’n simbool van eer, lojaliteit, en samewerking.

Round Table International is ’n internasionale mansorganisasie vir jong leiers (gewoonlik tussen 18 en 40). Die fokus is op Leierskap, Vriendskap en Diens aan die gemeenskap.  In Suid-Afrika is Round Table SA ’n bekende tak, wat baie liefdadigheidsprojekte aanpak. Die leuse is Adopt, Adapt, Improve.

Ben was deel van die Round Table Adelaide. Na sy bitter ernstige siekte in 2022 en nadat hy ook vir maande in die Millpark Hospitaal in Johannesburg was, was hy gretig om sy dankbaarheid vir sy wonderbaarlike herstel in die Round Table van Adelaide uit te leef. Daar het hy ook wonderlike mense leer ken en nuwe vriende gemaak, wat vir hom baie beteken het.

Tydens sy baie lang siekte in 2022 het Ben (sr.), Mari en Hanneke ook deur ’n persoonlike hel gegaan, toe Ben (jr.) vir maande in die Millpark Hospitaal was. Maar God het vir hulle krag gegee. Toe hy terug was op Adelaide het sy ouers vir hom die pragtige skaaphond (Malcolm) gegee, wat ’n groot troos vir hom was. Vandag is Malcolm saam met ons hier in die kerk.

’n Ouer is nie gemaak om ’n kind te begrawe nie. Lollie du Randt het vir my gesê as iemand sy vrou of haar man verloor, praat ons van ’n wewenaar of ’n weduwee. Maar hy sê daar bestaan nie ’n woord vir ’n ouer wat sy kind verloor nie. Dit is omdat daar nie woorde is om die pyn en verlies te beskryf nie. Desnieteenstaande moet ons nie vir God kwalik neem nie. Ons moet geloof en dankbaarheid behou.

Ds. Hennie le Grange van die Hervormde Kerk het ’n baie raak opmerking gemaak in een van sy preke. Hy het gesê “Meet lewe aan wie jy raak.”  Waarom is u almal vandag hier? Omdat Ben du Preez (jr.) se lewe êrens aan u geraak het. Met sy betekenisvolle lewe het hy baie mense aangeraak. Zelda van Smhart Sekuriteit het gesê dat die hele gemeenskap vir Ben lief was.

Dit is tog die sin van die lewe. Maak jou lewe betekenisvol. Wanneer jy dan sterf, onthou die mense waar jy hulle lewe aangeraak het. Die sin van die lewe is nie om bymekaar te maak nie, maar eerder met betekenis jou lewe te gee in iets wat groter as jyself is. Dit is tog wat Jesus bedoel in Hand 20: 35. Dit roep ons op om ’n kwaliteitlewe te leef. Dit gaan nie om kwantiteit bymekaar te maak nie, maar ’n kwaliteitlewe te leef.

Hierdie is nie ’n troosdiens nie. Dit is onmoontlik om in ’n erediens van 60 minute vir Ben (Sr), Mari, Hanneke, sy vriende en gemeenskap te troos. Dit is eerder ’n gedenkdiens vir sy lewe, waar ons vir die Here dankie sê vir sy lewe van 23 jaar. Die Here sal op Sy tyd vir elkeen van ons vertroos soos Dawid in Ps 23: 1 – 3 skryf:  Die Here is my herder; ek ly nie gebrek nie. In groen weivelde  laat Hy my rus; na water waar daar rusplek is, lei Hy my. Hy gee my nuwe lewenskrag … Troos kom met tyd. Dit is nie ’n skakelaar nie. Troos is ’n proses en elke mens treur anders, soos wat elke mens se lyding uniek is. Maar God belowe dat hy in die volmaakte tyd vir ons sal vertroos. 

Ons as gemeenskap moet vir Ben (sr.), Mari en Hanneke koester met liefde, begrip, omgee, teenwoordigheid, maar NIE met antwoorde nie. Dit is deel van die misterie van die lewe. Soos Paulus in 1 Kor 13: 12 skryf:  Nou sien ons wel ’n geheimenisvolle beeld, soos in ’n spieël, maar eendag van aangesig tot aangesig. Nou ken ek slegs gedeeltelik, maar eendag sal ek ten volle ken, soos ek ten volle geken is. Die spieëls in die tyd van Paulus was primitief, amper net ’n weerkaatsing, met ’n swak en raaiselagtige beeld. Daarom is God se werk ’n geheimenisvolle beeld. Eendag sal ons verstaan. Nou het ons nie die antwoorde nie. Daarin moet ons berus.

Maar ons as Christene het ’n ewige hoop. Daarom staan daar in 1 Tessalonisense 4:13 – 14 die volgende: … sodat julle nie treur soos die res wat geen hoop het nie… Daarom het ons die ewige troos dat ons aan die Here behoort in lewe en in dood.

Ben (jr.) het miskien ’n kort lewe gehad, maar met kwaliteit het hy ’n blywende indruk op ons elkeen gemaak.

Ons dank die Here dat Ben (jr.) deel van ons lewe was. In ons herinneringe sal hy bly voortleef. Eendag sal ons hom weer in aangesig ewig ontmoet.

Dankie ons Here Jesus dat Ben du Preez (jr.) nou in sy ewige woning is en dat sy beker oorloop soos wat U vir ons in Ps 23: 5 – 6 belowe. Ben (jr.) kort nou niks meer nie. Hy is gesond in ’n nuwe geestelike liggaam. Dit is ons vaste sekerheid en troos.     Amen

(Ds. Paul Odendaal is leraar van die NG Kerk Adelaide en Fort Beaufort.)