NG Kerk Adelaide

SKRIFLESING: Rut 1 – 4

Die boek Rut begin met “In die jare toe die rigters nog regeer het”. Dit was nog voor die koningstydperk. Dan word daar vertel van ‘n hongersnood wat in die land was. Nêrens word God beskuldig van die hongersnood nie. Die mense van Israel was gewoond aan goeie jare en onder gemiddelde reënval en ook droogtes. Die droogte in Rut word beskryf as “hongersnood”. Daar was werklik nie genoeg kos vir almal om te eet nie.

Dan lees ons van ‘n man Elimelek, wat beteken “God is Koning” Sy vrou se naam is Naomi en dit beteken “lieflik aangenaam”. Hulle het ook twee seuns gehad, wat nie baie gesond was nie, naamlik Maglon en Kiljon. Maglon beteken “siek” en Kiljon beteken “gedaan”. Hulle het as gesin weggetrek uit Bethlehem, wat beteken “plek van brood” na Moab. Dit is insiggewend, dat die plek van brood, nie meer brood gehad het om te eet nie. Hulle trek na Moab. Die Israeliete het neergesien op die Moabiete. Daarom was dit vir Ebimelek ‘n vernedering om by die Moabiete te bly, ter wille van brood.

Tydens die uittog uit Egipte, toe die volk op pad na Kanaän was het hulle deur die landgebied van die Moabiete gereis, maar die Moabiete het geweier om vir hulle brood te gee. (Neh 13: 1 – 2) Nou het Elimelek en sy gesin genade gevind by die Moabiete.

In Moab het haar man Elimelek gesterf. Sonder ‘n man in die antieke tyd was ‘n vrou weerloos en uitgelewer aan armoede. Gelukkig het sy twee seuns gehad. Hulle het getrou met twee Moabitiese meisie Orpa en Rut. Die betekenis van hulle name was as volg. Orpa beteken: “die een wat haar rug draai” en Rut beteken “ vriendin, die een wat by jou staan.” Natuurlik was die twee huwelike skindernuus gewees, want vir die Iaraeliete was rasegtheid baie belangrik.

Dan sterf Maglon en Kiljon. Hulle name se mos hulle gaan nie lank lewe nie. Nou is al die manlike lede van die familie dood. Die drie weduwees bly oor, sonder ‘n heenkome en vastigheid. Vir die soveelste keer gaan dit in die Bybel nie oor sterkes nie, maar ook swakkes. Nie oor mans nie, maar oor vroue. Nie oor belangrikes nie, maar oor onbelangrikes.

Vir tien jaar het Naomi in Moab gebly.

In vers 6 lees ons hoedat dit weer beter gaan in Betlehem en dat die Here ‘n goeie oes gegee het. Naomi wil nou terug gaan na Betlehem, want die “huis van brood” het weer brood. Sy en haar twee skoondogters het reggemaak om te vertrek. In vers 1: 8 sê Naomi vir haar skoondogters dat hulle liewer moet teruggaan na hulle ouerhuise, want daar is vir hulle geen toekoms saam met haar nie. Naomi sê: “Die Here het immers sy hand teen my uitgestrek.” Die 1983 vertaling vertaal dit “dat die Here teen my gedraai het.’ Albei het gehuil en gepleit om saam met haar te gaan. Dan redeneer Naomi weer ernstig met hulle en Orpa het van haar afskeid geneem. Vir haar skoondogters was daar nog ‘n toekoms, hulle kon weer trou en kinders kry, maar vir Naomi was daar geen toekoms gewees nie. Rut het egter aangedring om saam met Naomi te gaan. Rut sê: “Moet my nie probeer dwing  om u te verlaat nie   of om van u af weg   te gaan nie, want waar u gaan, sal ek gaan, en waar u bly, sal ek bly. U volk is my volk, u God is my God. Waar u sterf, sal ek sterf, en daar sal ek begrawe word.”

Rut het toe saam met Naomi gegaan na Betlehem. Daar was groot opgewondenheid toe hulle haar herken in Betlehem. Naomi het egter gesê: “Moet my nie Naomi noem nie, noem my Mara (dit beteken “bitter”), want die Almagtige het dit vir my  baie bitter gemaak.  Met ‘n vol lewe is ek hier weg, maar die Here het my leeg laat terugkom. Waarom my Naomi noem terwyl die Here my teenstander  geword het  en die Almagtige my kwaad  aangedoen het?” Dit gebeur dikwels in die Bybel, dat Bybelpersone in ‘n worstelstryd met God is en hulle woede teenoor God uitspreek.

Maar eintlik is sy kortsigtig. Sy sien nie raak dat die Here vir haar in die persoon van Rut geseën het nie. Haar toekoms en uitkoms is Rut. Sy sien nie die goedheid van die Here raak nie. Die Here het klaar vir haar voorsien en versorg in die persoon van Rut.

Naomi sien God net raak as die “magtige” en nie as die “almagtige”. Toe dinge skeef loop in haar lewe, blameer sy God, want God se mag het grense. Sou sy hom as die Almagtige raaksien, sou sy vir Rut raaksien as die uitkoms in haar lewe. Somtyds blameer ons God oor goed wat in ons lewe gebeur, omdat ons hom net as “magtig” ervaar. Wie God egter as “almagtig” ervaar, weet dat God agter die skerms aan die werk is vir ‘n groter en beter plan.

Nie in die goeie oeste nie, maar in Rut wat by haar is, is God teenwoordig in Naomi se lewe. Kobus Myburgh en Annene Mullins skryf aangrypend: “ Toe dinge pikdonker lyk, word ‘n Moabiet die lig in Mara se lewe. Toe die lewe Naomi klap, staan Rut haar by. Dit is God aan die werk.”

In hoofstuk 2: 1 stel die skrywer ons bekend aan die volgende belangrike rolspeler in die verhaal, naamlik Boas. Boas was ‘n vermoënde familielid van haar man Elimelek se kant af. Die Hebreeus sê “Naomi het gedink aan Boas”. Hy sou hulle enigste uitweg wees. Rut het dit gehoor van Naomi en haar eie planne gemaak.

Dan lees ons hoedat Rut gaan are optel en dan spesifiek ook op Boas se lande. In die antieke tyd was die gebruik gewees wanneer koring geoes word, mag die wees en weduwees agter die snyers aanloop en die are optel wat hulle gemis het om op te tel.  Sy het spesifiek na Boas se lande gegaan. Rut se doel was om Boas se aandag en guns te wen. Toe Boas van sy huis op die dorp by sy landerye aankom vra hy vir die skeerders wie is die meisie? Hulle antwoord hom toe deur te sê dit is ‘n Moabitiese meisie wat saam met Naomi van Moab gekom het. In vers 2:8 begin Boas met Rut praat. Hy spreek haar aan met ‘n intieme aanspreekvorm, naamlik “dogter”. Hulle is nie op dieselfde vlak nie. Boas is welvarend en hoof van ‘n familie. Rut is minder as niks. Sy is ‘n vreemdeling – weduwee uit Boas. Maar Boas het sy goedgesindheid aan haar bewys. Hy sê vir haar: “Luister, my dogter, jy hoef nie in ‘n ander land te gaan are optel nie. Moet selfs nie eers hiervandaan weggaan nie. Bly by my vrouewerkers,  kyk in watter land hulle oes en volg hulle. Ek het my werkers uitdruklik beveel om jou glad nie lastig te val nie. As jy dors is, moet jy na die kruike gaan en drink van wat die werkers daar skep.”

Rut, die vreemdeling weduwee uit Moab staan nie meer alleen buite in die koue nie. Boas het hom oor haar ontferm. Boas het selfs toegelaat dat sy meer as die normale hoeveelheid are optel. Hy het vir sy snyers uitdruklik opdrag gegee om ekstra are te laat val, sodat Rut dit kan optel. In vers 17 staan daar dat Rut tot die aand are opgetel het. Toe sy dit uitgeslaan het, was dit ongeveer 13 kilogram. Die Hebreeus sê sy het ‘n “eva” uitgeslaan. Sy het in oorvloed opgetel. Dit was genoeg om ‘n peleton soldate kos te gee. Hierdie voorraad sou lank hou. In ‘n wêreld waarin mense probeer om net vir vandag genoeg te hê, gaan sy met ‘n oorvloed huis toe. Daar is weer brood in die huis van brood.

Naomi het haar uitgevra, oor waar sy die oorvloed gekry het. Sy verduidelik dat dit Boas was, wat so goed vir haar was. Nou dink Naomi aan haar opsies. Boas is verlangs haar losser omdat haar man Elimelek nie broers gehad het nie.

In die antieke tyd, wanneer ‘n man sterf moet die broer of familielid van die oorledene sorg neem vir die weduwee.

Intussen moedig Naomi vir Rut aan om op Boas se lande op te tel, want dalk sal sy op ander lande lastig geval word of nie aanvaar word nie.  Rut doen iets. Sy maak hulle spens vol koring.

Maar Naomi het ‘n plan. Haar plan gaan oor haar eie toekoms. Eintlik is sy selfsugtig. Des nieteenstaande vat God Naomi se hand en help haar om haar doel te bereik.

Naomi stuur vir Rut na die dorsvloer toe op ‘n spesifieke aand. Die dorsvloer het op ‘n heuwel gelê. Wanneer die aandwind opkom het die werkers die koring en kaf van mekaar geskei. Naomi weet dit is Boas se beurt. Boas is nie alleen daar nie. Sy werkers eet en drink saam met hom. Dit is ‘n groot geleentheid. Van die oes moes hulle lank leef. Die oesfees was die Joodse Pinksterfees wat na Christus die fees geword het waarop die uitstorting van die Heilige Gees gevier word.

Naomi het aan Rut gesê om haarself mooi aan te trek en sy moes lekker ruik en dan moes sy wanneer Boas en sy werkers klaar geëet en gedrink het, by sy voete gaan lê. By die voete gaan lê is in Hebreeus: “ maak sy bene oop en gaan lê by hom” Dit is dus beslis ‘n seksuele verwysing van hoe sy by hom moes gaan lê.

Na Boas waarskynlik te veel gedrink het, het hy aan die punt  aan die agterkant van die mied wat bietjie privaat was, aan die slaap geraak. Dis toe dat Rut in ‘n seksuele posisie by hom gaan lê het. In die nag word hy wakker en is verbaas om ‘n vrou by hom te sien lê. In vers 3: 9 staan daar: “Wie is jy?” vra hy. Sy antwoord: “Ek is Rut, u slavin. Gooi die soom van u kleed oor u slavin, want u is die losser.” Dadelik het hy op haar verlief geraak. Alles was vir hom te veel. Haar verleidelike mooi liggaam, haar lekker reuk, die wyn en sommer alles het hom smoorverlief op haar gemaak. Die enigste probleem was dat hy nie die naaste losser is nie. Maar hy het haar belowe om daarmee ‘n plan te maak. Hy het haar uitgenooi om by hom te lê tot die son opkom.

Die volgende oggend het Boas al vir sy toekomstige skoonma Naomi begin sorg. Hy het vir haar 26 kilogram gars gegee, want hy kan nie met leë hande by sy aanstaande skoonma aankom nie.     

Intussen het Boas na die stadspoort gegaan en die losser ontmoet in die teenwoordigheid van die tien leiers van die stad.  Hy het vir die losser gevra of hy die stuk grond van Elimelek wil koop. Die losser het “ja” gesê. Toe vra Boas of hy met die Moabitiese weduwee sal trou, sodat die grond in die oorledene se familie bly. Skielik is die losser bang dat sy eie eiendom in gevaar kom. Toe sê die losser, Boas kan maar die losser wees.

Met die uitruil van ‘n skoen is die transaksie toe beklink.  Boas het dadelik met Rut in die huwelik getree. Uit die huwelik is Obed gebore wat een van die voorvaders van Dawid was en uit wie se geslagslyn uiteindelik Jesus Christus gebore sou word.  

Die vroue het vir Naomi gesê in vers 4: 14 – 15:   “Die Here moet geprys word! Hy het jou vandag nie sonder ‘n losser gelaat nie.   Mag dié losser beroemd wees in Israel. Mag hy jou lewenslus herstel en jou versorg op jou oudag.  Jou skoondogter, wat jou liefhet,   het hom in die wêreld gebring,   sy wat vir jou meer werd is as sewe seuns.”

Wanneer die lewe jou klap, kom die uitkoms op vreemde maniere. Naomi hoef haarself nie meer Mara (bitter) te noem nie. Haar lewenslus is herstel. Sy is versorg. Die Here het op vreemde maniere vir haar uitkoms gegee.              AMEN

BRONNELYS

Bible Society of South Africa. Die Bybel 2020-vertaling met Deuterokanonieke boeke (Afrikaans Edition). Bybelgenootskap van Suid-Afrika. Kindle Edition.

Mullins A & Myburg, K 2018. Rut, God deur mense by mense. Wellington: Bybel – Media

(Ds. Paul Odendaal is leraar van die NG Kerk Adelaide.)