Skriflesing: Eksodus 1: 1 – 2: 10

Vir die Israeliete begin die verhaal van Eksodus op ’n uiterste laagtepunt. Hulle is al 400 jaar in slawerny. Aanvanklik was Egipte vir hulle ’n toevlug tydens die sewe jaar droogte en hongersnood.  Josef, een van die broers, was tweede hoogste in bevel in die Egiptiese ryk. Toe het dit goed gegaan met hulle. Maar Josef het gesterwe en die Farao’s het mekaar een na die ander opgevolg. Vierhonderd jaar later het die Farao nie eens geweet wie Josef was nie.

Die Israeliete het mettertyd slawe in Egipte geword en hulle is veral gebruik om stene te maak vir die bouwerk van dié land se stede. Walter Brueggemann teken in sy Living Towards a vision ’n prentjie wat iets vertel van die Israeliete se swaarkry in Egipte. Die steengroewe was volgens hom:

• ’n plek met ’n strawwe produksiekwota wat daagliks gelewer moes word.
• ’n plek van werksdrukte en profyt, met min tyd vir ontspanning.
• ’n plek van ongelukkigheid en verdrukking.
• ’n plek van aggressie en vyandigheid; en
• uiteindelik ’n plek van wanhoop en lyding.

’n Bepaalde aantal stene moes daagliks gemaak word. Dit was slawewerk. Brueggemann skryf verder dat ons ook elkeen op ’n manier gebind is aan ’n sisteem. Dit kan wees om jou base gelukkig te hou. Dit kan ’n huisvrou wees wat haar elke dag moet afsloof en die huisgenote waardeer dit nie. Dit kan wees ’n verkoopspersoon wie se verwagte kwota verkope elke maand opgestoot word. Dit kan ’n maatskaplike werker wees wat ’n onmoontlike werkslading het. In ’n sekere sin is ons almal slawe van ’n sisteem.

Dan vra Coenie Burger die vraag of ons nie maar elkeen aan ons lot oorgelaat is nie. Gee God om? Hoor God as ons roep? Die volk Israel sit al 400 jaar in slawerny! Waar is God?

Coenie Burger vergelyk die buite-Bybelse verlossings- en roepingsverhale met die Bybelse verhaal. In die buite-Bybelse verlossingsverhale is die gode altyd op die voorgrond. Dit verskil egter drasties van die Bybelse verlossingsverhale, soos in Eksodus uitgebeeld word. In Eksodus is daar ’n verhoog en net die mense tree op, as akteurs. God is egter agter die skerms aan die werk as regisseur, maar veel meer nog –  ook as die draaiboekskrywer.

God is nie lief daarvoor om op die voorgrond op te tree nie. Hy is altyd agter die skerms aan die werk. Omdat God agter die skerms werk, gee Hy altyd om. Daarom is ons nie aan ons lot oorgelaat nie. Kom ons kyk hoe die Here agter die skerms werk.

Die Israeliete het net meer en meer geword en die Farao was later bang dat die Israeliete te veel sal word en Egipte sou oorneem. Telkens gebruik die Here onmagtige vroue om die Farao te uitoorlê.

Die Farao gebied toe twee eenvoudige Hebreeuse vroedvroue om, as daar seuntjies gebore word, hulle om die lewe te bring. Die vroue se name is Sifra en Pua. In vers 15 lees ons hoedat die Here in Sifra en Pua se harte werk om nie die Farao te gehoorsaam nie en as’t ware die Farao se planne te fnuik.

Daarna was dit die suster van Moses, met die naam Miriam, wat hom as baba in ’n biesiemandjie wat met pik besmeer is, weggesteek het tussen die riete van die Nylrivier en oor Moses gewaak het.

Dan was dit ook die prinses, dogter van die Farao, wat deur die Here gebruik is  om vir Moses in die paleis groot te maak en vir hom alles oor leierskap  te leer. Toe sy die kindjie Moses vind in die biesiemandjie in die Nyl, het sy hom aanvanklik teruggegee vir sy moeder om hom te borsvoed en groot te maak, totdat hy groot genoeg was om in die paleis te woon. Sy het boonop die moeder van Moses betaal om hom groot te maak.

In Eksodus 1 en 2 sien ’n mens hoe God agter die skerms werk. Hy bewaar Moses van ’n gewisse kinderdood. Moses word in die paleis van die Farao groot, waar hy geleerd word en baie kennis van leierskap opdoen. Toe hy later vlug nadat hy ’n Egiptenaar doodgeslaan het en in die woestyn beland, leer hy vir 40 jaar alles van ’n lewe in ’n woestyn.  Hy is as’t ware deur God se beskikking opgelei om as ’n leier in woestynomstandighede op te tree. Daarom kon God vir Moses gebruik om Sy volk uit Egipte te lei en vir 40 jaar deur die woestyn na die beloofde land te lei.

So het God agter die skerms gewerk, juis omdat Hy omgee wat met sy volk gebeur. Skynbaar was God afwesig, maar agter die skerms het God beskik om vir Sy volk verlossing te gee vanuit slawerny in Egipte.

As God agter die skerms werk omdat Hy omgee, hoekom was ’n ompad van 430 jaar nodig? Lester Meyer verklaar dit in sy boek  The message of Exodus.

Eerstens het die Here die ompad gekies, sodat Hy sy uitverkore volk kon red van die hongersnood wat in die aartsvader Jakob se tyd uitgebreek het en die posisie van Josef (as tweede hoogste in bevel in die Egiptiese ryk)  kon gebruik om sy uitverkore volk te red. 

 Tweedens, juis in Egipte, die plek van slawerny, het God Sy belofte van ’n groot nageslag vir Abraham waar gemaak. Toe Jakob en sy familie in Egipte aangekom het, was hulle maar ongeveer 70 mense. Maar nou, na 400 jaar, was die afstammelinge so talryk dat die Farao bang geword het vir die menigte Israeliete en het hy in hulle ’n bedreiging gesien.

Derdens het die Here vir Israel 400 jaar in Egipte geplaas, sodat hulle moes swaarkry. As jy eers swaargekry het, kan jy werklik ’n ander mens se lyding verstaan. Daarom moet ons nie moedeloos raak as ons deur moeilike tye gaan nie.  Die duidelikste kenmerk van Israel as volk moes wees dat hulle as God se volk moes oorbuig na mense, kon omgee vir die wat sukkel en swaarkry in die lewe, die wat wees en weduwees is en énige mens wat in nood was. Lyding kan ons dikwels help om te groei in ons menswees of voorberei vir iets besonders. Daar is altyd ’n hoër doel agter elke stukkie swaarkry. Later in die Bybel sou ons  telkens hoor dat die Here vir Sy volk Israel sê om goed te doen aan die vreemdeling, die arme en die uitgestotene, want hulle het geweet hoe dit gevoel het om as vreemdelinge en slawe in die land Egipte te wees. 

So het God agter die skerms gewerk, omdat hy omgee. In vele Skrifgedeeltes lees ’n mens hoedat God as’t ware ongesiens werk. Dink aan die boek Ester, waar God se naam nie een keer genoem word nie, maar waar God agter die skerms optree om die Jode te red van ’n gewisse dood.

Daarom werk God in die verborgenheid. Daar waar ons God nie kan sien nie, daar werk God. God werk as die Onsienlike. God werk dikwels as die groot Anonieme wat Sy werk in die geheimenis uitvoer.

Soos Jesus ons leer dat jou regterhand nie moet weet wat jou linkerhand doen nie, bewerk God dan ook dikwels anoniem die goeie vir die mens, omdat Hy regtig omgee.

God gee regtig om vir elkeen van Sy kinders. Daarom het die Here ’n plan vir elke mens se lewe. Op elke bladsy van die geskiedenis is die Here se Naam geskrywe. In ons biografie is die Here se Naam geskryf boaan elke lewensdag. Ons lewensdae is afgetel met Goddelike sorg. Die Here is besig met ons, want Hy gee om vir ons.

Die Here gee regtig om.                                                 AMEN

(Ds. Paul Odendaal is leraar van die NG Kerke Adelaide en Fort Beaufort)

BRONNELYS:

Burger, Coenie. 1992.Vergesel van die Almagtige. Kaapstad: Lux Verbi.

Skriflesing: 1 Samuel 25

In ons skrifgedeelte lees ons van twee korrelkoppe wat koppe stamp. Hulle is soos twee bulle in ’n porseleinwinkel, wat op die punt staan om te baklei. Dinge kon lelik skeefgeloop het, was dit nie vir ’n verstandige skoonheid wat tussenbeide getree het nie.

Ons lees dat die profeet Samuel gesterf het en dat sy begrafnis by Rama was. In dié tyd was Dawid nog op vlug om van Koning Saul se toorn weg te kom. Dawid het na die Paranwoestyn afgegaan.

Daar was ’n man in Maon, wie sea border in Karmel was. Die man was baie ryk en het 3000 skape en 1 000 bokke gehad. Toe Dawid en sy manskappe daar rondgetrek het, was hy juis besig om te skeer. Die man se naam was Nabal. In Hebreeus beteken sy naam “dwaas”. Hardy man was hard, ongenaakbaar en ’n regte boosdoener. Hy was ’n afstammeling van Kaleb. Sy vrou se naam was Abigajil en sy was ’n mooi vrou met ’n verstandigheid wat boekdele gespreek het.

Toe Dawid hoor dat Nabal skape skeer in Karmel, het hy tien jongmanne gestuur  om by Nabal te hoor of hy nie vir hulle kos het nie. Dawid en sy manskappe het met hulle teenwoordigheid in die streek gesorg dat Nabal nie vee verloor as gevolg van diefstal nie. Dawid en sy manskappe het dus indirek beskerming verskaf aan Nabal, sy veewagters en sy vee. Nou het Dawid as’t ware vergoeding of erkenning gevra vir die sekuriteit wat hy na die gebied gebring het.

Toe Nabal dit hoor, het hy hom bloedig vererg vir Dawid se voorbarigheid en wou uitvind wie hierdie Dawid is en of hy nie maar net ’n wegloop-slaaf was nie. Nabal was heeltemal onwillig om sy werkers se kos te deel met Dawid en sy manskappe.

Toe die tyding van Nabal se onbeskoftheid vir Dawid bereik, het Dawid hom net so bloedig vererg en vir sy manskappe gesê hulle moet hulle swaarde omgord. Vierhonderd manskappe het saam met Dawid opgeruk na Nabal en tweehonderd manne het by die pakgoed gebly.

Die twee bulle was nou los in die porseleinwinkel. Die spanning was op breekpunt. Een van Nabal se werkers het vir Abigajil kom sê wat gebeur het en dat haar man met Dawid ongeskik was; en dat Dawid nou met ’n groot aantal  manskappe opruk om met Nabal af te reken. Abigajil het nou besef daar is moeilikheid op hande en sy is die enigste een wat hierdie bloedbad tussen die twee korrelkoppe kan keer.

Abigajil het dadelik ’n plan gemaak en sy het tweehonderd brode, twee kruike wyn, vyf voorbereide skape, vyf emmers geroosterde graan, ’n honderd blokke saamgeperste rosyne en tweehonderd blokke saamgeperste droë vye geneem en dit op donkies gelaai  en vir haar diensmeisies gesê: “Gaan voor my uit. Kyk, ek kom agterna.” Vir haar man Nabal het sy egter niks van haar planne vertel nie.

Toe Abigajil vir Dawid tegemoet gaan, het sy van haar donkie afgeklim en voor Dawid se voete neergeval en by Dawid gepleit om asseblief afstand te doen van sy voorneme om Nabal en sy manne dood te maak. Sy het as’t ware verantwoordelikheid aanvaar vir haar man Nabal se dwaasheid en gesmeek om hulle lewens te spaar. Sy het toe al die kos voor Dawid gesit, sodat hulle kon eet.  Sy het ook die lof en voorspoed van Dawid besing.

Dawid was so diep geraak deur haar verstandigheid en wyse woorde, dat hy afgesien het daarvan om Nabal en sy manne met die swaard te dood. Dawid het die kos aanvaar en haar in vrede weggestuur.

Terug by Nabal, kom Abigajil toe af op ’n feesmaal, soos vir ’n koning. Nabal was dronk en sy het hom niks vertel nie, tot die volgende oggend toe hy nugter geword het. Toe Nabal die waarheid hoor, staan daar “het hy in sy binneste gesterf en hy het soos ’n klip geword”. Tien dae later het Nabal gesterf.

Toe Dawid hoor van die afsterwe van Nabal, het hy vir Abigajil laat roep om sy vrou te word. Sy het ingestem en so die vrou van Dawid geword.

So het ’n verstandige vrou met wysheid gehandel en gekeer dat daar bloedvergieting tussen die twee korrelkoppe kom.

Beide die twee korrelkoppe Nabal en Dawid het hulle humeur verloor. As jy jou humeur verloor, kan jy baie skade aanrig aan jou verhoudinge met ander mense, asook aan jou saak.

Prof Piet Naudé vertel die verhaal van die Middeleeuse Koning Genghis Kahn wat oor die magtige Mongoolse Ryk in Oos-Europa geheers het (1162 – 1227).

Die koning was lief vir jag en hulle het valke gebruik om die prooi vir hulle uit te wys. Wanneer die valk byvoorbeeld afpyl op ’n haas, het hulle geweet waar om die haas te jag.

Aan die einde van een van sy middagjagtogte, het hy sy jaggeselskap huis toe gestuur sodat hy nog ’n bietjie alleen in die woud kon vertoef.

 Dit was ’n warm dag en die koning was moeg. Hy was baie dors en hy kon nêrens ’n fonteintjie of poeletjie water vind om te drink nie. Uiteindelik sien hy water afdrup van ’n krans en hy hou sy perd in.

Hy haal sy silwer beker uit die saalsak en probeer om die druppende water op te vang met die beker. Dit gaan maar tydsaam. Net toe die koning die beker na sy mond toe neem, peil sy valk op hom af en stamp met sy vlerke die beker uit sy  hand.

Die valk gaan sit toe op ’n hoë rots vir die koning en kyk. Die koning is vies, maar dink dit was ’n ongeluk. Hy tel toe maar weer die silwer beker op en hou dit onder die druppende water teen die krans. Na ’n lang gesukkel is die beker halfpad vol. Net toe hy dit weer na sy mond toe bring om te drink, swiep die valk weer eens oor sy kop en stamp die beker ’n tweede keer uit sy hand. Nou is die koning kwaad en waarsku die valk dat hy volgende keer die valk sal doodmaak as hy dit weer doen. Na ’n lang gesukkel kry hy die beker weer halfpad vol. Weer swiep die valk oor die koning en stamp die beker uit sy hand. Dit rol in ’n rotsgleuf in, onbereikbaar vir die koning. Die koning is so woedend dat hy sy swaard rondswaai en die valk doodkap, sodat jy net vere en bloed sien. Sonder ’n beker moet die koning nou opklim teen die krans om die water met sy hande op te vang. Toe hy aan die bokant van die krans kom, sien hy tot sy skok ’n erg ontbinde slang, van die heel giftigste slange in die Mongoolse Ryk. Sou hy van die water gedrink het, sou hy gesterf het. Skielik besef hy dat hy sy eie valk onskuldig doodgemaak het, en dié wou hom van ’n gewisse dood gered het. Sy humeur het sy kosbare vriend se lewe gekos. Daar word voorts vertel dat koning Genghis Kahn toe opdrag gegee het dat ouers en onderwysers hul kinders moet leer om nooit uit woede oorhaastig op te tree nie.

In Spreuke 16: 32 staan: “’n Geduldige mens het meer waarde as ’n bedrewe vegter, ’n mens met selfbeheersing meer as iemand wat ’n stad inneem.” Duidelik kan ’n mens aflei dat Koning Salomo ’n groot premie plaas op GEDULD en SELFBEHEERSING. Met dié twee deugde kan jy ’n stad inneem.

Beide Nabal en Dawid het die toets vir selfbeheersing gedop. Hulle was gou op hulle perdjie. Die definisie van ’n korrelkop is: “Iemand wat gou kwaad word en rusie maak”. Hierdie definisie pas Nabal en Dawid baie goed. Altwee het ’n opvlieënde geaardheid gehad. Dit is baie moeilik om saam met ’n korrelkop te leef.

Nabal het nie tot inkeer gekom wat sy humeur betref nie en het ’n ontydige dood gesterf. Dawid het deur die verstandigheid van Abigajil tot inkeer gekom en sy woede oor Nabal laat staan.

So moet ons ook vir die Heilige Gees vra om ons te verlos van woede, humeurigheid en ’n opvlieënde geaardheid. Dit laat ons soos dwase optree. Ons moet Abigajil se voorbeeld volg deur met verstandigheid op te tree en as vredemaker op te tree.

Laat ons nie 2024 versuur met ons koppigheid nie, maar eerder met verstandigheid optree en van die wêreld ’n beter plek maak.

Amen

(Ds. Paul Odendaal is leraar van die NG Kerke Adelaide en Fort Beaufort.)

Skriflesing: Mat 6: 9 – 13 en Mat 13: 31 – 33

Koning Lodewyk XV (1710 tot 1774) wat in Frankryk geheers het, was loshande beskou as Frankryk se swakste koning ooit.

 In plaas van regeer het hy hom besig gehou met jag en verhoudinge met vroue. Sy swak regering het byvoorbeeld aanleiding gegee tot die Franse Rewolusie wat tydens sy opvolger se bewind uitgebreek het.  Hy was ook nie juis ’n nederige mens nie, aangesien hy in 1732 die volgende kennisgewing laat aanbring het in die St Medard begraafplaas in Parys:

“God word hiermee verbied om in hierdie plek wonderwerke te doen.  Op las van Koning Lodewyk XV, koning van Frankryk.”

Die rede vir hierdie kennisgewing was blykbaar, beweer sommiges, dat Lodewyk so ’n sedelose lewe gelei het dat hy die oordeelsdag gevrees het, en daarom God wou verbied om iets te kom doen daar waar hy eendag begrawe sou lê.  Dit is asof hy met sy kennisgewing wou sê: Hier mag God se koninkryk nie kom nie.  Hier mag God nie kom nie.  Dit is Lodewyk XV se koninkryk en plek hierdie! (Verhaal aangehaal uit anonieme bron)

Ons kan vanaand se boodskap as volg saamvat: SOEK GOD SE KONINKRYK EN NIE JOU EIE NIE.

Die term “Koninkryk van God” verskyn 68 keer in tien verskillende Nuwe Testamentiese boeke, terwyl “Koninkryk van die hemel” slegs 32 keer voorkom en net in die Evangelie van Matteus.

Die mens se bekommernis is oor sy mees basiese behoeftes, maar ook oor luukshede in die lewe.  Die gevaar is egter wanneer ek begin leef net vir my eie behoeftes. Wanneer ek slaaf word wat net leef, werk en bekommerd is oor my behoeftes, dan is my prioriteite verkeerd. Dan is ek besig met my eie klein koninkryk. Wanneer my motor, beeste, donkies, my geluk, my huis vir my belangriker as God word, is daar iets groots verkeerd. Wanneer my posisie in die gemeenskap belangriker is as God se eer of wanneer my goeie naam vir my meer kosbaar is as God se Naam. Wie so besig is om aan sy eie empire, sy eie “koninkryk” te werk, is met sy eie godsdiens besig. So ’n gesindheid bring geen vrede nie, net bekommernisse.

Mat 6: 33 wil vir ons leer dat wanneer ons die Onse Vader-gebed bid: “Lord, let your Kingdom come” moet ons terselfdertyd bid: “Lord, let my kingdom go.” Laat u Koninkryk kom en laat my koninkryk in duie stort. Wat bedoel ons as ons bid: “Laat u Koninkryk kom” of as Jesus sê: “Beywer julle allereers vir die Koninkryk van God”? Ons bedoel daarmee: Here, laat u grondgebied wen in my lewe.

Dit beteken hoe langer, hoe meer kom ek onder die heerskappy van God. Elke sentimeter van my lewe, my huwelik, my besittings, my werk, moet onder die heerskappy van God geplaas word. Wanneer ons bid: “Laat u Koninkryk kom”, bid ons om die ondergang, om die neerlaag van ons eie koninkryke. Ons moet die wil van God najaag. Wie ’n einde maak aan sy eie koninkryk, maak daarmee ook ’n einde aan sy eie wil. Voortaan jaag hy/sy eerder God se wil na. Hy stel God aan as die Pottebakker van sy lewe. Hy is nie meer die pottebakker van sy eie lewe nie. Bekommer julle oor die Koninkryk van God en oor hoe sy Koninkryk grondgebied mag wen in julle lewe en in die wêreld. Moenie oor julleself bekommerd wees nie. Dit is immers God se wil om oor julle bekommerd te wees.

Daarom is die Koninkryk van die hemel  nie soseer ’n plek nie, maar gebeure. Die Koninkryk van God breek deur in my lewe en in die geskiedenis van hierdie wêreld, waar ons sout van die aarde en lig vir die wêreld word. Jesus se Bergpredikasie handel hoofsaaklik oor die lewe in die koninkryk van die hemel. Die Here het ook ’n klomp Koninkryksgelykenisse vertel vir die dissipels. 

Elke era se koninkryke spog met hulle grootheid, of dit nou hul wapentuig is, of bouwerk, of finansiële grootheid, of ekonomiese handelsbetrekkinge en of dit hulle kernplofkoppe is. Van die antieke koninkryke tot die moderne koninkryke van vandag, maak almal hulle skuldig aan ’n grootheidswaan. So spog mense ook met hulle eie koninkrykies. Met God se Koninkryk is dit so gans anders.

Dit begin met niks, word in kleinheid gebore en groei stadig ongemerk, sonder enige vertoon. Daarom vertel Jesus die gelykenis van die mosterdsaad en die suurdeeg om ons iets te leer van God se Koninkryk. (Mat 13: 31 – 33) ’n Mosterdsaad is skaars 1 – 2 mm in deursnee, maar dit kan ’n baie groot boom word, waarin die voëls van die hemel kan nesmaak. Die suurdeeg werk ook ongemerk, maar as jy weer sien, het die brood gerys. 

So werk God deur die eeue.  God werk in die klein, onbelangrike en onaanskoulike goed. Daar waar mense in die geloof klein treetjies in gehoorsaamheid gee, word God se Koninkryk gebore. God se Koninkryk kom stadig, want dit is ewig. ’n Pampoen groei ’n paar weke vinnig en dan is alles verby met die pampoenplant. ’n Eikeboom of olyfboom groei stadig, maar kan baie dekades, selfs eeue oud word. Hoe stadiger die groeiproses, hoe langer is die lewensduur van die boom. Daarom moet ons geduldig met God wees as Hy nie vinnig genoeg na ons sin werk nie.

God se Koninkryk is nie ’n pampoenkoninkryk (wat vinnig groei) nie, maar ’n mosterdsaad-Koninkryk. God werk in die geheimenis van die mens se hart. Daar laat Hy die Koninkryk ontkiem en wortelskiet. Hy laat Sy Koninkryk groei in die harte van mense. Daarom lyk elke mens se lewe soos die jaarringe van ’n groot boom. Elke jaarring vertel van die reis saam met God. Sommige van die jaarringe vertel van voorspoed en ander van teenspoed. Maar in elke jaarring van jou lewe kan jy God se teenwoordigheid raaksien.

Geloofsvorming vra waagmoed en ’n profetiese ingesteldheid. Dit vra dat die geloofsgemeenskap ’n profetiese gemeenskap word, wat nie narsisties die kerk preserveer om maar net in stand gehou te word nie. Dit vra om te engage met die wêreld. Jesus Christus het die gelykenis nie vertel om die kerk in stand te hou nie, maar om die wêreld deel van Sy Koninkryk te maak. Die kerk moet die wêreld in “domino”. Die kerk moenie torings bou, soos die toring van Babel nie. Ons kan so maklik die kerk verafgod as ons geestelike tuiste, in plaas daarvan om God se kerk eerder as ’n beweging uitwaarts na die wêreld te verstaan. Die Pinkstergees het ons bemagtig en begeester om God se Koninkryk te domino op al die plekke waar God se Koninkryk nog nie sigbaar is nie. Soos suurdeeg moet ons die wêreld verander en ’n beter plek maak.

Almal van ons het ’n begeerte om ’n verskil te maak en van die wêreld ’n beter plek te maak. Die fout wat ons maak, is dat ons groot dink, in plaas daarvan dat ons klein dink en begin. Iemand het gesê: “Big journeys begin with small steps.” Die Here verwag nie van ons om groot dinge aan te pak nie. Deur klein treetjies te gee, kan ek ’n verskil in die lewe maak. Maar dan moet ek die mosterdsaad plant  in die grond en ek moet die suurdeeg inknie in my elke dag se bestaan. Ek moet besluit om ’n aksie te neem in my lewe. Dissipelskap is om aksie te neem.

As ons maar net ons lewensjare so kan deurbring om werklik ’n verskil te maak in ons omgewing en konteks. Om een lewe aan te raak, is beter as om niemand aan te raak nie. As ek elke dag net in liefde na een persoon uitreik, het ek in ’n jaar ’n verskil aan 365 lewens gemaak. Daarom moet ons godsdiens nie maar net rasioneel beoefen nie. Nee, dit moet werklik lewensveranderend in my lewe en in die mense rondom my se lewens wees. 

AMEN

(Ds. Paul Odendaal is leraar van die NG Kerke Adelaide en Fort Beaufort)

Skriflesing: Mat 6: 9 – 13

In die Bybelse tyd was die betekenis van name baie belangrik. Gewoonlik het die name van mense iets beteken. Jou naam het baie maal verwys na ’n spesifieke eienskap. So het dit dikwels gebeur dat as mense verander as gevolg van gebeure of omstandighede, hulle naam ook verander. Dink sommer aan Abram, wat Abraham geword het. Dink aan Naomi wat haarself Mara genoem het, wat beteken “bitter”. Dan is daar natuurlik Saulus wat op die pad van Damaskus tot bekering gekom het wie se naam verander het na Paulus.

Mense is geneig om vir hulself “naam” te maak. Mense doen dinge om naam te maak. Baie mense streef daarna om eendag wanneer hulle sterwe ’n legacy agter te laat. Dit is nie noodwendig verkeerd nie. As jou lewe getuig van lewenskwaliteite en karakter, kan die nageslag daaruit leer. Maar as jy obsessief daarna strewe om jou eie naam te bevorder, kan jy maklik narsisties word en dit vir baie mense moeilik maak om met jou saam te leef.

Mense is lief vir hul eie name en sal dit ten alle koste beskerm, al moet hulle ook hof toe gaan daaroor. Elkeen se naam het ’n reputasie. Jy wil jou reputasie beskerm.

Tog sleep die mense God se naam deur die modder deur daarvan ’n vloekwoord te maak. Van alle vloekwoorde word die name van die Here seker die meeste misbruik. Mense is openlik “ateïste”, maar hulle gebruik die name van die Here, selfs al ontken hulle die Here in hulle lewe. Dit kan ek nie verstaan nie. Die Persoon in die wêreld wie se Naam die meeste misbruik word, is juis die Here se Naam. Mense vloek hulle Skepper en die Een wat hulle elke dag versorg.

Ons as gelowiges kan ook Sondae die Naam van die Here ydellik gebruik as ons geestelike liedere sing, sonder om te konsentreer op wat ons sing. Ons sing maar net sommer, sonder om te dink wat ons sing. Die lied kom nie uit ons hart nie. Dit word sommer net meganies gesing. Dan gebruik ons die Here se Naam ydellik. (Louis Jordaan)

Ds. Hennie Fouché vertel van die ware staaltjie wat op sy pa, Pieter, se plaas gebeur het. Daar was ’n werker Klaas op die plaas wat die Here se Naam byna in elke sin gebruik het. Die situasie het later vir Oom Pieter onhoudbaar geword. Toe hy sien sy pratery met Klaas werp geen vrugte af nie het hy ’n ander tegniek gebruik. Toe die werker weer die Here se naam uitroep, roep Oom Pieter hard uit: “Klaas!”
“Ja, Meneer?” vra Klaas, maar Oom Pieter ignoreer hom. Hy gaan net aan met sy werk. Na ’n paar minute volg dieselfde ritueel: Die werker gebruik weer die Here se naam as vloekwoord. Net daar roep oom Pieter weer Klaas se naam uit, maar ignoreer sy “Ja, Meneer?”

Toe dit die derde keer gebeur, kan Klaas dit nie meer verduur nie en hy konfronteer Oom Pieter: “ Meneer, ek verstaan nou nie mooi nie. Jy roep gedurig my naam, maar as ek reageer, ignoreer jy my. Jy maak of niks gebeur het nie.”
Toe kom Oom Pieter se wyse antwoord: “Wel, dit is presies wat jy met die Here doen, Klaas. Jy roep sy Naam uit, en as Hy wag dat jy verder moet praat, ignoreer jy Hom. Hoe dink jy moet die Here voel?

Klaas het blykbaar nooit weer die Naam van die Here as vloekwoord gebruik nie …
Daar was ook in die sewentigerjare op Strydenburg ’n oom wat soos ’n matroos kon vloek. Hy het nie eers geweet hy vloek so baie nie. Dit was in sy tweede natuur om die Here se naam ydellik te gebruik. Die predikant van die dorp het gereeld saam met die oom ’n koppie koffie gedrink by die straatkafee. Later kon die predikant nie meer die vloekery van die oom hanteer nie. Hy het dosies vuurhoutjies gekoop en elke keer as die Oom vloek, het hy ’n vuurhoutjie gebreek. Die oom kon nie glo dat hy so baie gevloek het nie. Later het die oom geleer om minder te vloek en nog later om op te hou vloek.

Jou opvoeding en jou vriendekring bepaal in ’n groot mate of iemand gaan vloek. Daarom rus daar ’n groot verantwoordelikheid op ouers om vir hulle kinders die regte voorbeeld te stel. Verder moet ’n mens jou vriende reg kies, anders kan jy later soos hulle praat.

Jare gelede was die gebruik om kinders se monde uit te spoel met peperwater as hulle gevloek het. Die kinders het die grootste vrees daarvoor gehad.

Mense wat erg vloek, het gewoonlik ’n swak selfbeeld en moet kragwoorde en vloekwoorde gebruik om hulself te laat geld.

Juis daarom leer die Here Jesus vir ons in die “Onse Vader”-gebed om te bid met die woorde: “Laat U Naam geheilig word”. Wat beteken dit dat ons bid dat die Here se naam geheilig word? Dit beteken om die Here se Naam opsy te sit of eenkant te sit en dit met spesiale respek te hanteer. Dit beteken om nie God se Naam goedkoop te maak nie. God se Naam is ver verhewe bo elke naam.

’n Christen se woordgebruik moet altyd voorbeeldig wees. Behalwe om die Naam van die Here ydellik te gebruik, moet ’n mens ook kragwoorde vermy. Jou woordgebruik moet suiwer wees.

Ons aanbid die Here deur Sy Naam. Die kerkvader Augustinus het min of meer die volgende gesê: “God dors om na gedors te word.” God wil hoor dat ons tot hom bid en Sy Naam aanroep – maar ons moet dit met eerbied en respek doen.

Mag ons in die nuwe jaar opnuut in aanbidding en verwondering staan oor die Naam van God. Mag ons God se Naam heilig hou.     Amen

(Ds. Paul Odendaal is leraar van die NG Kerke Adelaide en Fort Beaufort.)

BRONNELYS:

Cleddie, Keith. Praying the Lord’s Prayer. Kindle Edition.

Clasen, Ferdie. 2001. Ons Vader – die gebed wat jou wêreld verander. Wellington: Lux Verbi.

Van Rensburg, Ewald. 2013. Keer jou familielewe om met die 10 gebooie. Wellington: Bybelkor.

Skriflesing: Mat 6: 9 – 13

Paternoster is ’n klein vissersdorpie langs die Weskus. Vandag is dit ’n moderne dorp, met vele luukse huise.

Destyds, baie jare gelede, was dit die tuiste van ’n arm vissersgemeenskap, met armoedige huisies van vissers wat baie eenvoudig gelewe het. Die ou vissermanne van Paternoster het letterlik van die hand na die mond gelewe. Die Here was ook hul goeie Vader wat hulle elke dag gelei het na die seewater, waar daar genoeg vis is. Daar was storms; partykeer het ’n skuit nie teruggekeer nie. Somtyds was daar baie vis, ander dae niks nie. Soms was die see vir dae stormagtig en kon hulle nie uitgaan met hulle bote nie. Sommige dae het die vis goed verkoop, ander dae het dit weer swak verkoop. Hulle was daagliks afhanklik van die Here en daarom het hulle hul dorpie die naam “Paternoster” gegee, wat in Latyn beteken “Onse Vader”.

Die Onse Vader-gebed begin met “Onse Vader”. Die woord “Vader” skep by die meeste mense ’n warm gevoel van geborgenheid en sekuriteit.  Die woord “Vader” kom twaalf keer in die Bergrede voor en meer as 100 keer in die Johannes Evangelie. In die Ou Testament is die woord “Vader” baie skaars. Dit word in die Ou Testament net veertien keer genoem. Die rede hoekom dit so min in die Ou Testament voorkom, was omdat die Jode bang was om die Here direk aan te spreek. Toe Jesus Christus Homself openbaar in die Nuwe Testament, word die woord “Vader” baie gereeld gebruik, om die unieke verhouding van die Here Jesus teenoor Sy Vader uit te druk.

Jesus het die Aramese woord “Abba” begin gebruik, wat as “Pappa” vertaal kan word. Die Aramese woord vir Moeder is “Imma”.  “Abba” en “Imma” was as’t ware die eerste woorde wat ’n Joodse kindjie geleer het. In die Joodse gebedsliteratuur kon Joaquim Jeremias (’n Rooms Katolieke teoloog), nie die woord “Abba” vind nie. As’t ware het Jesus Christus self die gebruik gevestig om sy Vader as “Abba” aan te spreek. Hy het ons geleer om elkeen ook so ons hemelse Vader aan te spreek.

Daarom is die “Onse Vader” ’n intieme gebed. Uit Sy Vaderhart is die mensdom gebore. Hy was, is en sal altyd die Inisieerder, die Skepper, die Beskermer, die Voorsiener en die Onderhouer wees, omdat Hy die begin en einde van alle dinge is. Hy is die Vader van die hele wêreld en mensdom.

Die “onse” in “Onse Vader” beteken dat ek nie selfsugtig kan bid nie. Ek bid nie net namens myself nie. Ek bid saam met mense wat verskil van my wat politiek, kultuur, ras en klas betref. Ek bid selfs vir my vyand ook. Daarom is die “Onse Vader” ’n “gevaarlike” gebed, want ek bid saam met mense en vir mense wat dalk drasties van my verskil wat siening of kultuur betref. Die “Onse Vader” gebed maak dat my medegelowiges en my medebidders, my broers en susters word.

My gebed kan maar eenvoudig en vol gebreke wees.  Net soos ’n klein kindjie nie ’n lelike prentjie kan teken nie, net so min kan ’n bidder ’n slegte gebed bid tot sy Vader. Ek kan met alledaagse sake na God gaan, want God luister na die eenvoudigste gebed. Wanneer ek bid, vertaal die Heilige Gees my swak en gebrekkige gebed in ’n gebed wat duidelik is vir die Vader.

Daar was op ’n keer drie kluisenaars wat op ’n eiland gebly het.  So eenvoudig soos wat hulle was en geleef het, so eenvoudig en opreg was hulle daaglikse gebed. Dit het min of meer so geklink: “Ons is drie, U is drie; wees ons asseblief genadig. Amen.” Soms het daar ’n wonderwerk gebeur wanneer hulle so gebid het. Op ’n dag het ’n sekere biskop van die kluisenaars te hore gekom en hy het besluit dat hulle moet leiding kry in hulle gebedslewe. Hy is toe per boot na die eiland toe en hy het die monnike onderrig in die gebed. Na ’n paar dae is hy met sy bootjie terug na die vasteland. Skielik sien hy agter hom ’n beweging op die water, wat al hoe nader kom. Toe hy mooi kyk, sien hy dat dit die drie kluisenaars is wat op die water aangehardloop kom. Toe hulle uiteindelik by die bootjie is, sê hulle vir die biskop: “Ons is jammer, maar daar is ’n paar dinge wat jy vir ons geleer het wat ons vergeet het. Sal jy omgee om dit net vir ons te herhaal?” Die biskop het sy kop geskud en nederig en half skaam geantwoord: “Vergeet alles wat ek julle geleer het en hou aan om te bid soos altyd.”  (Ferdi Clasen)

Om die eerste twee woorde van die modelgebed te bid, is veel meer as net twee woorde. Dit beteken ’n lewe wat ek voortdurend in die teenwoordigheid van my hemelse Vader leef. 

Maar soms ervaar ons nie die Vader se teenwoordigheid nie. Die kerkvaders het hiervan gepraat as die “Deus Absconditus” – die God wat verborge of weggesteek is. Teologies weet ons God is elke dag by ons, maar ons kry tye wat ons God nie ervaar nie. Dan ervaar ’n mens dat jy deur ’n woestyn gaan. Maar God lei jou elke keer weer uit daardie woestyn, soos Hy sy volk ook uit die woestyn gelei het.

Daarom begin hierdie modelgebed met die aanroep: “Onse Vader”. Die Vader is die Gans-Andere, met wie ons in ’n intieme en persoonlike verhouding kan staan.

Maar die modelgebed se eerste sinsnede verklaar dat die Vader in die hemel woon. Die Vader is in die posisie van almag en wonderskone heerlikheid. Die hemel en die aarde staan in ’n verhouding met mekaar. Genesis 1 leer ons dat God eers die hemel en toe die aarde geskep het. Hemel kom voor aarde.

Mense wil so graag hemel toe gaan, maar hulle vergeet dat God die hemel aarde toe wil bring. Daarom staan daar: “Laat u koninkryk kom. Laat u wil geskied,  soos in die hemel, so ook op die aarde”. Die Here wil as’t ware hê ons moet iets van die hemelse heerlikheid en volmaaktheid ook hier op die aarde reeds belewe. God se werke op aarde kom uit die hemel en ons is getuienis daarvan.

Paternoster was dekades terug ’n eenvoudige, arm vissersdorpie. Die dorp se inwoners het met skaarste gelewe. Hulle was uitgelewer aan die nukke en grille van die see. Hulle moes saamleef met die emosies van die see. Daarom moes hulle elke dag die “Onse Vader” bid. Daarom is die naam van hulle dorpie Paternoster, wat in Latyn beteken  “Onse Vader”. Mag ons ook so intiem met God saamlewe.   Amen

(Ds. Paul Odendaal is leraar van die NG Kerke Adelaide en Fort Beaufort)

BRONNELYS

Cleddie, Keith. Praying the Lord’s Prayer. Kindle Edition.  

Clasen, Ferdie. 2001. Ons Vader – die gebed wat jou wêreld verander. Wellington: Lux Verbi.

Skriflesing: Lukas 17: 11 – 19

Veronderstel daar is ’n klomp ysterskaafsels in ’n bak vol sand.

As jy die skaafsels met jou lomp vingers soek, gaan jy niks kry nie. Maar vee net met ’n magneet oor die sand en siedaar! Die magneet trek al die ysterskaafsels maklik aan. Die ondankbare hart is soos jou lomp vingers, dit vind niks om oor dankbaar te wees nie. Die dankbare hart is soos die magneet wat die ysterskaafsels vind, en wat in alles dankbaarheid en hemelse seëninge vind.

Dankbare mense is mooi mense. Dankbare mense is blymoedige mense.

In ons gelese gedeelte hoor ons van tien melaatses wat  op die grensgebied van Galilea en Samaria gebly het. Waarskynlik was daar Jode en Samaritane in die groep teenwoordig. Wanneer jy melaats is, tel kultuur of afkoms niks nie. Die gemeenskaplike siekte, verwerping en swaarkry bind mense aan mekaar. Eertydse aartsvyande bly nou saam in die groep melaatses.

’n Mens sien dit vandag ook in hoë intensiewe-sorgeenhede, waar mense veg vir hulle lewe of veral in onkologie-eenhede, waar mense dieselfde nood het en as’t ware amper soos familie van mekaar word. Alle kleur- of klasseverskille val weg – daar is ’n gemeenskaplike empatie met mekaar, want elkeen loop op dieselfde paadjie. Nood bind mense saam.

Melaatsheid is in die Bybelse tyd as ’n hoogs aansteeklike siekte beskou en daarom moes melaatses altyd 100 meter van gesonde mense wegbly. Dit was ook gebruik dat die melaatses ’n stok met ’n lap dra, sodat gesonde mense kon weet dat hulle nie moes naderkom nie.

Vandag weet ons meer omtrent die siekte. Dit word veroorsaak deur bakterieë wat die senuweestelsel buite die brein en ruggraat aanval. Dit kan lei tot verswakte spiere wat aan die hande ’n klouagtige voorkoms gee en later meebring dat die voete nie kan beweeg nie. Die vel verbleek, sere ontstaan en permanente swelsels, knoppe en uitgroeisels skend die liggaam en gesig. Die siekte veroorsaak dat ledemate hulle gevoel verloor en dit kan ernstige skade aanrig aan die ledemate sonder dat die melaatse daarvan bewus is. Sekondêre gevolge behels dan ook die verlies van ledemate. (Ben Lubbe, Die Pottebakker)

Melaatses is as uitgestote mense behandel. Die dorpe het vir hulle kos op ’n sentrale punt neergesit om te kom haal en hulle het meestal in grotte gebly.

Boonop was melaatses volgens die wet van Moses onrein. Daarom staan daar in Lev. 13: 45 – 46 die volgende: “ Iemand wat velsiekte êrens aan hom het, se klere moet geskeur wees, sy hare moet los hang en hy moet sy snor bedek. ‘Onrein! Onrein!’ moet hy uitroep. So lank as wat hy die velaandoening het, sal hy onrein wees; hy is onrein. Hy moet eenkant woon. Sy blyplek moet buite die kamp wees.” Dit het ook geïmpliseer dat hy of sy ook geestelik onrein is. Daarom was melaatsheid beide ’n siekte asook ’n religieuse probleem. Daar is geglo dat sonde met melaatsheid gestraf word. Daarom moes mense na die priester gaan, sou hulle gesond word, om deur die priester weer opgeneem te word in die gemeenskap.

’n Melaatse verloor sy posisie in die samelewing; hy verloor sy familie, gesin en vriende. Hy verloor sy huis en besittings. Dit is die eensaamste pad wat jy kan stap.

Dit was die posisie van die tien melaatse mans. Daarom, toe hulle Jesus sien, het hulle op ’n afstand gestaan en geroep dat die Here hulle moet genees.

Die Here het hulle nie onmiddellik genees nie, maar vir hulle opdrag gegee om na die priesters te gaan om hulle gesond te verklaar. Dit vra geloof. Jy is nog nie gesond nie, maar jy stap na die priester om jou rein te verklaar. Dit is geloof in werking. Hulle het eers, al lopende na die priester, gesien hoe hulle gesond word. Daarom is geloof om sonder enige sekerhede die pad te loop, al het jy geen waarborge nie. Dit is as’t ware om te glo en vas te hou aan dit wat nog onsienlik is. Daarom vat Hebreërs 11: 1 dit so mooi saam: “Geloof, egter, is sekerheid van die dinge wat gehoop word, ’n bewys van die dinge wat nie gesien word nie.”

Toe die tien mans ontdek dat hulle gesond is, was daar groot vreugde onder hulle. Maar net een man, ’n Samaritaan, het omgedraai om vir Jesus dankie te sê. Hy het op sy gesig voor Jesus neergeval en Hom geloof. Jesus vra toe of daar nie tien melaatses was wat gesond geword het nie?

Waar is die ander nege? Net hierdie vreemdeling (’n Samaritaan) het kom dankie sê. Jesus sê toe vir die man: “Staan op en gaan! Jou geloof het jou gered.” Die ander nege het net liggaamlik gesond geword, terwyl die Samaritaan liggaamlik en geestelik gesond geword het. Sy saak was nou reg met God.

Dankbare mense lewe stadiger, skryf Ds André Oosthuizen (Geloofsentrum Universitas in Bloemfontein). Gejaagde mense fokus en kyk net vorentoe en wil die beste uit die toekoms haal.

Hulle is so gefokus op tyd, dagboeke en produktiwiteit dat hulle nooit stilstaan om alles te waardeer en dankie te sê vir die seëninge wat rondom en agter hulle lê nie. Oosthuizen skryf dat bemarking se doelwit is om mense ondankbaar te maak met wat hulle het en te strewe na beter, groter en duurder goed. Want, sien, dankbaarheid verkoop nie. Jy word as ’t ware ondankbaar gemaak deur bemarkingsfoefies, om jou ou goed in te ruil vir nuwer en beter goed. Ons word gebombardeer met ondankbaarheid, sodat die  ekonomie kan groei, aldus Oosthuizen.

Maar mense wat stadiger lewe, kan rond kyk en terug kyk en die baie seëninge op hulle lewenspad ervaar en daarom dankbaar wees. As die lewe stadiger draai, sien jy meer dinge om voor dankbaar te wees. Swaarkry en krisisse kom dikwels op tye wanneer jy tot stilstand gedwing word om meer dankbaar te lewe en meer waarderend te wees.  

’n Dankbare mens praat van ’n halfvol glas water en ’n ondankbare mens van ’n halfleë glas water. Dit het alles met perspektief te doen. Dankbaarheid sien meer raak en ondankbaarheid sien minder raak. Stel jouself in om in 2024 die potensiaal en die moontlikhede in die nuwe jaar raak te sien. Dankbare mense sien altyd geleenthede raak.

’n Mediese dokter het een maal ’n dankie-sê brief aan ’n oud-onderwyser geskryf omdat sy vir hom soveel bemoediging gegee het toe hy 30 jaar tevore in haar klas was. Hy het later hierdie antwoord terug ontvang: “Ek wil hê jy moet weet dat jou brief vir my baie beteken het. Ek is nou ’n ou dame in my tagtigs, wat alleen in ’n kamertjie woon, my eie maaltye kook, eensaam is, en ek voel soos die laaste blaar aan die boom. My geslag het heeltemal uitgesterf. Jy sal belangstel om te weet dat ek vir 50 jaar skoolgehou het, en joune is die eerste brief van waardering wat ek nog ooit ontvang het. Dit het op ’n koue en triestige oggend gekom en my eensame ou hart opgebeur, aangesien niks my in baie jare opgebeur het nie.”

Charles Dickens het gesê die mense is ietwat agterstevoor daar in Amerika. Hy het aan ’n gehoor gesê dat in plaas daarvan om een “Thanksgiving Day” elke jaar te hê, hulle eintlik 364 moet hê. “Gebruik die een dag wat oorbly net om te kla en te kla,” het hy gesê. “Gebruik die ander 364 dae om God elke dag te dank vir die baie seëninge wat Hy oor jou uitgestort het.”

Daarom moet ons magneet-mense word, wat dankbaarheid soos die ysterskaafsels in ’n sandbak aantrek in ons lewe. Ons moet wees soos daardie een melaatse wat gesond geword het en vir Jesus kom dankie sê het. Om magneet-mense te word, wat dankbaarheid aantrek, moet ons vol van die Heilige Gees wees. Deur die werking van die Heilige Gees, leer ons om die dinge raak te sien waarvoor ons dankbaar moet wees.

Die derde en grootste deel van die Heidelbergse Kategismus handel oor die dankbaarheid in die Christelike lewe. Daarom moet ons hoogste strewe wees om altyd in alles dankbaar te wees teenoor God en ’n lewe van dankbaarheid te leef.    Dan sal jy merk dat jy werklik gelukkig word. Oefen ’n lewe van dankbaarheid in 2024.

Dankbaarheid kweek ’n gelukkige lewe.                                AMEN

(Ds. Paul Odendaal is leraar van die NG Kerke Adelaide en Fort Beaufort.)

Skriflesing: Luk 5: 27 – 39

Galileo Galilei (15 Februarie 1564 – 8 Januarie 1642) was ’n Italiaanse fisikus, wiskundige, sterrekundige en filosoof, wat vir groot deurbrake gesorg het in die wetenskap en astronomie.

Hy het tientalle ontdekkings in verskillende velde   gemaak; hy het ook onder andere die teleskoop ontwikkel waaruit baie astronomiese waarnemings gevolg het. Galilei het byvoorbeeld ontdek dat die aarde nie die middelpunt van die heelal is nie. Die kerk van sy tyd het sy sieninge as kettery afgemaak en wou hom na die brandstapel stuur. Hy is egter onder huisarres geplaas. Jare later sou die Rooms Katolieke kerk wel erken dat Galilei reg was.   

Mense pas nog altyd moeilik aan in hulle siening van God, soos die kerk in Galilei se tyd ook moeilik die nuwe aanvaar het. Die deursnee mens glo nog steeds dat jy deur jou goeie lewe (met ander woorde die wet)  gered word. Hulle misverstaan die Evangelie, dat Jesus die Wet vervul het en met ’n nuwe verbond van genade begin het.

So kon die Fariseërs ook nie verstaan dat Jesus alles kom verander het en juis na mense toe gekom het wat buite die wet staan en boonop met hulle partytjie kom hou waar hulle eet en drink nie.

Jesus het graag met sondaars gemeng. In ons gelese gedeelte het Hy vir  Levi, die tollenaar, gevra om Hom te volg. In ’n ander geval het Hy vir Saggéüs, die hooftollenaar, gevra of Hy in sy huis kon oornag. In albei die gevalle lees ons van ’n feesmaal wat die tollenaars vir hom voorberei het. In die oë van die Fariseërs het Jesus met die verkeerde mense en die sondaars gemeng. Jesus was vrolik en Hy was die hart van die partytjies saam met die tollenaars en sondaars.  Daar staan in vers 30: “Die Fariseërs, en veral die skrifkenners onder hulle, het by sy dissipels gemor: ‘Waarom eet en drink julle saam met tollenaars en sondaars?’”

Die Fariseërs was sedig en vroom en het gereeld elke week gevas en op die vasgestelde tye van gebed na die straathoeke gegaan om te bid, sodat almal hulle geloof kon bewonder.

In vers 33 word Jesus dan aangeval: “Die mense het vir Hom gesê: ‘Johannes se dissipels vas en bid gereeld, en die Fariseërs se dissipels ook, maar u dissipels eet en drink maar voort.’” Eintlik was die beswaar dat Jesus altyd in die middel van ’n partytjie met sondaars was en dat die dissipels van Johannes en die Fariseërs hulle vroom gedra het en gereeld gevas het.

Jesus het hulle egter alreeds geantwoord in verse 31 en 32: “Gesonde mense het nie ’n dokter nodig nie, maar wel die siekes. Ek het nie gekom om regverdiges te roep nie, maar sondaars tot bekering.”

In vers 34 het  Jesus hulle geantwoord: “Julle kan tog nie die bruilofsgaste laat vas terwyl die bruidegom by hulle is nie?” Jesus het gekom om vreugde en blydskap te bring, deur sondes te vergewe. Daarom het Jesus met sondaars gemeng om hulle vry te maak van sonde. Jesus is die bruidegom wat vreugde en blydskap na die partytjie toe bring.  Hy het kwytskelding van skuld gebring vir die tollenaars en sondaars en daarom was daar sulke uitbundige partytjievreugde waar Jesus was.

Jesus het ’n totale nuwe bedeling gebring. Sy nuwe verbond het gekom in die plek van die ou verbond, met sy strakke wette, vaste en regulering. Jesus het die nuwe bedeling gebring, waar daar kwytskelding is van sonde en van vormgodsdiens, en waar daar inteendeel net vreugde en vrede is.   

Nou vertel die Here as’t ware in die volgende twee gelykenisse waarom die ou bedeling van vormgodsdiens en verstarde wette verby is en plek maak vir ’n nuwe verbond van genade.

Jesus sê ’n mens sny nie ’n nuwe kledingstuk in stukke op om ’n ou kledingstuk se gate te lap nie.

Jy skeur net die nuwe kledingstuk en die nuwe materiaal pas nie by die ou kledingstuk nie.   So kan jy ook nie die ou verbond van wette en die nuwe verbond van genade met mekaar meng nie.  Dit is die een óf die ander. Anders is dit lapwerk. Jy kan nie die Ou Testamentiese wette vermeng met die vars boodskap dat Christus gesterf het vir die sonde van die wêreld nie.

Die tweede gelykenis is dié van Jesus wat ’n nuwe wynsak as beeld gebruik. Daar staan in vers 37 – 39: “En niemand gooi nuwe wyn in ou leersakke nie; anders sal die nuwe wyn die leersakke laat oopbars. Dan sal die wyn uitloop en die sakke sal tot niet gaan. Nee, nuwe wyn behoort in nuwe leersakke gegooi te word. Boonop het niemand wat ou wyn gedrink het, lus vir nuwe wyn nie. ‘Die oue smaak goed,’ sê Hy.”

Wyn was in die Bybel ook ’n simbool van vreugde, blydskap en viering. Almal het geweet jy gooi nooit nuwe wyn in ’n ou wynsak nie. Want wynsakke is gemaak van bokvelle wat gebrei is en dan aanmekaar gewerk is. Nuwe geparste wyn , wat basies druiwesap was, is in die wynsak deur sy tuit gegooi en verseël. Oor ’n tyd sal die druiwesap fermenteer, sodat wyn gemaak kan word. Die gas van die fermentasie sal die wynsak aansienlik rek en die sak sal mettertyd sy elastisiteit verloor en baie groter word. Wanneer die wyn nou uitgegooi word, sal die wynsak nooit weer tot sy oorspronklike grootte  terugkeer nie. Sou jy dan nuwe wyn in hierdie ou wynsak gooi, sal dit nog verder fermenteer en gas loslaat en dit sal die sak laat bars. Dan is die nuwe wyn en die ou wynsak daarmee heen.

Jesus sê as’t ware die nuwe kan nie met die oue gemeng word nie. Vir nuwe wynsakke sal slegs nuwe wyn werk.  Dit beteken die ou wynsakke verteenwoordig die ou bedeling van wette en wetsonderhouding om gered te word. Die nuwe wynsakke verteenwoordig die nuwe bedeling wat Christus gebring het. Die nuwe wyn verteenwoordig Christus wat vir ons almal vreugde, genade en verlossing gebring het.

Die Ou Testamentiese wette (ou wyn in ou wynsakke), kan ons nie verlos en vreugde bring nie. Jesus skep vir Hom ’n partytjie met nuwe wynsakke en die nuwe wyn is Christus. Die wet is vervul in Jesus Christus, daarom bring Hy vreugde na die partytjie. Daarom nooi Hy al die tollenaars en sondaars om saam met Hom te eet en te drink. Hy het immers nie gekom vir die regverdiges nie, maar vir die sondaars.   

Die Fariseërs het die tollenaars en sondaars heeltemal vermy. Hulle het hooghartig op hulle neergesien as sondaars. Daar is ’n spreekwoord wat sê: “Meng jou met die semels en die varke eet jou.”

Maar dit is allermins wat Jesus kom doen het. Hy het juis met die sondaars gemeng om hulle te red. Saggéüs het Jesus in Sy huis laat oornag en in daardie nag het Saggéüs tot bekering gekom en sy lewe reggemaak.  Daarom is daar iets soos die “Getroue Getuies se model van Vriendskapsevangelisasie.” Dit beteken dat jy op ’n informele manier vriende is met mense wat op die verkeerde pad is en hulle deur jou voorbeeld en getuienis geroep word om ook kinders van God te word. 

Die wet maak dood. Die genade bring vryheid, vreugde en blydskap. Daarom het Jesus die water in wyn verander by die bruilof in Kana, sodat die blydskap kan voortgaan.

Die wet skep grense, en hoe het die Fariseërs nie daardie streep getrek tot die jota en titteltjie nie. Daar was geen plek en ruimte vir ’n sondaar nie.

Jesus Christus het egter alle grense kom deurbreek en vir alle sondaars ’n feesmaal kom voorberei, waarvan Hy self die hart is. Hy het die sondaars wat nie onder die Wet geleef het nie, baie lief gekry, met hulle gemeng en hulle gered.

As ons Jesus uit die hart van die Evangelie laat, verloor die Evangelie sy vreugde. Jesus is ons vreugde en blydskap en daarom is Hy die Bruidegom en die hart van die partytjie. Jesus het gekom om te red, nie om te veroordeel nie.          AMEN

(Ds. Paul Odendaal is die leraar van die NG Kerke Adelaide en Fort Beaufort.)

BRONNELYS:

Myers. Jeremy. Luk 5: 33 – 39 Christ the Life of the Party. Redeeming God. 

Bible Society of South Africa. Die Bybel 2020-vertaling met Deuterokanonieke boeke (Afrikaans Edition). Bybelgenootskap van Suid-Afrika. Kindle Edition.