SKRIFLESING: Luk 10: 25 – 37

Die vraag na die sin van die lewe is vandag ’n baie aktuele vraag. Wat gee werklik aan ’n mens se lewe sin en betekenis? Wat maak dit die moeite werd om vandag te leef? Het ek aan hierdie dag sin en betekenis gegee?

Verkeerdelik dink ’n mens dat as jy goed kan koop, kwalifikasies en bevorderings kan verwerf en vooruit in die lewe gaan,  jy dan ’n gelukkige mens sal wees, wat die sin van die lewe ontdek. Maar dit werk nie so nie. Die sin van die lewe lê nie in besittings, kwalifikasies of werksbevordering nie.

Die feit dat so baie mense worstel met die sin van die lewe, is omdat hulle nog nie geleer het om hulle lewe te leef vir ander mense nie. As ’n mens net jou lewe selfsugtig vir jouself leef en jou eie lewensgenot en selfverwerkliking nastreef, word ’n mens later siek van jouself en dan wonder jy wat die sin van alles is.

Dit is juis die verskil tussen middelpuntsoekende krag en middelpuntvliedende krag. Middelpuntsoekende krag is soos ’n draaikolk in ’n rivier. Dit suig na binne toe. Enige iemand wat in so ’n draaikolk beland, sal verdrink. Middelpuntvliedende krag is soos die planete wat rondom die son draai. Hierdie krag gee lewe en laat ons sonnestelsel voortbestaan.

My lewe het eers sin as ek dit lewe vir God en vir my medemens.

Juis daarom vertel die Here Jesus vir ons die gelykenis van die barmhartige Samaritaan. Die verhaal begin deur te vertel van ’n man wat op reis is tussen Jerigo en Jerusalem, ’n lewensgevaarlike reis! Ja, tot so onlangs as die negentiende eeu was dit nog ’n gevaarlike pad. Daarom was die gebruik eerder om in groepe te reis tussen die twee stede. Dan gebeur dit dat die man aangeval word deur rowers, beroof en nakend en sterwend agtergelaat word. Hulle beroof hom nie alleen van klere, geld en sy lewe nie. Hulle beroof hom ook van sy menswaardigheid.

’n Mens se menswaardigheid is seker die kosbaarste besitting wat ’n mens kan verloor. Soveel miljoene mense worstel vandag om ’n stukkie menswaardigheid. Daar is soveel dakloses, hongeres, verkluimdes, siekes, verlamdes, treurendes, sondaars met skuldgevoelens en so gaan die lysie aan – mense wat hulle menswaardigheid verloor het.

Somtyds is ons self ook die rowers van die verhaal, wat self ook ander mense van hul menswaardigheid beroof. Wie skinder of ’n krenkende woord spreek of iemand inloop, word self ook ’n rower. Jy beroof ’n ander een van sy menswaardigheid. Met ’n skinderstorie beroof jy iemand van sy karakter of met ’n krenkende woord beroof jy iemand van sy selfbeeld. Wie karig betaal, beroof ’n ander een van dit waarvan hy of sy moet leef.

Is u en ek nie maar ook dikwels die rowers van die gelykenis nie? Ja, rowers wat ander beroof van hul menswaardigheid.

Maar ons is nie net rowers nie, ons is dikwels ook soos die Priester en die Leviet wat verby ons medemens in nood stap. Die Priester en Leviet het die Skrif en die wet baie goed geken.

Die Priester is voor ’n moeilike keuse gestel, aangesien hy op pad was na die tempel. Hy moes rein bly. Sou hy aan ’n nie-Jood of aan ’n lyk vat, sou hy onrein word volgens die Joodse wet en tradisies. Die priester was onseker of die man wel ’n Jood was en of hy wel nog gelewe het. Daarom speel hy veilig, deur verlangs, vier el volgens die Joodse vereistes, verby die beroofde man te stap. Die wet en die tradisie het swaarder geweeg as die liefde.

Vandag is ons nog steeds bang om teen die tradisie in aan mense wat nie ’n Afrikaner is nie,  hulp te verleen. Ons sal aan ’n volksgenoot makliker gee as aan iemand van ’n ander ras of kultuur. Ons is bang om hulp te verleen, bang ons word onrein; ons hande, ons motor en ons huis moet skoon bly.

Daarom leer Paulus ons, na die voorbeeld van Jesus Christus, dat die liefde die belangrikste in ’n gelowige se lewe moet wees. (1 Kor 13)

Die Leviet het ook verby gestap. Op daardie stadium was hy nie gebonde aan die reinigingswette van die Joodse tradisie nie. Hy kon makliker help. Hy is nie voor ’n moeilike keuse gestel nie; hy hoef nie te gekies het tussen die wet en die liefde nie. Tog stap hy ook verby, want dit ontbreek hom aan deernis en liefde.

Mag die Here tog vir ons elkeen ’n stukkie deernis gee vir ons medemens. Tussen my en die boemelaar is daar net een verskil, naamlik die genade van Jesus Christus. Prof DF Tolmie definieer barmhartigheid as volg: “Barmhartigheid is ’n intense gevoel van ontferming of meegevoel wat sigbaar word in die manier waarop teenoor iemand anders opgetree word.”

So kom staan die Priester en die Leviet aan die kant van die rowers, hulle beroof hom nog verder van sy menswaardigheid. Hulle kom herstel nie sy menswaardigheid nie.

Dan skok die Here Jesus sy toehoorders as hy die verhaal verder vertel. Hy vertel hoe ’n Basterjood, ’n Samaritaan – verag deur die Jode – op die toneel verskyn en die beroofde man help. (Die Joodse toehoorders se Joodse bloed het beslis gestol by die aanhoor hiervan.) Die Samaritaan gee aan hierdie beroofde mens sy menswaardigheid terug. Hy behandel sy wonde met olie en wyn, wat kultiese elemente by die offers in die tempel is. In plaas van die olie en wyn op die altaar uit te giet, giet hy dit uit op die wonde van die beroofde man. Sy godsdiens word praktyk. Die erediens gaan straat toe.

Die Samaritaan verander sy agenda en die inskrywings in sy dagboek. Hy staan tyd af aan die man. Hy vervoer hom op sy donkie, hy neem hom herberg toe en betaal vir hom.

Die Samaritaan word die Priester van die verhaal. Hy word “die lewende offer wat vir God aanneemlik is.” Die Samaritaan bring homself as die lewende offer, wat wyn en olie uitgiet op die altaar van bloedige wonde.

Naasteliefde beteken om ’n lotgenoot van die kleine, die veragte, die beroofde en eensame te word.

Gelukkig verskyn daar ’n Samaritaan op die toneel. Miskien het die beroofde man nie veel verwag van die Samaritaan nie. Want hy was ’n Jood en die man ’n Samaritaan. Jood en Samaritaan was aartsvyande. Maar die Samaritaan het ’n hart vir sy medemens gehad; sy hart het warm geklop vir sy medemens; so warm dat selfs die vooroordeel weggeval het. En wanneer die Samaritaan die man te hulp snel, is dit nie maar ’n 50c in ’n hoed nie. Baie keer gee ons so ’n ietsie, nie om die persoon te help nie, maar om ons gewete stil te maak en ons goed te laat voel.

Maar wanneer die Samaritaan die man help, help hy hom met alles waaroor hy beskik. Hy help hom met olie en wyn vir sy wonde, met vervoer, met ’n herberg, met twee muntstukke aan die herbergier en die belofte om weer te kom kyk hoe dit gaan as hy terugkom. Hy het hom dus gehelp met lewensmiddele, vervoer, huisvesting, geld en met sy kosbare tyd wat hy opgeoffer het. Maar gemeente, die Samaritaan by uitstek is natuurlik Christus Jesus. Christus Jesus was ook ’n kerkmens, maar het nie verby die mens in nood gestap soos die Priester en Leviet nie. Nee, as Christus by die kerkdeur uitgestap het, het Hy sy hande omhelsend na hierdie wêreld uitgesteek. Siekes is gesond gemaak, kreupeles loop, dowes hoor en sondaars word verlos.

In die oë van hierdie wêreld moet jy Christus raaksien (Mattheus 25: 35 – 40). As iemand dors het, as iemand honger of naak of behoeftig is, sê Christus: “Sien my in daardie persoon raak. Want vir sover as julle dit aan een van hierdie geringste broeders gedoen het, het julle dit aan my gedoen.” Behandel dié in nood, soos jy Christus sou behandel het. Ja, wanneer my hart gesond en warm klop vir my medemens, moet dit oorgaan in hande-uitreiking na diegene in nood. Êrens in ’n kerkhof in Europa staan ’n besondere Christusbeeld. ’n Christusbeeld sonder arms. Die arms is beskadig as gevolg van hewige bombardement in die Tweede Wêreldoorlog. Maar op die voetstuk van die beeld staan daar: “Jy is my arms in hierdie wêreld.” Christus sê vandag aan U: “Jy is my arms in hierdie wêreld. Jy is my verteenwoordiger in die nood van mense.” Jy sien dus, God vra nie: “Hoe lief het jy my?” nie. God sal sien hoe lief jy Hom het, in die manier waarop jy jou naaste in nood help.

Ghandi het eenmaal gesê: “Julle aanbid ’n wonderlike Christus, maar as ek sien hoe selfsugtig julle Christene is, dan wil ek maar liewer nie ’n Christen word nie.” ’n Verskriklike klag teen ons Christene! Ja, ons aanbid ’n wonderlike Christus. Dié Samaritaan met hoofletters het, toe ons gewond op ons lewenspad gelê het, stukkend geslaan deur die sonde, ons wonde versorg en ons genees. Hy het egter ook Sy lewe vir ons afgelê. Hy was en is die groot barmhartige Samaritaan.

Martin Luther King het eenmaal by ’n protesvergadering teen die oorlog in Viëtnam gesê: “Ons moet begin besef dat die hele pad na Jerigo so verander moet word dat mans en vroue en kinders nie voortdurend daarop geslaan en beroof word op hulle pad na die lewe nie. Naastediens beteken nie om maar net ’n muntstuk vir die bedelaar te gooi nie … maar om die huis te verander wat die bedelaar voortgebring het.”

Daarom sê die Formulier vir die bevestiging van diakens, dat die nood verlig moet word, maar dat ook die oorsaak van die nood uit die weg geruim moet word. Daarom is daar die gesegde: “Moenie vir iemand net vis gee nie, leer hom eerder om vis te vang.”

Natuurlik kan armoede ook ontstaan as gevolg van luiheid. Die Bybel spreek dit duidelik uit dat ’n lui mens nie gehelp moet word nie, want hy of sy is verantwoordelik vir hulle eie toestand.

Om vir ’n straatboemelaar geld te gee, is onverantwoordelik, want meestal gaan dit vir drank of dwelmmiddels. Gee eerder vir hulle kos. Vir hulle wat arrogant bedel, moet jy versigtig wees. Jy kan ook nie almal help nie. Kies watter mense jy kan en wil ondersteun met dade van barmhartigheid.

Barmhartigheid gaan ook oor veel meer as om vir iemand kos of geld te gee. Naasteliefde beteken om tyd te maak vir bejaardes, om ’n veragte mens se selfbeeld te help herstel, om siekes op te beur, om vir die moedelose nuwe hoop te gee, om vir die sondaar die Evangelie te bring … en so meer.

Ds. René Potgieter verduidelik mooi: “Sommige dorpe se watervloei werk deur middel van kanaalstelsels. Die kanaal is die weg waarlangs die water vanaf die dam na die inwoners van die dorp vloei, sodat hulle dan met die water hulle tuine kan natlei.  Die kanaalstelsel is ’n interessante sisteem.  Elke erf ontvang ’n leibeurt en wanneer ’n mens klaar is met jou leibeurt, sluit jy die toevloei na jou erf af, sodat die water kan verbyvloei na jou bure toe.  As gelowiges weet ons mos alte goed dat God die kerk gekies het as dié kanaal waardeur Hy sy goedheid, genade, liefde en barmhartigheid by die mense van die wêreld wil uitbring. Nou is die vraag – het God se goedheid, genade en guns by jou gestop, of vloei dit deur na ander?” Gee jy leibeurte ook vir ander mense?

Daarom roep die Here Jesus ons elkeen op met die woorde: “Gaan maak jy net so.” Gaan herstel ander mense se menswaardigheid, want eenmaal het ek op Golgota ook vir jou jou menswaardigheid terug gegee.   

Wie in die liefde aktief betrokke is, ervaar op die pad na Jerigo dat sy/haar lewe nie nutteloos is nie, maar dat dit sin het. Die lewe maak sin as ek weet daar is mense wat my nodig het … en ek kan vir hulle daar wees.

In Handelinge 20:35 staan:“In alles het ek vir julle gewys dat ’n mens deur hard te werk, die swakkes moet help, en die woorde van die Here Jesus moet onthou toe Hy gesê het, ‘Dit maak ’n mens gelukkiger om te gee as om te ontvang.’ ” 

Die lewe maak sin as ek die Here Jesus nie net in die erediens aanbid nie, maar ook op straat, op die pad na Jerigo.

Die sin van die lewe is om met betekenis te lewe. Wie met ’n barmhartige hart lewe, sal elke dag sin in die lewe ontdek. As jy net vir jouself lewe, sal die lewe nie sin hê nie. Maar as jy uitwaarts na ander lewe en barmhartigheid betoon, sal jou lewe sinvol en betekenisvol wees. AMEN

(Ds. Paul Odendaal is leraar van die NG Kerke Adelaide en Fort Beaufort.)

SKRIFLESING: Gen 8:11 en Luk 3:22 en Joh 14:15 – 20

Baie verhale word vertel van die groot Noorweegse ontdekkingsreisiger Roald Amundsen. Hy is die persoon wat die Suidpool ontdek het en ook die magnetiese lengtesirkel van die Noordpool.

Op een van die gevaarlike reise het hy ’n duif saamgeneem. Die eerste ding wat hy gedoen het toe hy sy bestemming bereik, was om die duif los te laat. Sy vrou het weke lank niks van hom gehoor nie. Ongekend was haar vreugde toe sy een oggend by haar venster uitkyk en die duif sien sirkel oor die huis. Sy het uitgehardloop en geroep: “Hy leef! My man leef!”

So werk die Gees – die duif – ook. Jesus het weggegaan hemel toe. Die dissipels sou kon wonder: Is alles nou verby? Is ons alleen? Kom Jesus nooit weer terug nie?

Inteendeel, die Heilige Gees is nou oor ons uitgestort. Hy kom uit die hemel, van die Vader af, en herinner ons telkens daaraan dat Jesus leef.

Elke keer wanneer ons in wanhoop verkeer oor onsself, oor die kerk en oor die wêreld, hoor ons die geklap van die duif se vlerke en word ons getroos – die Here Jesus leef! Die Gees herinner ons dat Jesus nie weg is nie. Inteendeel! Hy is hier. Hy is binne ons. Hy maak alles nuut! Die boodskap van Pinkster is dat die Heilige Gees alles nuut maak.

Ons kan nie nuut maak nie – net God kan. Ons dink ons is besig met grondige vernuwings in ons lewe, maar dit is die blote kosmetiese herrangskikking van die stoele op die Titanic.

Ons sondige natuur kom nie weg van die verlede nie. Ons rangskik maar net bloot ons sondige verlede. Hulle vertel van die jong dogter wat aangekeer is deur die verkeerspolisie. Die bure het gekla sy ry in trurat al om die blok. Die verkeerspolisieman vra haar toe waarom sy so in trurat ry. Sy sê toe skaam dat sy gister, sonder haar ouers se toestemming, die motor geleen het en baie kilometers opgesit het. Sy probeer nou net om die verlore kilometers terug te wen. Sy probeer die verlede te herskep, terug te draai.

Die Bybel praat anders oor God. God maak nuut. God is die Oorspronklike, die Inisieerder, die Nuutmaker.  Hy handel vernuwend, verruimend, verrassend, skeppend, herskeppend, versoenend en verheerlikend.

Toe Noag en sy familie in die ark was met die sondvloed, het Noag ook ’n duif uitgestuur. Die duif het laatmiddag teruggekom. Met die geklap van vlerke het die duif ’n olyfblaar in sy bek gehad, wat die teken was van redding en ’n nuwe begin. So is die geklap van ’n duif se vlerke telkens in die Bybel ’n teken van redding en God se teenwoordigheid.

Met die doop van die Here Jesus het die Heilige Gees in die gedaante van ’n duif op Hom neergedaal. So het die Here Jesus se bediening begin. Dit het begin met die geklap van ’n duif se vlerke. Christus het ’n nuwe begin aangekondig. Die Gees was op Hom om Sy werk op aarde te doen.

God wil altyd nuut maak. Hy het die hemel en aarde geskep uit die oerchaos. Hy het Sy volk Israel verlos uit Egipte, uit die huis van slawerny. Hy het Sy volk tekens uit ballingskap gered. Die Here doen altyd nuwe dinge.

Die uitstorting van die Gees was dramaties: dit het met wind, vuurtonge en die spreek van al die destydse nasies se tale gepaard gegaan. Is die Gees nou op die agtergrond? Nee, die Gees is nog steeds elke dag met ons. Die dramatiese uitstorting van die Gees was eers soos ’n asemrowende waterval. Dieselfde water vloei nou soos ’n magtige rivier in die wêreld. Elke dag hoor ons nog steeds van wonderwerke, gebedsverhoring, genesing, bekerings en geestelike verdieping in die Here. Die Gees werk nog steeds en sal bly by ons. In en deur die Gees is die Here Jesus ook nog steeds by ons.

Kierkegaard het gesê dat ’n mens moet agtertoe kyk en verstaan en vorentoe moet kyk en leef. Ons is egter geneig om agteruit te wil leef. Ons wil in trurat die toekoms binne gaan, terwyl God ons vooruit wil laat gaan.

In Joh 14:8 sê die Here dat Hy ons nie as weeskinders wil agterlaat wanneer Hy die wêreld verlaat nie. Hy gee vir ons die Gees as ons Parakleet, wat vir ons voorspraak by God kan maak. Ons is nie alleen nie, ons het die Gees by ons.

Die volgende mooi verhaal illustreer dit. Daar was ’n swart seuntjie wat in ’n stat in die afgeleë Transkei grootgeword het. Hy het niks geweet van groot plekke nie. Hy het net sy onmiddellike omgewing geken. Op ’n dag word hy ernstig siek en die kliniek verwys hom na ’n groot staatshospitaal in ’n baie groot stad. Sy oupa gaan saam met hom hospitaal toe, aangesien albei sy ouers werk. In die groot hospitaal is alles vir hom skrikwekkend groot en onbekend. Hy is baie bang. Die hospitaal se personeel gee toestemming dat die oupa nog ’n paar ure by hom kan sit. Maar die ure gaan gou verby en die suster sê vir die oupa dat hy nou moet huis toe gaan. Hulle sal hom bel as hy sy kleinseun kan kom haal. Die seuntjie huil toe baie erg en wil nie sy oupa se hand los nie. Die oupa haal toe sy hoed af en gee dit vir sy kleinseun en sê vir hom dat hy elke keer as hy bang is aan die hoed moet vat en onthou sy oupa kom terug. Hy sê toe vir sy kleinseun: “Thula baba, Thula baba.” Die seuntjie raak rustiger en die oupa gaan terug huis toe. In die daaropvolgende dae, het hy elke keer as hy bang word, sy oupa se hoed styf vasgehou. Hy kon sy oupa se  sweetreuk en die tabakreuk elke keer ruik en onthou dat sy oupa belowe het dat hy hom sal kom haal. So het hy vrede en rustigheid gekry deur sy oupa se hoed. Toe hy gesond was, het sy oupa hom kom haal.

Vandag wil die Here ook vir ons kom sê: “Thula baba, Thula baba.” Hy het ons sy Gees gegee om by ons te wees, sodat ons nooit hoef te voel na weeskinders nie. Ons hoef daarom nie bang te wees vir die toekoms nie. Ons kan God ervaar en beleef deur Sy Gees.

Die boodskap van al die kerklike feesdae – soos kersfees, lydenstyd, paasfees, pinkster – is dat God alles wil nuut maak.

Ons troos is dat geen situasie, geen krisis vir God te groot is nie. Jou put is nooit te diep vir God nie. God haal jou daaruit. Daar is geen doodloopstraat dig genoeg nie, God breek daardeur. Geen woestyn kan droog genoeg wees nie. God omskep dit in ’n lushof, ’n paradys, waar riviere ontspring.

God is nie soos ’n groef nie. Hy doen ver bo wat ons kan bid of dink. As ons dink dis die einde van ons werk, ons huisgesin, ons huwelik, ons land, die wêreld, dan bewys die Here Hom groter as ons klein denke oor Hom en min verwagtinge van Hom. Uit die ruïnes van ons mislukkings skep God ’n nuwe kunswerk.

’n Beeldhouer het eenmaal ’n massiewe en kosbare stuk Carrara-marmer probeer omskep in ’n beeld. Dit was ’n mislukking. Daar het die stuk marmer vir 100 jaar gestaan in die agterplaas van ’n katedraal in Florence, Italië. ’n Ander beeldhouer het dit in 1505 ontdek, opgemeet en drie jaar daaraan gebeitel. Dit het geword ’n wonderskone beeld van Dawid, ’n kolos van meer as nege ton. Toe die eerste besoeker dit sien, het hy gesê dat die beeld nog net moet kan praat. As ons stilbly, sal die klippe uitroep oor die wonderdade van God wat alles nuut maak.

Ek gaan iets nuuts doen, sê die Here. Niks sal ooit weer dieselfde wees nie. Telkens wanneer ons wanhoop oor onsself, oor die kerk en oor die wêreld, hoor ons die geklap van die duif se vlerke en word ons getroos dat die Here en die Gees by ons is.

Die duif, die Gees, kom uit die hemel, van die Vader, en herinner ons dat Hy leef en alles wil nuutmaak.

Deur die werking van die Gees kan ons ook uitroep: “Hy leef! Onse Heer leef!”

Dan kan ons die vrede en troos van die Here ervaar deur die werking van die Gees.

“Thula baba, Thula baba.”

Ons het die Gees by ons en Hy lewe in ons lewens.

Hoor jy die geklap van die Duif se vlerke?

AMEN

(Ds. Paul Odendaal is leraar van die NG Kerke Adelaide en Fort Beaufort)

SKRIFLESING: Mat 5: 7 en Mat 23:23 en Mat 25: 31 – 46

Die beste nuus wat ’n mens ooit oor God kan hoor, is dat God nie ’n masjien of ’n beginsel is nie, maar ’n Persoon. Iemand met ’n hart – ’n hart wat kan voel, wat omgee, wat liefhet en wat kan vergewe.

Maar wat sou u dink is die beste nuus wat God ooit oor ’n mens sou kon hoor? Dit, naamlik dat die mens ’n hart vir sy medemens gekry het, ’n hart wat soos God s’n regtig kan omgee en voel en liefhê. Ons is tog immers gemaak na die beeld van God.

Maar wat is barmhartigheid presies? Dit kan in drie woorde saamgevat word, naamlik: mildheid, ontferming en vergewing.

Barmhartigheid begin by mildheid. Dit beteken dat ons oop en ruimhartig is teenoor ander. Dat ons sal onthou dat ons nie die enigste mense op die aarde is nie. Daar is ook ander mense vir wie ek moet ruimte maak. Barmhartigheid beteken ook ontferming, met ander woorde dat ek bereid sal wees om betrokke te raak as God my nodig het. Dit is om te buig na my medemens en in die nood van die wêreld te help. Barmhartigheid beteken ook vergewing. Hier gaan dit oor die vraag wat my te doen staan as my naaste lelik, sleg, vyandig en onaangenaam is? As iemand in nood ’n slagoffer van omstandighede was, dan is dit in ’n sekere sin nie moeilik om so iemand te help nie. Maar as mense teenoor my lelik was, dan droog barmhartigheid en vergewing gou op. God is egter anders. Vir Hom is vergewing nog altyd deel van barmhartigheid.

Die vyfde saligspreking herinner ons daaraan dat dit in die Evangelie gaan oor mense. Jesus Christus het Sy lewe gegee omdat Hy vir die wêreld omgee. Hy verwag van Sy volgelinge dat hulle ook bereid sal wees om dit te doen. Ons kan so dikwels in ons godsdiens vasval in reëls en “moets en moenies”. Martin Luther het in sy beroemde geskrif oor die vryheid van die Christenmens dit so raak en duidelik gestel, dat ’n gelowige vry is van reëls en wette, maar nooit vry van die naaste nie. (Die Christendom is anders as al die ander godsdienste, in die sin dat dit hier nie gaan om reëls nie, maar om mense.)

Maar oor watter mense gaan dit? Wie is my naaste? Mat 25: 31 – 46 gee vir ons ’n beskrywing van ons naaste in die nood. Dit gaan iemand wees wat honger is, wat siek is, what sonder klere is of iemand in die gevangenis. Hulle is as’t ware “Christus” wat self aan ons deur kom klop.

Jou “naaste” beteken nie slegs jou familie en vriende nie. Dit beteken die persoon wat op ’n spesifieke oomblik en plek in jou teenwoordigheid is. Daarom is jou “naaste”, telkens op ’n spesifieke dag, enige ander mens of mense. Jou naaste verander gedurig. Jou naaste is diegene wat in jou direkte teenwoordigheid kom.

Jou naaste is ook jou vyande. Lees ’n bietjie wat sê Jesus in Mat 5: 43 en verder in verband met ons hantering van ons vyande. Om barmhartigheid teenoor jou vyande te betoon, is seker die heel moeilikste wat die Here van ’n mens kan vra.

Iemand het eenkeer gesê: “As jy in God glo en jou vriende liefhet, dan is jy ’n godsdienstige mens, as jy in God glo en ook jou vyande liefhet, dan eers is jy ’n Christen!”

Toe die Here aan ons barmhartigheid bewys het, het Hy nie “vriende” gehelp nie. Paulus sê dat Christus sy lewe vir ons gegee het, terwyl ons nog vyande van God was (Rom 5: 6 – 10). God moes ons ook eers vergewe voordat Hy van nuuts af met ons kon saamleef.

Barmhartigheid is nie ’n luukse of “ekstra” wat die geloof betref nie. Wie nie barmhartigheid wil wees nie, verstaan nie die hart van God nie. Dit is wat die Here Jesus Christus teen die Fariseërs gehad het. Terwyl hulle stip en noukeurig op die minder belangrike sake gelet het, het hulle dit wat volgens God die swaarste weeg, naamlik die geregtigheid, die barmhartigheid en die trou (Mat 23:23) agterweë gelaat. Om barmhartigheid na te laat, is om die hart van die Christendom uit te skeur. Wat dan oorbly is nuttelose religie.

Moeder Teresa van Calcutta het in ’n televisie-onderhoud  gesê dat mense honger is vir verskillende goed in die lewe. Sy het ook verwys na ’n arm dogtertjie wat te bang was om haar stukkie brood te eet, wetende dat sy daarna weer niks gaan hê om te eet nie. Daarom het sy dit krummel vir krummel  geëet, bang dit raak weer op.   

Vader Kestell het in die Anglo-Boereoorlog vir Boer en vyand gehelp. Toe hy na ’n veldslag ’n Engelse soldaat gehelp het, het die man vir Vader Kestell gesê dat hy sy beste preek gelewer het.

Jesus Christus was en is die groot Barmhartige. Hy het uitgereik na siekes, melaatses, randfigure, tollenaars, kinders, prostitute, die hongeres, die owerspelige vrou, die Samaritaanse vrou by die put van Sigar, na vroue, die ongehoorsame dissipels, na sondaars en almal wat Sy pad gekruis het.

Ons moet ook barmhartigheid teenoor die natuur beoefen. Die natuur is onder geweldige stres as gevolg van besoedeling en aardverwarming. Daarom moet ons ook teenoor die natuur en die ekologie baie barmhartig optree en probeer om die natuur te herstel, sodat dit weer gesond kan word.

Ek sluit af met die ware verhaal uit die kinderdae van ds. Walther Lüthi wat appels wou afpluk, maar toe is sy arms te kort. Die appelboom was egter op die buurman se erf. Die buurman het hom gesien, maar was nie kwaad vir hom nie. Hy het vir Walther appels afgepluk tot hy later te veel gehad het. Toe hy wou begin keer, sê die buurman: “Kom, ek gee vir jou regtig genoeg, sodat jy jou trommeldik kan eet en daar nog oorbly vir jou broers en susters ook …”

So werk barmhartigheid ook. God gee vir ons in oormaat genade sodat ons ook vir ons broers en susters kan gee.                                             AMEN

(Ds. Paul Odendaal is leraar van die NG Kerke Adelaide en Fort Beaufort )  

BRONNELYS

MacArthur, John. The Only Way To Happiness (Foundations of the Faith). Moody Publishers: Kindle Edition.

Smit, Dirkie 1989. Vreemde geluk. Goodwood: Nasionale Boekdrukkery.

SKRIFLESING: Fil 4: 4 – 9

Oom Fred Every se lewe wil ek gelykstel aan dankbaarheid. Sy hele lewe het van dankbaarheid getuig.

Hy was altyd gou om sy dankbaarheid teenoor iemand uit te spreek. Hy was verseker die beste ambassadeur van Huis Corrie Dreyer, die tuiste waar hy die laaste jare van sy lewe deurgebring het. Hy het altyd gesê die mense besef nie hoe bevoorreg hulle is om in Huis Corrie Dreyer te woon nie. Hy was te alle tye ’n positiewe, opgewekte persoon wat die goeie in alles raakgesien het. Sy lewe laat my aan die volgende verhaal dink:

Op ’n dag het ’n dosent vir sy studente ’n swart kol op ’n groot wit bord geteken. Hy vra toe vir sy studente wat hulle sien. Elke student het ’n antwoord gehad. Elkeen het die swart kol se posisie, grootte en vorm beskryf. Die dosent antwoord toe dat hulle almal verkeerd is. Daar is nie net ’n swart kol op die bord nie. Daar is ’n hele witbord vol wit oppervlakte rondom die  swart kol. Hulle het so gekonsentreer op die swart kol, dat hulle die wit oppervlakte misgekyk het.

So  kyk ons ook dikwels na die swart kolle in ons lewe en ons sien nie die groot wit oppervlakte van geleenthede en groei raak nie. Die swart kolle kan wees persoonlike probleme, jou omstandighede, jou teleurstellings, jou verliese of jou bekommernisse. Ons konsentreer só daarop dat ons die potensiaal van die lewe miskyk. Ons val vas in die swart kolle van die lewe en ons mis ’n lewe van groei, lewensgeluk en potensiaal. Ons konsentreer so op die negatiewe in die lewe, dat ons die baie positiewe dinge in ons lewe miskyk.

Daar is ’n Halleluja-lied “Tel jou seëninge, tel hul een vir een”. As dit jou lewensmotto is, kan jy nie anders as om gelukkig te wees nie.

’n Blymoedige en dankbare mens het baie vriende en skep energie. Maar ’n pessimistiese en ondankbare mens tap ander se energie.

Wat maak of breek ’n huisgesin, ’n maatskappy of ’n gemeente? Mense met ’n voortdurende kwetsende negatiewe ingesteldheid wat net altyd die swart kolletjies op die groot witbord raaksien, maar nooit die groot witbord vol positiewe potensiaal raaksien nie.

Oom Fred Every het die swart kolletjies in sy lewe binne die regte perspektief geplaas, deur altyd eerder te konsentreer op die positiewe dinge en die groot wit oppervlakte van potensiaal en groei raak te sien.

Die Heidelbergse Kategismus bestaan uit drie dele naamlik:

• Hoe groot my SONDE is.
• Hoe ek van my sonde VERLOS word.
• Hoe ek DANKBAARHEID moet bewys vir my verlossing.

Oom Fred het hierdie derde deel van die Kategismus goed verstaan. DANKBAARHEID vorm dan ook die grootste deel van die Kategismus.

Ons ken die verhaal van die tien melaatses in die Bybel baie goed. Die Here Jesus het al tien gesond gemaak, maar net een het teruggekom om vir Hom dankie te sê. Dit is ook verteenwoordigend van die mensdom. Net ’n klein persentasie mense kom terug om DANKIE te sê, nadat hulle van die Here of van ander mense iets ontvang het. Werklike opregte dankbare mense is skaars in hierdie lewe. Oom Fred Every was een van daardie skaars opregte mense wat dankbaarheid gepraat en geleef het.

Positiewe mense skep dankbaarheid, vergenoegdheid, deernis, empatie, vriendelikheid, gasvryheid, vergewensgesindheid, liefde en al die ander gawes van die Gees. Juis daarom moet ons leer om dankbaar te wees, onder alle omstandighede. Dankbaarheid is alleen moontlik wanneer ek, soos Paulus in Fil 4: 4 – 9 my gedagtes instel op alles wat reg en mooi en prysenswaardig is. Om dankie te sê, verander ’n mens se lewe. Dit draai die fokus weg van jouself, weg van jou eie behoeftes en eise en maak van jou ’n mens wat eerder wil gee as om te ontvang. So ’n mens was Oom Fred Every.

Oom Fred Every het altyd die voëltjies buite sy kamervenster kos gegee, deur vir hulle brood of voëlsaad te gee. Dit was vir hom ’n plesier om vreugde te vind in die gee van kos vir die voëltjies. Maar dan mors die voëljies so buite sy kamervenster en dan kry Oom Fred raas! Maar om goed te doen aan ander was deel van Sy persoonlikheid.

Oom Fred het sy lewe lank met mense gewerk. Hy het vir meer as 30 jaar versekering verkoop vir Old Mutual. Toe hy afgetree het, was hy ook ’n paar jaar ’n veespekulant. Hy het mense geken en geweet hoe om met mense te werk. Hy was lief vir boere. Hy het immers as ’n boerseun op die plaas Donkerhoek in die Hanover-distrik grootgeword. Voor hy vir Old Mutual begin werk het, het hy ook sy Springbokkop in wol-klas gekry en vir ’n lang tyd wol geklas, onder andere ook in die Adelaide-distrik.

Sy liefde vir rugby was vir hom ’n passie. Hy het meer as vyftien jaar as rugby keurder en ook op die bestuur van die NOK gedien. Hy en Boetie Malan van Adelaide was saam op die NOK-bestuur.

Die geestelike dinge was ook vir Oom Fred belangrik. Hy was vir baie jare ook ouderling in die Metodiste Kerk en het dié werk met oorgawe gedoen.  

Oom Fred het ook verlies ervaar.  Sy een seun, Edward, was ’n vegvlieënier en is in 1988 afgeskiet in Angola. Sy geliefde vrou Dulcie het in 1991 gesterf. In 2017 verloor hy ook sy dogter Meryl aan die dood. ’n Ouer is nie gemaak om ’n kind te begrawe nie. Desnieteenstaande het Oom Fred opgestaan en nie vir God kwalik geneem nie. Hy het sy geloof en dankbaarheid behou.

Oom Fred het 95 jaar oud geword. Dit is ’n hoë ouderdom. Hy het amper tot aan die einde oor goeie gesondheid beskik.  Dit was maar die laaste drie maande wat hy skielik baie swak en sieklik geword het. Hy het ’n voltooide lewe gehad. Die Bybel sê ’n mens se lewensjare is maar 70 jaar. Alles daarna is genade-jare. Oom Fred het ’n kwarteeu van genade-jare beleef. Oom Fred het al sy tydgenote oorleef. Hy was geseënd met ’n lang en vervulde lewe. Hy het gesterf met ’n goeie naam en karakter. Oom Fred was iemand uit een stuk.

In ’n troosdiens of ’n gedenkdiens praat ons baie oor die oorledene. Ons is hartseer en treur. Maar eintlik gaan ’n troosdiens tog daaroor om mekaar te troos. Oom Fred het ’n vol en begenadigde lewe gehad. Hy is nou by die Here. Hy is op ’n beter plek. Ons moenie oor Oom Fred huil nie, maar oor mekaar wat ’n geliefde verloor het. ’n Troosdiens is daarvoor bedoel dat ons mekaar troos en ondersteun. Daarom lê daar ook baie terapie in die agterna-koffie drink en verversings geniet en in die saamgesels.

’n Dankbare mens is ook ’n godsdienstige mens. So ’n mens soek die Here en Sy erediens op. Oom Fred was een van die getrouste kerkgangers in Huis Corrie Dreyer. Hy het Sondae die kerk getrou gevolg in die sitkamer en ook die Woensdagoggende se biduur gereeld bygewoon. Ek het altyd vir hom gevra om met ’n gebed af te sluit. Sy gebede het ook van opregte dankbaarheid getuig.

Hy was bitter lief vir sy kinders, sy skoonkinders, kleinkinders en agterkleinkinders.

Fred en Sandra, julle het ’n wonderlike pa gehad. Die kleinkinders Beverly, Charlene, Fredrick en Donné, mag julle die wonderlike herinneringe van Oupa Fred koester. Mag julle ook vir die agterkleinkinders vertel van hulle oupagrootjie. Dit is nou Ashley, Kaylee, Rachael, William en Chané. Mag hy voortleef in julle kinders en kleinkinders se herinneringe aan hom.

Mag julle ook elke dag dankbare mense wees, na die voorbeeld van Oom Fred Every.

AMEN

(Ds. Paul Odendaal is leraar van die NG Kerke Adelaide en Fort Beaufort)

SKRIFLESING: Spreuke 16: 32, 1 Kor 13: 4 – 7 en Eksodus 32: 1 – 14

Gregorius die Grote het nie geskroom om geduld “die wortel en bewaarder van al die deugde” te noem nie. Nilius praat van geduld as die “koningin van alle deugde.”

Tog is ons so ongeduldig met mekaar en met God.  Die moderne mens en die moderne Christen het vandag ’n groot gebrek aan geduld. Ons lewe in die eeu van kitskoffie, kitskos, rekenaars en selfone. Alles word vinniger. Niemand wil wag nie. Ek wil dit hê en ek wil dit vandag hê. Jongmense wil nie onder begin nie. Nee, hulle wil begin daar waar dit hulle ouers twintig jaar gekos het om te kom.

Ons is op die pad ongeduldig met mekaar.

Wanneer die staal en glas van die motorkajuit ons toevou, verloor ons heeltemal ons geduld met die ander mense op die pad. Daarom kom padwoede so dikwels voor. In die huwelik en die gesin  verloor mense geduld met mekaar. Die moderne mens het vandag min geduld met die siekes, oues van dae, gestremdes en hulle wat uitgesak het in die samelewing. Wanneer die samelewing nie geriewe skep vir bejaardes en vir gestremdes nie, is dit maar net ’n teken van ongeduld wat die gemeenskap met die swakkeres het.

Ek onthou ’n persoonlike insident toe my pa gekluister was aan ’n rolstoel en net stadig kon beweeg. Hy was op die parkeerarea van ’n groot winkelsentrum. Een man het sy geduld verloor omdat my pa so stadig is en op my pa geskree: “Ouman, jy hoort in die Ouetehuis, nie hier nie.” Dit was kwetsende woorde vir my pa en vir my. Die man moet onthou dat hy ook eendag oud gaan word.

Ons is veral ook ongeduldig met God. As ons bid, moet God ons dadelik antwoord en op óns voorwaardes. Ons het verleer om te wag op God. Soos die boer wat gebid het vir reën en toe die reën nie kom nie, sluit hy sy plaashek en gee die sleutel vir die bankbestuurder. Maar eers het hy ’n bordjie opgehang by sy plaashek met die woorde: “God is dood.”

Mense is selfs ongeduldig met hulself. Mense kan hulself nie aanvaar nie. Mense is ongeduldig met hulle voorkoms en hulle besittings. Mense wil altyd beter en hoër. Mense wil beïndruk, omdat hulle ten diepste met hulself ongeduldig is. Ongeduldige mense is gefrustreerde en ongelukkige mense. Wanneer ons so ongeduldig is met mekaar, met God en met onsself is dit ’n simptoom van ons vervreemding van God se Gees. In die preek gaan ons na die volgende twee sake kyk.

1. Die geduld wat God betoon

Een van God se eienskappe is juis dat Hy lankmoedig en vol geduld is. Dwarsdeur die Ou Testament lees ons hoedat God ongelooflike medelye en lankmoedigheid teenoor Sy volk Israel openbaar. Herhaaldelik sondig Israel, maar telkens openbaar God Sy liefde en sy lankmoedigheid. Israel is soos ’n neulende vrou wat oor alles mor en kla. Israel is soos ’n ontugtige vrou wat in die bed van al wat ’n afgod is, klim. Israel maak God seer. Menige man sal so ’n vrou los. Maar God bly getrou aan Israel, al word Israel ontrou. Hy sluit selfs ’n onpartydige verbond met Israel juis omdat Hy so lankmoedig is.

Juis in God se liefde vir sondaars lees ons van sy lankmoedigheid teenoor sondaars. Wanneer Hy Sy enigste Seun Jesus Christus stuur, toon Hy aan ons juis sy eindelose geduld met ons. Stukkende goed word deur ons weggegooi. Ons wil nie daarmee sukkel nie. Maar nee, God gooi nie stukkende mense en ’n stukkende wêreld weg nie. Hy is juis die Pottebakker wat die klei wat ineengestort het op die pottebakkerswiel weer knie en oor begin om ’n nuwe voorwerp te maak. God maak stukkende mense se lewens reg, omdat Hy geduldig is.

2. Die geduld wat ons moet betoon:

• Geduld teenoor God

God spring nie rond om elke dag onmiddellik al ons gebede en versoeke te beantwoord nie. God sien wyer en verder as ons. (Wanneer die grondmagte van ’n land se weermag ’n sekere teiken wil aanval, maar die lugmag die grondmagte waarsku om eers te wag, sal die grondmagte dom wees as hulle die teiken aanval. Die lugmag kan immers die omgewing verder met hulle radar raaksien,)

Net so kan God verder sien wat vir ons heil nodig is, want Hy is immers alwetend en alsiende. Daarom moet ons geduldig op God wag en ook geduldig wees as God se antwoorde anders is as wat ons verwag.

Ons moet geduldig op God se wederkoms wag. Die volk Israel se ongeduld toe Moses te lank met God op die berg Sinaï vertoef en hulle begeerte na ’n nuwe god wat hulle kan lei in Eksodus 20, is ’n goeie voorbeeld van die gelowige se ongeduld met ’n talmende God. In plaas van op Moses te wag, bou hulle toe eerder vir hulle ’n goue kalf.

As God talmend sy wederkoms uitstel, is dit alleen maar omdat Hy nog besig is om sy volle getal uitverkorenes in te samel. As God 100 jaar gelede gekom het, was nog nie een van ons gebore nie. Nee, God het eers nog vir ons gewag en so wag Hy totdat die Heilige Gees se werk op die aarde voltooi is. Dan sal Hy kom. Intussen moet ons geduldig wag en nie vir ons soos die volk Israel ander gode bou nie. Vir God is ’n duisend jaar soos een dag en een dag soos ’n duisend jaar.

•  Geduld teenoor ons medemens

As God soveel geduld met ons het, moet ons nie ook ’n bietjie meer geduld vir mekaar oorhê nie? Ja, ons moet geduldig wees met mekaar se foute en mekaar nie sommer afkraak nie. Soos wat God my elke dag verander om al meer aan Sy beeld gelyk te word, moet ek God toelaat om ook ander mense te verander, om al meer gelyk te word aan God se beeld. Ons almal is onder konstruksie by God. Juis daarom moet ons geduldig met mekaar wees.

Ek moet leer om geduldig te wees met my lewensmaat, met my kinders, met my ouers se foute, met my kollegas, met my naaste in die ander motorvoertuig en so gaan die lysie aan. Wanneer ons ongeduldig met mekaar raak, kwets ons ander mense met ons woorde of ons lyftaal. Dit is die seerste seer wat ek ’n ander mens kan aandoen.

As samelewing sal ons ook moet leer om meer geduld te hê met bejaardes en kinders, gestremdes en armes. Geduld is om uit te reik na bejaardes en om geriewe vir gestremdes te bou wat hul wêreld geriefliker maak.  

•  Geduld te midde van ontberinge

Deel van hierdie gebroke werklikheid is die gebrokenheid van mense se lewens. Ons lewe in ’n wêreld van kanker, padsterftes, droogtes, oorstromings, aardbewinge, egskeiding, mishandeling van vroue en kinders, oorlog, terreur, geweld, stakings, gewapende rooftogte, onderdrukking en ongeregtigheid.

Ons sug elke dag daaroor. God sug ook elke dag daaroor. Ons kry swaar. God kry saam met ons swaar. Geduld is om volhardend uit te hou en te weet daar kom ’n nuwe hemel en ’n nuwe aarde, waarop daar geen trane meer sal wees nie. (Soos ’n atleet wat ’n moordende Comrades hardloop. Aan die einde wag die vreugde en die rus.) Geduld is om in die swaar van elke dag, nog die goeie en mooi dinge raak te sien. (Soos die atleet hardloop, kom hy agter daar is mense langs die pad wat hom aanmoedig.) Geduld is om God te loof vir sy goedheid wat elke dag aan ons betoon word.

•   Geduld met jouself

Dit is miskien die swaarste, naamlik om geduldig met jouself te wees.

Daar is baie mense wat na ’n traumatiese ervaring, irrasionele skuldgevoelens beleef.  Hulle dra skuld wat nie hulle skuld is nie. Daarom moet ’n mens sagter met jouself omgaan en ook meer geduldig met jouself wees.

Jy moet geduldig wees met jou voorkoms, jou liggaam, talente, gebreke, tekortkominge en menswees. Jy is uniek en besonders vir God. Juis daarom moet jy geduldig wees met jouself. Wees ook geduldig met jouself as jy foute maak. Leer uit jou foute en beweeg aan in die lewe.

Wees geduldig en dankbaar vir jou besittings en moenie ’n ander persoon se goed begeer nie. Moenie probeer om soos die volgende mens te wees nie. Jou erfdeel is vir jou afgemeet. Wees dankbaar daarvoor.

•   Geduld met die doen van die goeie

Ons moet met geduldige volharding die kwaad vermy en die goeie doen. Ons moet elke dag daarna streef om suiwer en opreg voor God en ons medemens te leef. Soos wat ek probeer om ’n nuwe pak klere of ’n nuwe rok skoon te hou, so moet ek my nuwe lewe in Christus skoon probeer hou van die smet van die wêreld. Ons pas ons motors op om skrapies te keer en ons klere om vuil kolle te vermy, maar ons gaan woel so maklik in die moddersondes van hierdie wêreld rond met die nuwe lewe wat Jesus Christus vir ons gegee het.

Ten slotte: Die deug van geduld word onder leiding van die Gees ingeoefen. Daarom, wie in die Gees van God wandel, sal ook hierdie deug van geduld as ’n gawe ontvang uit die hand van God. Hy of sy sal ook uitvind dat geduld “die wortel en bewaarder van al die ander deugde is”.         AMEN

(Ds. Paul Odendaal is leraar van die NG Kerke Adelaide en Fort Beaufort)

SKRIFLESING: Genesis 18: 1 – 15

Iemand het tereg opgemerk: “Everyone is homesick!” Alle mense wil behoort aan ’n gemeenskap.

Die hartseer van die wêreld is die baie eensame mense – wat voel hul behoort nêrens nie. Mense verlang daarna om te kan behoort. Die mens is nou eenmaal ’n sosiale wese, wat graag geliefd wil voel en voel dat hy of sy behoort aan ’n groep of ’n gemeenskap. Dit is waarom die platteland so gewild is by baie mense, want almal ken almal en jy voel jy behoort aan die dorp. In die stad ken mense dikwels nie eers hul buurman nie. Mense verlang na vriendskap, geselskap en mense wat omgee en belangstel. Daar is nie net broodhonger mense in die wêreld nie, maar ook baie velhonger mense wat soek na fisiese aanraking en omhelsing. Jy kry eensame mense wat ’n kluisenaarsbestaan voer, en selfs bejaardes wat vergeet word in ’n ouetehuis. Baie tieners voel hulle behoort nie aan ’n kliek nie, en kan dikwels onbesonne dinge aanvang, net om aan ’n groep te kan behoort.

Veral vreemdelinge word deur ons op ’n afstand gehou. Hulle word dikwels as indringers beskou. Gereeld ervaar nuwe intrekkers in ’n dorp dat hulle nie opgeneem word in die gemeenskap nie, omdat hulle laat “inkommers” is. Dit kan tot baie trane lei.

In die ou Joodse Bybelse tradisie was die versorging van die vreemdeling ’n wet. Volgens die Joodse tradisie moet vreemdelinge altyd met gasvryheid ontvang word.

In ons gelese gedeelte in Genesis 18 lees ons ook van die gasvryheid van Abraham. Abraham se tente was opgeslaan in die woestyn by die bome van Mamre. Dit was die warmste gedeelte van die dag toe Abraham opmerk dat drie besoekers op pad was na hom. Dan lees ons dat Abraham na die besoekers gedraf het om hulle op gasvrye wyse te ontvang. Hy het voor hulle gebuig en vir hulle gevra om nie verby te gaan nie. Hulle was nou eenmaal op pad hier verby. Hulle moet kom sit onder die bome en rus. Hy het ook vir hulle water gebring om hulle voete te was. Dan lees ons hoedat Abraham vir Sara vra om sestien kilogram meel te vat, te knie en roosterkoeke te maak vir die besoekers. Hy het spesiaal ook ’n mooi jong kalf laat slag. Verder het hy ook botter en melk, saam met die kalfsvleis en roosterkoeke, voor die besoekers neergesit.

Abraham het dit gedoen, min wetende dat hulle Goddelike besoekers was. Hierdie drie besoekers het aan Abraham en Sara kom sê dat hulle oor ’n jaar ’n seun sou hê. Wat ’n wonderlike uitkoms. Iemand het ook gesê: “The stranger is not simply one who needs us. We need the stranger.” Hoe nodig het Abraham en Sara nie hierdie vreemdelinge gehad om aan hulle die goeie boodskap van ’n seun te bring nie! Die gasvryheid van Abraham was die begin van ’n gesin, ’n familie, ’n geloofsgemeenskap, die volk Israel en later ook die kerk. Alles het begin by die vriendelikheid en gasvryheid teenoor vreemdelinge.

So is ook die verhaal van Rut ’n verhaal van gasvryheid. Toe Rut are optel, het Boas opdrag gegee aan die snyers om ekstra are op die land te los, spesiaal vir Rut en haar skoonmoeder Naomi. Later het Boas deur sy gasvryheid, as losser opgetree en met Rut getrou. Obed is gebore, waaruit die nageslag van Dawid en Jesus Christus gespruit het.

Jesus Christus het ook in die gedaante van ’n vreemdeling die wêreld ingekom. Maria het op ’n bonatuurlike wyse swanger geword deur die werking van die Heilige Gees. Toe Jesus gebore is, was daar geen herberg of huis waarin Hy gebore kon word nie. Daar was geen gasvryheid nie. Hy moes in ’n stal gebore word. Na Sy geboorte moes Josef en Maria met Hom na Egipte vlug, so onwelkom was Hy. Later is Jesus verjaag uit Nasaret, Sy tuisdorp. Jesus Christus het geen eie kussing, of huis of beurs besit nie. Hy is selfs uitgevreet deur die skrifgeleerdes as ’n vraat en ’n wynsuiper. Die Fariseërs en skrifgeleerdes het ook veroorsaak dat Hy uitgelewer is aan die Romeinse owerheid om gekruisig te word. Die skares van Jerusalem het ook geskree: “Kruisig Hom! Kruisig Hom!” Boonop het Sy vriende, Sy dissipels Hom ook in die steek gelaat. Sy koms na die aarde was in die gesindheid van totale ongasvryheid teenoor die Seun van God.

Tog was Jesus Christus uiters gasvry teenoor die wêreld. Jesus het vreemdelinge laat tuiskom. Hy het tollenaars ontvang en by Saggeus aan huis oornag. Hy het die owerspelige vrou en die prostitute laat welkom voel. Hy het toegelaat dat ’n prostituut Sy voete was met haar trane en met haar hare Sy voete afdroog. Jesus was gasvry teenoor melaatses, blindes, kreupeles, weduwees, kindertjies en die gemarginaliseerdes in die samelewing.

Die vroeë kerk het vinnig gegroei, want hulle het iets daarvan verstaan om vreemdelinge en gemarginaliseerde mense gasvry te ontvang. Die vroeë kerk het drie dinge gedoen in Handelinge, naamlik: hulle het baie gemaak van eet, musiek maak en stories vertel. Om saam met ’n vreemdeling te eet, is om hom of haar welkom te laat voel. Daarom het alle ontluikende kerke dit in gemeen – hulle laat vreemdelinge tuis kom. Die kerk moet oop wees. Die kerk moet nie veroordeel nie. Die kerk moet ondersteunend wees. Die kerk moet ’n tuiste vir mense skep. Die kerk moet die “andersheid” van mense omhels. Die kerk moet kan nooi. Tereg word gesê: “A truly missional church integrate worship with welcome.”

Die Trinitariese God het ’n innige gemeenskap tussen die Vader, die Seun en die Heilige Gees. Hierdie Trinitariese God wil ook in ’n innige gasvrye intieme verhouding met die kerk wees. Daarom beteken die gemeenskap van die gelowiges om gasvry teenoor mekaar en die wêreld te wees. Daarom vertel Joh 3: 16 vir ons iets van die gasvryheid van Jesus Christus as dit lees: “Want so lief het God die wêreld gehad, dat Hy Sy eniggebore Seun gegee het.”

Daarom moet ’n gemeente in sy kleingroepe en in sy eredienste ’n veilige ruimte van gasvryheid skep. My ervaring is wanneer ’n kerklike kleingroep, soos tydens ’n wyksbyeenkoms, saam eet, musiek maak en die Bybelverhaal met mekaar deel, dan groei die wyk. Daarom het die Jode ook die gebruik om elke Vrydagaand met mekaar saam die Pasga te eet.

Christene moet die gemeenskap van gelowiges skep, deur saam met mekaar te kuier. Wanneer daar ’n gemeente-tee is, of dit is ’n gemeente-ete, gaan na die persoon wat jy die minste ken en gesels met die persoon. So word die gemeenskap van gelowiges geskep en in stand gehou. Dit is wat Jesus Christus van ons verwag.

Die kerk is anders. Die kerk is anders as jou vriendekring. Die kerk is gasvry teenoor die onbekende persoon. Daarom is daar geen gelyke vir die kerk nie. Daar word ook gesê: “There is nothing like the local church!”

Geestelike vorming begin met gasvryheid. Daarom sê die Here ook dat Hy ’n vreemdeling was en ons het Hom ontvang. God bou Sy kerk deur vreemdelinge. Die kerk is die enigste organisasie wat bestaan ter wille van sy nie-lede.

Die kerk is nie ’n geslote kliek nie, maar familie van mekaar. AMEN

(Ds. Paul Odendaal is leraar van die NG Kerke Adelaide en Fort Beaufort.)

SKRIFLESING:  2 Samuel 12: 15 – 23

Ons kan getroos wees dat Ernest 85 jaar oud geword het en Annette 87 jaar oud. Die Here sê 70 is jou lewensjare en alles daarna is genade-jare.

Hulle het ’n voltooide lewe gehad, want die sirkel is voltooi. Daarin kan ’n mens berusting vind, dat hulle ’n vol en gelukkige lewe gehad het. As  jongmense sterf, het ’n mens altyd vrae oor hoekom hulle so vroeg gesterf het. Hulle lewe voel so onvoltooid. Maar in Ernest en Annette se geval het ons die vrede dat hulle lewens voltooid was. Annette is ook nou verlos van ’n hele paar jaar se Alzheimers-siekte en al die lyding daaraan verbonde. Met haar sterwe het sy weer haar waardigheid teruggekry.

Ons mis vir Ernest en Annette, maar hulle mis niks nie. Hulle kom niks kort nie, aangesien hulle geestelike verheerlikte liggame het. Hulle het die wedloop van die lewe voltooi.

Ds. Hennie le Grange van die Hervormde Kerk het ’n baie raak opmerking gemaak in een van sy preke. Hy het gesê “Meet lewe aan wie jy raak.”  Waarom is u almal vandag hier? Omdat Ernest en Annette se lewe êrens aan u geraak het. Met hulle betekenisvolle lewe het hulle baie mense aangeraak. Dit is tog die sin van die lewe.

Maak jou lewe betekenisvol. Wanneer jy dan sterf, onthou die mense waar jy hulle lewe aangeraak het.

Aan die begin van die 20ste eeu het ’n man een oggend die koerant oopgevou en tot sy skok sy eie doodsberig in die koerant gesien. Daar was blykbaar ’n vergissing van name, want hier was ’n dooie man besig om ’n nadoodse huldeblyk oor homself te lees. Nietemin, hy het verder gelees om te sien wat die mense oor hom te sê gehad het. Die opskrif het gelui: “Plofstofkoning sterf.”

Dit was al erg genoeg, maar toe hy verder lees, moes hy telkens tot sy ontsteltenis lees dat hulle van hom praat as “die handelaar van die dood”. Hy was erg ontsteld. Die beriggewing oor sy lewe was egter korrek, want hy was immers die uitvinder van dinamiet. En het baie ryk geword uit die vervaardiging van plofstof en die verkope van allerlei vernietigende wapens.

Die berig het hom diep geraak. Hy wil immers nie onthou word as “die handelaar van die dood” nie. Eensklaps het hy besef dat hy ’n tweede kans gekry het. Hy kan nog sy grafskrif verander. Na ’n geestelike diepgang in sy lewe het hy al sy tyd en geld gespandeer om oral in die wêreld waar daar oorlog was, opheffingswerk tot stand te bring en vrede tussen strydende groepe te bevorder.

Vandag word Alfred Nobel nie meer onthou as die “plofstofkoning” of “die handelaar van die dood” nie. Ons ken hom as die stigter van die Nobelprys vir Vrede. Sy grafskrif praat ook van vrede in plaas van plofstof en dood.

Hoe sal die mense eendag vir ons onthou?  Wat sal die mense van ons sê?

Elkeen van ons het mooi herinneringe aan Ernest en Annette. Dit is waarom ek so van foto’s hou. Dit is gevriesde momente van die verlede wat herinneringe oproep van jare gelede. Elkeen van ons kan sulke mooi momente onthou saam met Ernest en Annette. Dit is waarom u hier is.

Maar ’n troosdiens of ’n dankdiens is ook ’n afsluiting van ’n era. Jy kan nie altyd treur nie. Jy moet tot berusting kom en met jou lewe aangaan. Die mooiste voorbeeld in ons gelese gedeelte is waar koning Dawid treur oor sy eerste seun by Batseba. Die kind het ernstig siek geword en Dawid het gepleit by God om die genesing van die kind. Hy het ’n nag deurgebring deur op die vloer te lê en hy het niks geëet nie. Vir sewe dae het Dawid gevas en gesmeek dat die kind  gesond moet raak. Op die sewende dag het die kind gesterwe. Die paleispersoneel was bevrees om vir Dawid te vertel. Dawid was alreeds so gebroke en die nuus van die kind se dood sou hom breek.

Dawid kom toe agter die personeel praat onder mekaar. Toe besef hy sy seun is dood. In 2 Samuel 12: 19 – 23 staan daar die volgende: “Dawid vra toe vir sy dienaars: ‘Is die kind dood?’ Hulle het gesê: ‘Ja, hy is.’ Dawid het toe van die grond af opgestaan, hom gewas en gesalf en sy klere verwissel. Hy het in die huis van die Here ingegaan en in aanbidding gebuig. Daarna het hy na sy huis gegaan. Op sy versoek het hulle vir hom kos voorgesit, en hy het geëet. Sy dienaars het vir hom gevra: ‘Wat beteken dit wat u gedoen het? Ter wille van die kind wat nog geleef het, het u gevas en gehuil, maar toe die kind dood is, het u opgestaan en brood geëet.’ Hy het geantwoord: ‘Terwyl die kind nog lewend was, het ek gevas en gehuil, want ek het gedink, wie weet, die Here is my dalk genadig, sodat die kind bly leef. Maar nou is hy dood. Waarom sou ek dan vas? Kan ek hom weer terugbring? Ek gaan na hom toe, maar hy sal na my nie terugkeer nie.’ ”

Ons troos is dat ons eendag teruggaan na ons geliefdes, soos Dawid ook bely het met ’n vaste geloof. Ons gaan na ons geliefdes, hulle kan egter nie na ons kom nie. Ons woonplek hier op aarde is net tydelik. Ons is op pad na ons ewige tuiste in die hemel. Die Here Jesus het die gif uit die steek van die dood kom haal, sodat ons vir ewig met hom kan leef.

Wayne Rice vertel van die gesin wat op pad was met hul motor vir hulle somervakansie. Dit was baie warm en hulle het die vensters afgedraai vir koel lug. Hulle het heerlike koeldrank gedrink.

Die soet koeldrank het toe ’n by laat invlieg by die motor se oop venster. Die dogtertjie in die motor was hoogs allergies vir bysteke. Sou die by haar steek, sou sy binne minute dood gewees het. Sy skree toe hard vir haar pa: “Pappa, daar is ’n by in die kar. Hy gaan my steek. Help!” Die pa het toe dadelik die motor tot stilstand gebring en toe die by gelok na die voorkant van die kar. Teen die voorruit van die kar het die pa die by met sy kaal hand gevang. Die by het onmiddellik die pa gesteek, maar het ongelukkig los gekom. Dadelik het die pa se hand begin swel van die bysteek. Die by het toe weer na die agterkant van die motor gevlieg, al rondom die dogtertjie. Weer roep die dogtertjie: “Pappa, die by is weer by my. Hy gaan my steek. Help!” Die pa sê toe vir die dogtertjie: “Wees kalm, my kind. Die by het Pa klaar gesteek. Sy angel sit in my hand. Hy kan jou nie meer byt nie. Al wat hy kan doen is zoem. Netnou gaan die by in elk geval vrek, want toe hy sy angel verloor het, het hy ’n deel van sy binnegoed ook verloor. Hy gaan netnou vrek.”

Ons weet natuurlik uit die biologie dat ’n by jou net een keer kan steek. Hy verloor sy angel wanneer hy jou steek en saam met die verlore angel, verloor hy ook ’n deel van sy binnegoed, wat natuurlik vir die by ’n gewisse dood beteken. ’n By wat een keer sy angel verloor het, kan net zoem, verder is hy skadeloos.

Blykbaar was dié inligting alreeds in die Bybelse tyd bekend, want hoor wat sê Paulus in 1 Kor 15: 55 – 58: “Dood, waar is jou oorwinning? Dood, waar is jou angel?” Die angel van die dood is die sonde, en die sonde kry sy krag uit die wet van God. Maar ons dank God dat Hy aan ons die oorwinning gee deur ons Here Jesus Christus. Daarom, liewe broers, wees standvastig, onwankelbaar, altyd oorvloedig in die werk van die Here, omdat julle weet dat julle inspanning in diens van die Here nie tevergeefs is nie.”

Ernest en Annette is veilig by die Here. Die dood het hulle nie dood gesteek nie. Hulle het nuwe geestelike liggame. Hulle het ’n voltooide lewe geleef.

Ons kom sê net vanoggend vir God “Dankie” vir die twee besondere mense wat hy vir sy kinders, kleinkinders en vir die gemeenskap van Fort Beaufort en Adelaide gegee het. Hulle het ’n lewe van betekenis geleef. Hulle het mense aangeraak met hulle lewe.

Daarom is die oproep vanoggend vir ons wat in die kerk sit om ook lewens van betekenis te leef. Daarin het Ernest en Annette de Villiers vir ons die voorbeeld gestel.

Lewe jou lewe voluit, sodat jy ook eendag met ’n voltooide lewe kan sterf.

Amen

(Ds Paul Odendaal is leraar van die NG Kerke Adelaide en Fort Beaufort)

SKRIFLESING:  Hosea 1: 2 – 12

Die boek Hosea gaan oor die mense van Israel wat God verlaat het. Beide die profete Hosea en Amos het opgetree in ’n tyd toe Israel buitengewone voorspoed en welvaart beleef het. Die armes is ook tot die uiterste toe verdruk. Daar was geen sprake van geregtigheid, barmhartigheid en trou te vinde nie. (Mat 23:23) In die laaste 25 jaar van Israel as volk se geskiedenis het ses konings geregeer en hulle was verrot tot op die been. In dié tyd het Israel nie die Joodse geloof vaarwel geroep nie, maar het hulle ’n sinkretisme beleef met die Baäl-godsdiens. Gewoonlik is Baäl op die hoogtes aanbid en dit was hoofsaaklik ’n voorspoedsgodsdiens. Met ander woorde mense het Baäl aanbid om vir hulle vrugbaarheid van hulle vee en landerye te verseker. Vandag het ons ook die sogenaamde “welvaartsteologie”. Mense aanbid God vir wat hulle van God kan ontvang. Welvaartsteologie is baie sterk in die Amerikaanse kerke, asook in sommige swart kerke in Afrika.  

Ongekende voorspoed en welvaart lei dikwels daartoe dat mense van God vergeet. So was dit ook in die tyd van Hosea, toe hy opgetree het as profeet. Die mense het van God vergeet. God het intense mensverlatenheid beleef. Hy was nie meer hulle enigste God nie. Ander gode wat welvaart sou bring, is nou eerder aangehang. Die volk Israel het ontrou geraak deur te hoer agter ander afgode aan.

Dan gee die Here opdrag aan Hosea om met ’n hoë-klas prostituut te trou.  In hierdie lewensgetroue metafoor, verteenwoordig die profeet Hosea die Here en die prostituut, Gomer, verteenwoordig Israel met al sy afvalligheid.

Met hierdie metafoor wil die Here die oë van Israel oopmaak om te sien waarmee hulle besig is. So skandalig soos dit vir ’n profeet is om met ’n prostituut te trou, so skandalig is Israel se optrede. Daarom speel Gomer die rol van die afvallige eggenote, wat Israel is.

Uit hierdie skandalige huwelik word drie kinders gebore. Elkeen van die kinders se name dien ook as boodskappe aan die volk Israel.

Die eerste seun Jisreël roep die bitter verhaal van Jehu in herinnering wat die oordeelsopdrag van die Here deur die profeet Elisa oorskry het en meer bloed vergiet het as wat die Here beveel het. (God se opdrag aan Jehu was om koning Agab en sy vrou Isebel, wat in Jisreël gebly het, se bloed te vergiet. Hy het egter die hele nageslag van Agab sowel as Ahasia, wat koning was van Juda, op een na, almal gedood.)   Nou sal God die koninghuis van Jehu in die Jisreël-vlakte wreek, deur hulle bloed te laat vloei.  

Die tweede kind, ’n dogter, se naam was Lo-Rugama, wat beteken “Sonder ontferming”. Die Here het sy ontferming oor die volk Israel teruggetrek. Die derde kind was ook ’n seun met die naam Lo-Ammi, wat beteken “Nie my volk nie”. God wil sy liefdesverhouding met Israel beëindig.

Maar dan hou Hosea en Gomer se huwelik nie. Gomer vat haar goed en los vir Hosea met die drie kinders agter. Sy gaan terug na haar ou professie, naamlik prostitusie, deur haar liggaam te verkoop aan mans. Dit is juis die metafoor wat Hosea gebruik. Net so, verlaat die volk Israel vir God en verkoop hulle aan Baäl en die vrugbaarheidsgodsdiens. Die volk Israel was herhaaldelik ontrou aan God en vlug van hulle verantwoordelikheid. Van geregtigheid, barmhartigheid en trou verstaan hulle niks nie. Daarom is die Here se toorn so hard oor Israel.

Dan na ’n tyd, ons weet nie hoe lank nie, kry Hosea die opdrag om die vrou wat hy liefhet en wat telkens in owerspel terugval, te gaan terugkoop by die mark. Sy het waarskynlik in armoede en slawerny verval. Sy was so opgebruik deur prostitusie, dat Hosea haar met ’n afslagprys van vyftien sikkels silwer en ’n anderhalf homer gars, omtrent die helfte van ’n slaaf se prys, kon terugkoop. Dit laat my dink aan die verhaal van die verlore seun.

Teenoor die Here se verskriklike toorn oor Sy volk Israel, staan Sy troue genade. Hosea koop vir Gomer terug, net soos ons in die Nuwe Testament lees dat Christus Jesus ons vanuit die slawerny van sonde losgekoop het, deur aan ’n kruis te sterf.

Selfs die kinders van Hosea en Gomer se name word verander. Lu-Rugama wat beteken “Sonder ontferming” word nou Rugama wat beteken “Ontferming”. Lo-Ammi wat beteken “Nie my volk nie” word nou Ammi wat beteken “My volk”. So word Gomer (dus Israel) weer ’n getroue vrou vir God. Sy sê nie meer “My Baäl” nie, maar “My man”.

Wat leer ons uit die boek Hosea? Soos die volk gedurig gehoereer het agter afgode aan en die welvaartsteologie van die Baäl-godsdiens aangehang het, maak ons ook dikwels vir ons afgode. Johannes Calvyn het nie verniet gesê dat die mens se hart ’n afgode-fabriek is nie. Ons skep vir ons afgode wat ons troos in die lewe word.

Welvaartsteologie is baie gevaarlik. ’n Mens aanbid dan vir God om vir jou voorspoed en gawes te gee, maar jy aanbid Hom nie vir wie Hy regtig is nie. Jy moet hom aanbid ook in tye van beproewinge en aanvegtinge. Jy moet die Here nie vergeet in die voorspoed of in die teëspoed van jou lewe nie. Selfs al kwyn alles weg, moet jy nog steeds die Here dien.

Luister wat sê Habakuk 3: 17 – 19. Dit lees so: “Al sou vyebome nie bot nie, daar geen opbrengs  aan die wingerdstokke wees nie, die drag van die olyfbome teleurstel, die landerye niks te ete lewer nie, kleinvee uit die kraal verdwyn  en geen beeste in die stalle oor wees nie; nogtans sal ek jubel in die Here, sal ek juig in die God wat my verlos. Die Here, my Heer, is my krag, Hy maak my voete soos wildsbokke, op my hoë plekke laat Hy my loop.” Dít is om die Here te dien en getrou aan die Here wees, ten spyte van teenspoed.

Ons hoereer agter afgode aan soos geld, besittings, geleerdheid en nog vele ander dinge. Dinge soos geregtigheid, barmhartigheid en getrouheid tel al minder. Die Here Jesus is dan nie meer ons enigste troos nie. Ons verplaas dan die Here met ander afgode. Onbewustelik loop ons weg van die Here, soos wat Gomer weggeloop het van Hosea en haar drie kinders af.  

Ons neem baie dikwels party swart mense kwalik omdat hulle die voorvaders aanbid, maar tog ook die Here aanbid. Maar ons is nie veel beter nie. Ons aanbid die Here, maar ook die moderne afgode van ons tyd.

Soos die Here sy rug draai op Sy ontroue volk Israel en hulle in ballingskap wegstuur, kan die Here ook op ons Sy rug draai en Hom nie ontferm oor ons nie.      

Waar ons egter terugdraai na die Here, sal die Here se hart teenoor ons versag. Hy sal weer genade aan ons betoon en die stukkende verhouding tussen ons en Hom herstel.

Daarom moet ons in die Nuwe Testament, waar ons die bruid van Christus is, ons maagdelik weghou van ander afgode en ons eerder gereedmaak op die koms van die Bruidegom Jesus Christus. 

Ons moet ’n skone bruid wees, wat ons nie verkoop  aan allerhande afgode nie. Ons moet nie soos Gomer hoereer agter die afleidings van hierdie wêreld aan nie.

Ons moet net aan die Here behoort. Hy is ’n jaloerse God.

AMEN    

(Ds. Paul Odendaal is leraar van die NG Kerke Adelaide en Fort Beaufort)

SKRIFLESING:  Psalm 1: 1 – 6

Daar is baie soorte mense in die wêreld. Daar is langes en kortes, maeres en vettes, slimmes en dommes, geleerdes en ongeleerdes, rykes en armes, swart en wit, introverte en ekstroverte en so kan die lysie tot in ewigheid aangaan. Maar vir die Here is daar net twee soorte mense en hulle word in Psalm 1 verdeel in “regverdiges” wat die Here ken en die “goddeloses” wat die Here nie ken nie. (Tienie Strydom) Feitlik die hele Psalmboek kom neer op die twee soorte mense wat die Here noem, naamlik die “regverdiges” en die “goddeloses”.  Die metafoor wat gebruik word in Psalm 1 is dat die regverdiges soos ’n boom by waterstrome is en dat die goddeloses soos kaf is wat deur die wind weggewaai word. Jy kan jou nêrens tussen die twee soorte mense bevind nie, want vir die Here is jy òf die een òf die ander.

Dwarsdeur die Bybel loop ook die lyn tussen die “regverdiges” en die “goddeloses.”  Die regverdiges leef uit die Woord van die Here. Die Woord is die alleroorvloedigste waterbron.

Dr Chris van Wyk spel uit watter impak die regverdiges en die goddeloses het op hulle lewenstyl (1:1 – 2), op hulle ervaringe (1: 3 – 4) en hulle bestemming (1: 5 – 6). Ons gaan na die drie sake kyk.

1. Die verskil tussen die regverdiges en goddeloses se lewenstyl (verse 1 – 2)

Die goddeloses hou hulle daarmee besig om God en ander mense te spot. Die goddeloses, sê Psalm 1, is soos ’n klomp spotters wat in ’n groep sit. Die goddeloses spot met God en met die regverdiges. Mense soek maats om mee saam te sondig. Daarom kry jy altyd groepies wat skinder, ’n bende kwaaddoeners of ’n misdaadsindikaat. Ek onthou in my skooljare was die boelies gewoonlik deel van ’n groep. Spotters vorm altyd ’n groep om God en die regverdiges te spot.  Sonde ontstaan dikwels daar waar spotters bymekaar kom.

Godsdienstige mense kan ook in die kring van die spotters sit. Hulle spog so oor hulle eie prestasies en wat hulle in die lewe bereik het, dat hulle ’n bespotting maak van die Gewer van alle dinge. Hulle maak staat op hulle eie plannetjies en vermoëns. Hulle wortels groei in hulle eie prestasies en planne, in plaas van die Woord van God.

Die Ou Testamentiese regverdiges het geleef uit die Wet, die Torah en die Pentateug. Vir die Nuwe Testamentiese regverdige is die Woord (die Bybel) die oorvloedige bron van lewe. Jy moet ’n liefde vir die Woord van die Here hê.  Chris van Wyk skryf: “Die Psalmis gebruik die woord mediteer as hy oor die besig-wees met die Woord skrywe, wat in die NAV vertaal is met oordink. Hierdie tipe meditasie is fluisterend of hardop gedoen.” Die Vulgaat vertaling van Psalm 1, vertaal dit dat die regverdiges in verwondering is oor die Woord.

Psalm 42: 2 – 4 lees as volg oor die verlange na die Woord: “Soos ‘n wildsbok  wat smag na waterstrome, so smag my siel na U, o God. My siel dors na God, na die lewende God. Wanneer kan ek in die tempel ingaan  en voor God verskyn? Trane is dag en nag my brood, omdat daar die hele dag lank vir my gevra word: “Waar is jou God?”

Daarom is jou daaglikse Bybel lees baie belangrik. Jou Bybel moenie stof vergader of êrens in jou huis verlore raak nie. Hulle vertel van die dominee wat by ’n sekere huis huisbesoek doen. Die dominee vra toe of hulle vir hom ’n Bybel het om uit te lees. Die Bybel wat hulle vir hom gee was vol stof. Die dominee blaas die stof af en vra hoekom die gesin nie uit die Bybel lees nie. Die pa antwoord toe skerpsinnig: “Dominee, dit is die spesiale Bybel in die huis as dominee kom huisbesoek doen.” Die dominee kon niks sê nie! 

In plaas daarvan om spottend en ligsinnig deur die wêreld te gaan, moet jy eerder die Woord bestudeer en die Woord die lamp en lig op jou pad maak.

2. Die verskil tussen die regverdiges en goddeloses se ervaringe (verse 3 – 4)

Twee metafore word gebruik om die ervaringe van die regverdiges en die goddeloses te vergelyk.

Die regverdiges word vergelyk met ’n boom wat by watervore geplant is, wat vrugte gee op sy tyd en waarvan die blare nie verdor nie. Die goddelose word vergelyk met kaf wat deur die wind verstrooi raak. Kom ons kyk na die twee metafore:

Van watervore gepraat, Prof Johan Cilliers skryf as volg: “ ’n Aantal jare gelede was daar ’n verskynsel in die middestad van Londen wat talle voetgangers in verwondering in hul voetspore laat vassteek het. Dit was ’n wingerd wat nie alleen op ’n vreemde plek, sommer tussen die geboue, begin groei het nie, maar ook in grond wat op die oog af uiters ongeskik vir ’n gewas van so ’n aard gelyk het. Dit was bekend dat daar ’n ondeurdringbare klipbank net onder die grondoppervlak was. Maar nóg vreemder was die feit dat dié wingerd besonder welig aan die groei was, met gesonde stam en lote, lowergroen blare en druiwetrosse só reusagtig groot dat dié vreemde, vrugdraende verskynsel wyd en syd bekend begin word het. Die stadsvaders het besluit om ’n metaalplaatjie op een van die mure naby die wingerd aan te bring, om die geheim daarvan aan toeriste te verduidelik. Die wortels van die wingerd het blykbaar tog êrens ’n deurkomplekkie in die klipbank gevind, en gekruip en gekruip … tot in die Teemsrivier wat ’n hele ent daarvandaan en buite sig, verbygestroom het. Omdat die wingerd ’n lewensaar gevind het, het dit die vaal en vervelige omgewing waarin dit gegroei het, in ’n stukkie herwonne Paradys omskep.” (Johan Cilliers)

Die Woord van die Here is ons lewensaar wat vir ons lewe gee. ’n Boom gee koelte, dra vrugte, mense kuier onder ’n boom, kinders speel in die boomtakke, die voëls maak neste – ’n boom is ’n nuttige plant. ’n Regverdige mens is ook ’n nuttige mens. So ’n persoon is ’n seën vir sy/haar lewensmaat, gesin, familie, werksplek en samelewing. Maar ’n boom moet ’n waterbron hê. Hierdie waterbron is die Woord.

Teenoor die Woord van God, as bron van lewe vir die regverdiges, luister die  goddeloses na die raad van ander goddeloses.  As jy nie ’n waterbron het waaruit jy lewe nie, as jy nie die Woord van die Here in jou lewe het nie, is jy soos die goddelose.

Jy is soos kaf wat deur die wind weggewaai word. In die antieke tyd het mense op winderige dae die koring van die kaf geskei. Hulle het met ’n voorwerp die koring die lug ingegooi. Die koring het dan omdat dit swaarder weeg, op ’n hopie geval en die wind het die kaf weggewaai. Kaf is waardeloser as waardeloos. Dit deug vir niks nie. So is die koring wat bruikbaar is, geskei van die kaf wat onbruikbaar is. Soos die kaf vir niks deug nie, deug die goddelose vir niks nie. Hulle is eerder spotters van die gelowiges. Hulle beraadslaag slegte dinge.

3. Die verskil tussen die regverdiges en goddeloses se bestemming (verse 5 – 6)

Vers 5 beskryf dat die goddeloses nie sal kan opstaan tydens die regspraak nie. Hulle sal geen verweer hê nie. Dit is soos ’n beskuldigde in die hof, wat so vas is, dat niks wat hy/sy sê hom/haar onskuldig kan bewys nie. Nie eers die beste advokaat kan die goddeloses vry laat gaan nie.

Daar word ook in vers 6 geskryf dat die Here sorg en kyk na die pad van die regverdiges en hulle op hulle pad help. Die Here loop saam met die regverdiges op hulle pad. Maar dan word geskryf dat die goddeloses se pad dood loop. ’n Doodloopstraat is altyd ’n teleurstelling en soms ook ’n traumatiese ervaring. So is daar vir die goddeloses geen toekoms en hoop na hierdie lewe nie.

Dit laat my dink aan die outydse skildery van die twee weë, die smal pad en die breë pad. Op die breë pad loop al die goddeloses. Hulle hoer en rumoer en verval in dronkenskap en spot met God en mense. Hulle pad eindig in die doodloopstraat van die hel, waar God nie is nie. Die hel is inderdaad ’n plek waar God nie is nie. Maar daar is ook die smal pad, die kronkelende en moeilike pad van Christus-navolging, wat uitloop op die hiernamaals en die hemel. Ja, daar waar God in al Sy heerlikheid is.

Is jy op die breë of die smal pad?

Spot jy ander of bestudeer jy die Woord?

Is jy ’n boom geplant by die waterstroom of is jy soos kaf?

Is jy ’n goddelose of ’n regverdige?   

AMEN 

(Ds. Paul Odendaal is leraar van die NG Kerke Adelaide en Fort Beaufort)

BRONNELYS:

Cilliers, Johan. Die tint van ons toekoms (Afrikaans Edition). LAPA Publishers. Kindle Edition.

Van Wyk, Chris. Bybelskool

Strydom, Tienie. Preek oor Psalm 1

Bible Society of South Africa. Die Bybel 2020-vertaling met Deuterokanonieke boeke (Afrikaans Edition). Bybelgenootskap van Suid-Afrika. Kindle Edition.

SKRIFLESING:  Mark 5: 24 – 35

In ons gelese gedeelte leer ons van ’n vrou wat vir twaalf jaar aan bloedvloeiing gely het. Dit is ’n lang tyd. Somtyds ly ons ’n lang tyd aan ’n probleem, omdat die Here vir ons wil laat besef dat Hy ons laaste en enigste hulp in die lewe is. Wanneer al ons opsies uitgeput is, besef ons eers dat Jesus ons enigste uitweg en Trooster is.

Jesus was op pad om Jaïrus se dogtertjie gesond te maak, toe Hy deur die vrou wat aan bloedvloeiing gely het, lastig geval is. Vir ons is dit erg steurend as ons ontydig lastig geval word, maar Jesus hou daarvan om lastig geval te word. Hy is te alle tye ’n hulp en ’n toevlug vir mense in nood. Jy kan Hom enige tyd nader met jou diepste nood en kommer.

Die vrou wat aan bloedvloeiing gely het se naam is onbekend. Sy was ’n nobody. Al wat van haar bekend was, was dat sy aan bloedvloeiing gely het vir twaalf jaar. Die gedurige verloor van bloed maak jou swak en sieklik. 

Ons kan die volgende aflei uit haar toestand:

Eerstens het sy ’n abnormale fisiese toestand gehad. In vers 25 staan daar sy het ’n fisiese “toestand”: Sy het twaalf jaar aan bloedvloeiing gely. Die oorsaak van die bloedverlies word nie beskryf nie. Haar liggaam kon skaars byhou om nuwe bloed te produseer om die bloed te vervang wat sy verloor het. Sy was swak, moeg en het die hele tyd aan bloedarmoede gely. Sy kon ook fisiese ongemak en pyn gehad het as gevolg van haar kondisie.

Tweedens het sy ’n swak finansiële toestand gehad. In vers 26 staan daar dat sy oor die jare al haar geld gespandeer het op dokters wat haar probeer gesond maak het. Markus sê sy het alles op dokters gespandeer om haar te probeer gesond maak. In vandag se tyd sal ’n mens sê dat sy haar kredietkaarte tot op hulle kredietperk opgebruik het, sy het haar spaargeld opgebruik, geld geleen en dalk ook van haar meubels verkoop. Sy het niks gehad nie. Sy was finansieel geruïneer. 

Verder het sy – derdens – verhoudingsprobleme gehad. As gevolg van haar konstante bloedvloeiing was sy spiritueel onrein volgens Lev 15: 25 – 27. Vroue moes sewe dae na bloeding verby is, wag voordat hulle hul offers in die tempel kon bring. Vir twaalf jaar kon sy nie deel neem aan die offerdiens en die aanbidding by die sinagoge nie. Sy was ook baie beperk om te meng met mense, vriende en familie, omdat sy volgens Levitiese wetgewing as onrein beskou is. Dink net aan die konstante verwerping van haar as mens in die samelewing. Sy is altyd as onrein beskou en moes mense permanent vermy. Die Joodse wet het bepaal dat alles waarop sy gesit het of waaraan sy geraak het, ook as onrein beskou is. Dit moes ’n ongelooflike skaamte en gevoel van verwerping meegebring het. Sy moes ontsettend alleen gevoel het. Sosiaal gesproke was sy net ’n bietjie beter af as ’n melaatse persoon. ’n Melaatse persoon is uit die gemeenskap geban; ’n onrein persoon mag nog in die gemeenskap bly, maar mag nie met ander mense meng nie. Altwee was ewe eensaam.

Daar was vierdens ook ’n spirituele toestand. Mense van haar dag het haar beskou as iemand wat vervloek is deur God. Daar was maklik aangeneem dat sy siek was omdat daar sonde in haar lewe was. Hulle het die siening gehad dat iemand wat met langdurige siekte gepla was, gesondig het. Soos in Johannes 9, waar  Jesus se dissipels gevra het of die blinde man blind is omdat hy of sy ouers gesondig het. Dié beskouing het die vrou in ons gelese gedeelte se verwerping net nog meer intens gemaak.

Vyfdens was haar situasie ’n hooplose situasie. Markus beklemtoon aan die einde van vers 26 dat sy nie beter, maar eerder slegter, geword het. Verseker het sy gebid en het sy dokters toe gegaan, maar daar was geen genesing  nie. Sy het net erger geword. Haar tyd van genesing het nog nie gekom nie.

Maar toe verskyn Jesus op die toneel, op pad om Jaïrus se dogtertjie gesond te maak. Die mense drom saam en van alle kante word Jesus vasgedruk deur mense wat opgewonde is om Hom te sien. Dan verskyn die vrou wat aan bloedvloeiing gely het op die toneel en sy nader Jesus van agter en sê in vers 28: “As ek maar net aan Sy bokleed kan raak, sal ek gesond word.” Eintlik mag sy nie tussen die mense gewees het nie, want sy was as “onrein” beskou. Sy was klaarblyklik bang om Jesus in die oë te kyk, omdat sy haar eie onwaardigheid ken. Sy was ’n onrein vrou, en die skande van haar siekte het haar verhinder om enige mondelinge versoek of openlike versoek te rig.

Dan raak die vrou van agter aan Jesus se bokleed en word dadelik genees van die oorsaak van haar bloedvloeiing. Lance Wubbels skryf: “Die aanraking van Jesus het haar nie net fisies genees nie, dit het ook die sosiale vloek opgehef waaronder sy al die jare gely het. Sy het daardie dag ’n dubbele seën van Jesus ontvang.”

Waar het die vrou op die gedagte gekom om net aan Jesus se kleed te raak, dan sal sy gesond raak? Die woord het die rondte gedoen dat mense net deur aan Jesus te raak, gesond geword het. Daarom staan daar in Mark 3: 10 die volgende: “Hy het immers baie mense gesond gemaak, sodat almal wat aan kwale gely het, om Hom saamgedrom het om aan Hom te raak.”

Waar het die mense die idee gekry, dat om aan Jesus se klere te vat, hulle gesond sal word? Daar was in daardie tyd die bygeloof dat deur aan regeerders en gerekende mense se kleding te vat, hulle geseën sal word. Mense het byvoorbeeld dikwels in Alexander die Grote se tyd probeer om aan sy klere te vat, om geseën te word deur sy mag.

Hierdie vrou het haar volle vertroue en geloof geplaas in Jesus Christus om haar te genees. Jou vertroue moenie wees in jouself of jou geloof of in jou bekering of in jou goeie werke nie, maar buite jouself in Jesus Christus. In Strydenburg het ek eenmaal ’n baie ou arm bruinman besoek wat op sterwe gelê het. Sy huis was net ’n kamer, ’n leë kamer met geen meubels nie en die vloer was van grond. Hy het op ’n ou verflenterde kombers gelê in die hitte van die stryd met die dood gewikkel. Ek buig toe af na hom en vra of sy saak met die Here reg is. In ’n doodsroggeling tel hy sy een hand met ’n groot gesukkel en met moeite op en wys na iets agter my teen die muur. Hy het geroggel : “Daai man …….” Toe ek omkyk, was dit ’n eenvoudige afdruk van Jesus aan die kruis. Verseker was die man se saak met God reg, want hy het weggewys van homself, na die Christus van die Bybel. ’n Paar ure later het hy gesterf. Verseker was hy veranker in die werk van Christus. Godsalig het hy gesterf, in die hande van die Here.

Daar staan in vers 30 dat Jesus, nadat die vrou gesond geword het, opgemerk het dat daar krag van Hom af uitgegaan het. Hy het rondgekyk en met die vrou oogkontak gemaak. Die vrou het toe met die volle waarheid vorendag gekom. Jesus het dadelik haar groot geloof geprys en haar in vrede weggestuur. Dit was nie die grootheid van haar geloof wat haar genees het nie, maar die objek in wie sy haar geloof gestel het, naamlik Jesus Christus.

Jesus het van Sy krag verloor. Daarom het Jesus dikwels na ’n plek alleen gegaan om tot Sy Vader te bid om Sy kragte te herstel.  Wanneer ons geestelik betrokke is by ander mense, word ons geestelike en emosionele energie ook getap. Daarom is selfsorg en die geestelike dissiplines so belangrik.

Die vrou wat aan bloedvloeiing gelei het is fisies genees en haar sosiale vloek van verwerping is weggeneem. In haar diepste nood was haar fokus op die Here Jesus.

Mag ons fokus ook elke dag op onse Here Jesus Christus wees.  AMEN    

(Ds. Paul Odendaal is leraar van die NG Kerke Adelaide en Fort Beaufort)

BRONNELYS:

Wubbels, Lance. Bible Nobodies Who Became Somebodies: 50 Inspirational Characters Who Prove that Anyone Can Be Special in God’s Kingdom. Destiny Image. Kindle Edition.

https://truthappliedjs.com

Bible Society of South Africa. Die Bybel 2020-vertaling met Deuterokanonieke boeke (Afrikaans Edition). Bybelgenootskap van Suid-Afrika. Kindle Edition.